“Кэнсиэрдиир дьиэтэ суох хаачыстыба суох”

СӨ култуураҕа миниистирин солбуйааччы Владислав Левочкин этэринэн, Эстрада театра билиҥҥи кэмҥэ былаанын барытын 100% толорон иһэр. “Театр уопсайа 54 үлэһиттээх, онтон 32-тэ артыыстар буолаллар. Сыл аайы репертуара кэҥээн иһэр. Ол курдук, 2013 сыллаахха 52600 көрөөччүлээх эбит буоллаҕына, 2016 сыллаахха 85560 киһи кэн­сиэргэ сылдьыбыт. Саҥа ре­гионнар ыккардыларынааҕы таһымҥа тахсарыгар сорук турбута. Онно бырайыактары, программалары оҥоруу үлэтэ күүскэ барар”, — диэн Владислав Валерьевич театр үлэтин билиһиннэрдэ.
Эстрада театрыгар судаарыстыбаннай бүддьүөттэн 52 мөлүйүөн 900 тыһыынча солкуобай көрүллэр. Онтон 80% үлэһиттэр хамнастарын төлөбүрүгэр, 7% кэнсиэрдиир, бэлэмнэнэр дьиэни-уоту куортамныырга барар. Ол ордугар коммунальнай уонна транспорт ороскуотун сабынар. «Билиҥҥи туругунан театр 8 мөлүйүөнтэн тахса дохуоттаах. Бу сүрүннээн гастрольтан уонна кэнсиэртэн киирэр харчы буолар», – диэн култуура миниистирин солбуйааччыта бэлиэтиир.

Саха эстрадатын урукку дьиэтэ

Мунньах кыттыылаах­тарын саамай долгутар боп­пуруоһунан Эстрада театрын саҥа дьиэтин тутуу буол­ла. Бу кыһалҕа тула кэпсэтии сытыытык барда.
Эстрада театрын директора Алексей Егоров саҥа дьиэ тутуута туох оруоллааҕын сиһилии быһаарда: “Эстрада — норуокка саамай чугас искусство. Дьону түмэ тардыы буолла да, ханнык баҕарар тэрээһин эстрада артыыстара суох ааспат. Сэбиэскэй Сойуус саҕана бырабыыталыстыба артыыстары өйүүр этэ. Ол иһин үөрэхтээх, үрдүк таһымнаах артыыстар бааллара, көрдөрүүлэрэ да үрдүк этэ. Билиҥҥи кэмҥэ эстрада уонна шоу-бизнес арахсыбат суолталанаары гынна. Шоу-бизнес — харчы өлөрөр өттүгэр охтор. Оттон дьиҥнээх артыыстары иитэн таһаарарга эстрада үлэһиттэрин үөрэттэриэххэ наада. Арассыыйа улахан куораттарыгар артыыстарбытын ыытан, билиилэрин хаҥаттахпытына, үрдүк култуураны иҥэрдэхпитинэ эрэ, чахчы хаачыстыбалаах бородууксуйаны таһаарар кыахтаахпыт. Дьэ, оччоҕо эрэ үчүгэй «вкустаах» истээччини, ыччаты иитэр кыах үөскүүр”.
Манна Алексей Алексеевич Саха сиригэр чуолаан критиканы сайыннарыыга болҕомто уурарга этии киллэрдэ. «Анал үөрэхтээх критик эрэ ырыа-тойук тылын-өһүн, толоруллуутун, ис хоһоонун сөпкө быһаарар, хаачыстыбалааҕы солуута суохтан араарар кыахтаах”, — диэн быһаарда. “Толору хааччыллыылаах, бары өттүнэн тупсаҕай, аныгы ирдэбилгэ эппиэттиир туспа дьиэлээхпит буоллар, ити үөһэ этиллибит сорукпут толору туолара чахчы”, — диэн этиитин түмүктээтэ.
Муусука үрдүкү оскуолатын уһуйааччыта, Арассыыйа композитордарын сойууһун чилиэнэ Николай Михеев эстраднай оркестры тэрийиҥ диэн этии киллэрдэ. Филармонияттан саҕалаан, классика, рок үрдүкү култууратын киллэрдэхпитинэ, сайдыы саҥа суолун тэлиэхпит диэн эттэ.

Саха АССР үтүөлээх артыыһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Юрий Платонов эстрада артыыстарын үөрэттэрэ ыытыы туһунан туспа санаалаах. «Биһиги Европа, омук култууратын батыспакка, бэйэбит эстрадабыт тыынын тута сылдьарбыт ордук. Эстрада диэн соһутар, сэргэхситэр аналлаах искусство. Онон бэйэбит сирэйбитин илдьэ сылдьарбыт тыын суолталаах», — диэн уоттаах-күөстээх этиитин түмүктээтэ.
«Журфикс» сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ Яна Угарова билиҥҥи ырыалар хаачыстыбаларыгар болҕомто уурарга этии киллэрдэ. “Билигин биир ырыаны таһаараат, артыыс аатыраллар, сулус буолан суһумнууллар. Буолар-буолбат ырыа олус элбээтэ. Онон таһымы үрдэтии, хаачыстыбаны тупсарыы хайаан да наада. Саха сиригэр критика суоҕун тэҥэ. Бу өттүгэр улахан үлэ наада”, — диэн санаатын үллэһиннэ.

Саха эстрадатын театрын кэпсэтии жанрын артыыһа Александр Бурнашев санаатын аһаҕастык эттэ: «Эстрада театра — аһаҕас халлаан аннынааҕы театр. Дьиэбит-уоппут суоҕа улахан харгыс буолар. Норуот таптыыр артыыстара маннык усулуобуйаҕа айаллара-туталлара олус ыарахан. Хаһааҥҥа дылы дьиэ наймылаһан бэлэмнэнэбит? 2018 сыл эстрада театра тэриллибитэ 50 сыла! Бу даатаҕа, муҥ саатар, аналлаах дьиэбит бастакы атаҕа түстэр…», —- диэн баҕа санаатын тириэртэ.
Эстрада биир биллэр сулуһа Иннокентий Васильев – Лэгэнтэй ойон туран: «Уон сылынан эмиэ маннык мустубат туһуттан, дьиэбит дьылҕатын бу бүгүн быһаарыах – хамыыһыйата тэрийэн үлэбитин саҕалыах», — диэн быһаччы эттэ.
Манна бэрэссэдээтэл Антонина Григорьева: “Биһиги бары да бу театр тутуллуон баҕарабыт. Ол гынан баран, быһаччы баар гынабыт диир кыахпыт суох. Манна бүддьүөт өттүнэн күчүмэҕэйдэр үгүстэр. Экономиката суох хамсааһын тахсыбат. Туһааннаах министиэристибэлэри кытта сүбэни холбоон үлэлэстэххэ, тахсыылаах буолара чуолкай. Биллэн турар, манна этиллибит санаалары түмэн үрдүкү дьаһалтаҕа тириэрдиэхпит. Мантан инньэ бытааннык да буоллар, бу боппуруос быһаарыллар суолга киирдэ”, — диэн хоруйдаата.
Маны сэргэ ырыа ааптардарын көмүскүүр саҥа тэрилтэ быйыл балаҕан ыйыгар арыллыбытын иһитиннэрдилэр. Ааптарыстыба агентствотын дириэктэрэ Елена Бурнашева этэринэн, “ааптар хаһан баҕарар бэйэтин бородууксуйатын көмүскүү, харыстыы сатыыр. Биһиги тэрилтэбит саҥа арыллыбыт буо­лан, элбэх киһи билбэт. Хас биирдии киһи бэйэтин быраабын билиэх­тээх диэн юрист буоларым быһыытынан бэлиэтиибин. Онон ырыалаах дьон биһиэхэ кэлэн, реестрга айымньыларгытын кил­лэриҥ. Биһиги Бэчээт дьиэтигэр үлэлиибит”, — диэн ыҥырда.
Мунньах түмүгүнэн, Эстрада театрын бүддьүөтүн тыыппаппыт, чуолаан дьиэтин тутуутугар болҕомтону хатыырга диэн буолла. Өскөтүн театр тутуллар да буоллаҕына, ханан туруохтааҕын, иһигэр чопчу туох баар буолуохтааҕын уонна да атыны сиһилии ыйыах тустаахпыт. Бу өттүгэр Саха Өрөс­пүүбүлүкэтин Баайга-дуолга уонна сир сыһыан­наһыыларыгар министиэристибэтин кытта Кул­туура министиэристибэтэ ыкса үлэлэстэҕинэ эрэ, дуоннаах үлэ тахсыа диэн депутаттар бэлиэтээтилэр.

Ирина Ханды.

Хаартыска: НВК Саха.