Өссө төгүл 2%-наах кирэдьиит тула

Уһук Илиҥҥи уокурукка анаан 2%-наах ипотеканы нэһилиэнньэ бастаан утаа улаханнык итэҕэйбэтэҕэ. «Ама, оннук буолуо дуо?» —  диэн саҥалар иһиллибиттэрэ. Ону баара, ахсынньы 17 күнүгэр чэпчэтиилээх ипотеканы аан бастакынан Дьокуускай куораттан Изабелла Лебедева ылбытын туһунан nvk-online.ru сайт иһитиннэрдэ.  

Икки өрүттээх сөбүлэһии Өрөспүүбү­лүкэтээҕи ипотека ааҕыныстыбатын кытта түһэрсилиннэ. Тустаах тэрилтэ Саха сиринээҕи операторынан буолар. Бүгүҥҥү туругунан манна хайыы-үйэ 80 сайаапка киирэн сытар, олортон 48 бигэргэннэ. Бырагыраама кыттааччылара саҥа кыбартыыраларын  көрдүүр түбүгэр түстүлэр.

Быйыл ахсынньы 7 күнүгэр РФ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Медведев Уһук Илиҥҥи уокурукка чэпчэтиилээх ипотека туһунан 1609 №-дээх  уураахха илии баттаабыта.   Санатар буоллахха,  быйыл балаҕан ыйыгар Владивосток куоракка  Илиҥҥи экэнэмиичэскэй форумҥа Арассыыйа Госсэбиэтин мунньаҕар  Ил Дархан Айсен Николаев Уһук Илиҥҥи уокурукка эдэр ыалларга 2 %-наах ипотека бырагырааматын олоххо киллэрэр туһунан этии оҥорбута. Ити этиини РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин тута өйөөбүтүн  түмүгэр, саҥа бырагыраама үс ый курдугунан  олоххо киирэн  үлэтин саҕалаата.

 «Уһук Илиҥҥи» ипотеканы ким туһанар бырааптааҕый?

Бу туһунан «Юридическай көмө сулууспата» АНО дириэктэрэ, уопуттаах юрист Александра Копцеваттан быһааран биэрэригэр көрдөстүбүт.

—  РФ гражданнара бары кыттар бырааптаахтар эрээри, дьиэлэрэ Уһук Илиҥҥи уокурукка хайаан да баар буолуохтаах.

Кыттааччылар

—  кэргэнниилэр иккиэн 35-гэр диэри саастаах буолуохтаахтар (оҕолоох эбэтэр оҕото суох);

—  толорута суох дьиэ кэргэн (холобур, 35-гэр диэри саастаах ийэ (оҕотун кытта) буолуон сөп);

—  «Уһук Илиҥҥи» гектары бас билээччи (манна сааһа, кэргэннээҕэ, оҕолооҕо оруолу ылбат). Дьиэтин хайаан да «гектарын» сиригэр туттуохтаах.

Тугу   атыылаһыахха сөбүй?

—  Бэлэм эбэтэр тутулла турар дьиэни маҥнайгы ырыынактан;

—  тыа сиригэр бэлэм тутуллан турар дьиэни (иккис ырыынактан);

—  учаастакка чааһынай дьиэни туттарга, итини тэҥэ, чааһынай дьиэни туттарга учаастагы («гектар» буолбатах);

—  «Уһук Илиҥҥи гектарга» уонна  бэйэ хаһаайыстыбатын тэринэр учаастакка  дьиэни  туттарга (гектар сирин бас билээччилэргэ).

Усулуобуйалар

—  Бастакы усунуос – 20 %-тан саҕаланар;

—  кирэдьиит 6 мөл.  солк. диэри бэриллэр;

—  кирэдьиит  бырыһыанын ставката 2 % (кирэдьиит бол­дьоҕун тухары уларыйбат);

—  олоҕун уонна доруобуйатын страховкалыыртан аккаастаабыкка, кирэдьиит ставката 1 % эбиллиэн сөп;

—  рефинансирование  диэн суох, кирэдьиит  2019 сыл ахсынньы 1 күнүттэн 2024 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри оҥоһуллар;

—  кирэдьиит докумуонун  бырагыраамаҕа кыттар бааннар барытын бэйэлэрэ көрөн оҥороллор.

Ханнык бааннар кирэдьиити биэрэллэрий?

Чэпчэтиилээх кирэдьиити Сбербаан, “Внешторгбаан”, “Россельхозбаан”, «Открытие» баан биэрэллэр.  Билиҥҥи туругунан, «ДОМ.РФ» уонна Азиатскай-Тихоокеанскай баан кирэдьиити биэрэн саҕалаабыттарын туһунан  Саха сирин бырабыыталыстыбата иһитиннэрэр. Анал бырагыраама  2019 сыл ахсынньы 1 күнүттэн 2024 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри үлэлиир. Маны олоххо киллэрэн үлэлэтэргэ  федеральнай бүддьүөттэн  бааннарга  14 млрд. солк. көрүллүөхтээх. Ити түмүгүнэн барыта 450 млрд солк. 147 тыһ. кирэдьиит быһыытынан бэриллиэҕэ.

Манна даҕатан эттэххэ

СӨ тутууга министиэристибэтэ биэрбит дааннайынан,  «Уһук Илиҥҥи ипотека»  анал  чэпчэтиллибит %-наах кирэдьиитинэн Саха сириттэн 8,7  тыһ. эдэр ыал туһанар кыахтаах. Холобур, итинтэн саамай элбэхтэрэ Дьокуускай куоракка (1040 ыал),  Чурапчыга (837 ыал), Мэҥэ Хаҥаласка (800 ыал), Уус Алдаҥҥа (680 ыал) уонна  Өлүөхүмэҕэ (449 ыал) бааллар.

Дуогабар түһэристибит

Изабелла Лебедева, Дьокуускай куорат олохтооҕо:
— Хаһыаттартан, социальнай ситимтэн өрөспүүбүлүкэтээҕи ипотека ааҕыныстыбата 2 %-наах чэпчэтиилээх ипотекаҕа сайаапкалары хомуйарын туһунан билбиппит. Сэтинньигэ докумуоннарбытын барытын тиксэрэн, ахсынньыга сөбүлэҥи ылан, бу күннэргэ дуогабарга илии баттастыбыт. Бырабыыталыстыбаҕа эдэр ыалларга маннык дьиэ-уот ылар кыах биэрбиттэригэр махтанабыт! (nvk-online.ru саайтан. Хаартыска: nvk-online.ru саайтан).

Кирэдьиит усулуобуйатын үөрэтэбит

Эдэр ыал Саина, Алексей Спиридоновтар. Ыал ийэтэ нуучча тылын уонна литературатын учуутала, ыал аҕа баһылыга ХИФУ горнай институтун устудьуона.
— Чэпчэтиилээх ипотеканы истэн олус үөрбүппүт. Алексей үөрэнэ сылдьар, быйыл бүтэриэхтээх, аны сайын дипломун көмүскүөҕэ.
Уолбут 1 сааһын ааста. Дьокуускай куоракка оҕо саадын булар уустуктардаах буолан, дьоммутугар чугаһаабыппыт. Билигин, хомойуох иһин, бэйэ-бэйэбититтэн ыраах олоробут. Биһигини каникул, командировка эрэ абырыыр. Бу кыһалҕаны чэпчэтиилээх ипотека эрэ быһаарар кыахтаах.
Бу күннэргэ АТБ, ВТБ бааннарга уонна Сбербааҥҥа сылдьан кирэдьииттэрин усулуобуйаларын билистибит. Биһиэхэ, эдэр ыалга, олус сөптөөх ирдэбиллээхтэрэ үөртэ. Биллэн турар, бааннар усулуобуйалара атын-атыттар. Маны үчүгэйдик сыныйан үөрэтиэхпитин наада. Биһиги хайдах эрэ чааһынай дьиэҕэ олоруохпутун баҕарабыт эрээри, билигин ханна олохсуйарбытын өссө быһаарына иликпит. Ол гынан баран, Дьокуускай куоракка кэлиэхпитин баҕарабыт. Ыал аҕа баһылыга өссө ханна үлэлиирэ биллэ илик. Аармыйаҕа сулууспалыы барыахтаах. Онон билигин кирэдьиити үөрэтии түһүмэҕэр сылдьабыт. Үлэлээҕим уонна ыстаастааҕым быһыытынан кирэдьиити ыал ийэтин аатыгар ылыахпыт. Кыра уурунуу үптээхпит, онон маҥнайгы усунуоһу ууран биэрэр кыахтаахпыт, — диэн эдэр ыаллар баҕа санааларын үллэһиннилэр.

Татьяна ВАСИЛЬЕВА