Хонтуруолга туталлар

Бу сыл алта ыйынааҕы түмүгүнэн Ааҕар-суоттуур палаата бюджет үбүн ороскуоттааһыҥҥа 690 кэһиини булбут.

СӨ ааҕар-суоттуур палаатата өрөспүүбүлүкэ араас эбийиэктэригэр былааннаах бэрэбиэркэтин кэмигэр бюджет үбүн туһаныыга уопсайа 690 кэһии тахсыбытын булбут. Биһиги хаһыаппытыгар СӨ ааҕар-суоттуур палаататын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Ирина Басова иһитиннэрбитинэн, сыл бастакы аҥарыгар бюджет үбүн сүрүннүүр дьаһалтатын отчуотун бэрэбиэркэлиир 22 тэрээһин, 5 анаарар-экспертиир тэрээһин ыытыллыбыт. СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕын соругунан үс бу курдук тэрээһин, биир – Ил Дархан этиитинэн ыытыллыбыт. Уопсайа 89 эбийиэк бэрэбиэркэлэммит.

Ирина Басова биһиги ха­һыап­пытыгар иһитиннэ­рии­ти­гэр бэлиэтээтэ:

— Хотуруолуур, бэрэбиэркэлиир тэрээһиннэр түмүк­тэринэн уопсайа 763 мөл. суумаҕа 690 кэһии тахсыбытын быһаарбыппыт. Бу бэрэбиэркэлээбит суумабыт кээмэйиттэн 30% ылар. Бюджет үбүн сүрүннүүр дьаһалта отчуотун тас бэрэбиэркэтин түмүгүнэн 617 мөл. суумаҕа 249 кэһии түгэнин бэлиэтээбиппит. Маны таһынан, 312 мөл. суумаҕа 86 итэҕэстэнии уонна халбархай туттуу түбэлтэлэ көһүннүлэр.

Биллэн турар, бу бэрэбиэркэлэр тугунан түмүктэнэллэрин туһунан үгүс киһи интэриэ­һиргиир. Ааҕар-суоттуур палаатаҕа быһаарбыттарынан, үп туһаныытыгар кэһии буруйдаахтара кытаанах эппиэккэ тардылыахтарын сөп. Холобур, быйыл “Якутлесресурс” СӨ судаарыстыбаннай автономнай управлениетын хонтуруолунай бэрэбиэркэлээһин түмүгүнэн, ол эбэтэр көрүл­лүбүт бюджет үбүн төһө көдьүүстээхтик туһаммыттарын бэрэбиэркэлээһин түмүгүнэн оҥоһуллубут матырыйааллар СӨ прокуратуратыгар бэриллибиттэр. От ыйыгар “Якутлесресурс” генеральнай дириэктэригэр  административнай быраабы кэһии “Бюджет үбүн тус сыалынан туһаныллыбатаҕынан” 15.14 ыстатыйанан буруйдуур уураах тахсыбыт.

Атын эппиэккэ тардыы туоһутунан СӨ үбүн министиэристибэтигэр СӨ ааҕар-суоттуур палаататын ыыппыт иһитиннэрии суруга буолар. “Манна 1,9 мөл. солк. булгуччу булуллуохтааҕын туһунан күһэйии туһунан этиллэр”, — диэн Ирина Басова быһаарда.

Ирина Диевна иһитиннэр­битинэн, бары булуллубут кэһиилэринэн миэрэлэр ылыныллыбыттар.

Кэһии тахсыбыт эбийиэктэригэр чопчу этиилэрдээх 37 түһэриини уонна 42 иһитиннэрэр суругу ыыттыбыт. Ол түмүгэр от ыйын 1 күнүгэр киллэрбит 57 этиибит толорулунна, 11 түһэриини толорбуттарын иһин хонтуруолтан уһулунна, — диэн СӨ ааҕар-суоттуур палаататын генеральнай дириэктэрин солбуйааччыта быһаарда.

Ааҕар-суоттуур палаата үбү туһаныыны бэрэбиэркэлиирин таһынан сокуон барылын уонна атын нормативнай-быраап акталарын экспертизалааһынын ыытар.Бу сыл бастакы 6 ыйыгар сокуон барылларын уонна нормативнай докумуоннары экспертээһининэн 13 түмүк бэлэмнэммит, ол иһигэр үс судаарыстыбаннай бырагыраама экспертизата эмиэ оҥоһуллубут.  Онон киирбит этиилэр 17 нормативнай-быраап актыгар, ол иһигэр 5 СӨ  сокуонугар, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Баһылыгын 7 ыйааҕар, СӨ Барыбааталыстыбатын 5 уураҕар уона да атыннарга учуоттаммыттар.

Биһиги Ирина Басоваттан урукку сылларга ыытыллыбыт бэрэбиэркэлэр түмүктэринэн ылыллыбыт быһаарыылар толоруулара хайдах хонтуруолланалларын туһунан сурастыбыт.

2019 сыл бастакы аҥарын түмүгүнэн киллэриллибит 157 этиилэр олоххо киирбиттэр, 28 түһэрии хонтуруолтан уһуллубут. От ыйын 1 күнүнээҕи дааннайынан ааспыт сыллааҕы бэрэбиэркэлээһин түмүгүнэн оҥоһуллубут 70 түһүү хонтуруолга сылдьар. Ааҕар-суоттуур палаата ыыппыт үлэтин түмүгэр ааспыт сыллар уонна бу сылга булуллубут кэһиилэртэн 380 мөл. солк. суумаҕа үбү туһаныыга кэһии туоратыллыбыт, судаарыстыбаннай бюджекка 8 мөл. солк. төннөрүллүбүт, — диэн эттэ.

Ирина Басова кэпсээбит үлэтин биир түгэнинэн, ыам ыйыгар СӨ Ис дьыала министиэристибэтин Мирнэй орйуонун силиэстийэлиир отделынан РФ холуобунай кодексын 159 ыстатыйатынан 3 ч. үбү уорааһын дьыалатынан хоуобунай дьыала тэриллибит. Холуобунай дьыала Ааҕар-суоттуур палаата элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр хапытаалынай өрөмүөннэригэр көрүллүбүт бюджет үбүн тус сыаллаах туһаныыга оҥорбут бэрэбиэркэтин матырыйаалыгар олоҕуран тэриллибит. Бэрэбиэркэни 2018 сыллаахха оҥорбуттар, атын муниципальнай уорганнары бэрэбиэркэни кытта. Бэлиэтээн этэр буоллахха, СӨ ааҕар-суоттуур палаататын бэрэбиэркэтин түмүгүнэн отчуот Өрөспүүбүлүкэ Баһылыгар, СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕар (Ил Түмэн) ыытыллар, ирдэнэр буоллаҕына, Саха өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатыгар.

Елена ЕЛЕНИНА