Виталий Андросов туһунан кинигэ күн сирин көрдө

Атырдьах ыйын 7 күнүгэр Национальнай библиотека историческай саалатыгар киһи “лыык” курдук симилиннэ. Дьон элбээн, эбии олоппостору киллэрбиттэрин үрдүнэн баппатылар. Ити норуот таптыыр, ытыктыыр, сүгүрүйэр киһитэ, уостан түспэт бастыҥ ырыалар ааптардара, биллиилээх мелодист, үрдүк категориялаах терапевт-быраас, общественник, суруналыыс, үтүөкэн доҕор Виталий Тимофеевич Андросов төрөөбүт күнүн көрсө, киниэхэ анаммыт дьоһун кинигэ сүрэхтэниитигэр муһуннулар.

Кинилэр истэригэр бааллар  искусство, наука  деятеллэрэ, үтүөлээх быраастар, киэн туттар спортсменнарбыт,  суруналыыстар уонна, биллэн турар, саха ырыатын таптааччылар. Виталий Тимофеевич бэйэтэ дэгиттэр талааннаах уонна киһи быһыытынан элэккэй, көрсүө, аламаҕай буолан доҕотторо, үөлээннээхтэрэ элбэхтэр. Төһө да төрөөбүт күнэ, төһө да кинигэ тахсыбыт үөрүүтэ буоллар, син биир бэйэтэ суоҕа барыбытын харааһыннарда. Күндү киһибит баа­ра буоллар 68 сааһын туолуо этэ…

Кинигэ Виталий Тимофеевич бүтүн олоҕун анаабыт, үлэлээбит, үөрэппит үөрэҕин кыһатын, М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет, типографиятыгар бэчээттэнэн таҕыста. Халыҥ хахтаах, дириҥ ис хоһоонноох дьоһун кинигэни илиибитигэр туттубут. Виталий Тимофеевич туһунан дьон истиҥ-иһирэх ахтыыларыттан кинини өссө атын хараххынан арыйаҕын, билбэтэххин билэҕин.

Виталий Андросов матыыбыгар, норуот уостан түһэрбэккэ ыллыыр бастыҥ ырыаларын: “Маҥнайгы хаар”, “Сибэкки биһикки”, “Индигииргэ”, “Алааһым арылы кустуга” уо.д.а. эстрада биллэр ырыаһыттара Анастасия Готовцева, Ника, Василий Местников ыллаан киэһэни киэргэттилэр. Маны сэргэ Хатастааҕы култуура дьиэтин уус-уран салайааччыта Наталья Руфова уонна үрүҥ халааттаах быраас эр дьон  толоруутугар билэр, сөбүлүүр ырыаларбытын  сэргии иһиттибит.  Баяҥҥа култуура үтүөлээх үлэһиттэрэ Степан Васильев, Алексей Калининскай доҕуһуоллаатылар. Экраҥҥа Виталий Тимофеевич тыыннаах мөссүөнүн видеокиинэ быһыытынан көрдөрбүттэригэр бары да долгуйдубут, уйадыйдыбыт.

Киэһэни Виталий Тимофеевич кэргэнэ Октябрина Ильинична Местникова бэйэтэ иилээн-саҕалаан ыытта. Кини хас биирдии ыалдьыты эндэппэккэ билэр буолан, ордук истиҥник-иһирэхтик ааста. Кэргэнин үтүө аатын үйэтитэргэ бу үлүгэр сүүрэрин-көтөрүн иһин, биһиги бары Октябрина Ильиничнаҕа ис сүрэхпититтэн махтанабыт! Быйыл күндү киһибит суох буолбута биир сылыгар (саас) Маҥан кылабыыһатыгар эмиэ олус элбэх киһи тоҕуоруспута. Онно Виталий Андросовка улахан мэҥэ таас туруоруллубута. Аны кинигэ таһаараары дьонтон ахтыыны хомуйуу, сааһылааһын үлэтэ – бу барыта Октябрина Ильинична бэйэтин күүһүнэн ыытылынна.

Кинигэни билиһиннэриигэ Виталий Тимофеевич туһунан элбэх үтүө тыл этилиннэ. Чахчы, талаан да быһыытынан, киһи да быһыытынан эргиччи үтүөкэн киһи кэлэн барда. Эдэр көлүөнэҕэ холобур буолар киһи!  Куруук кырдьык туһугар киирсэрэ, аны, олус диэн сахалыы сэмэй майгылааҕа. “Күөх түүл ырыалара”,  “Алааһым арылы кустуга”,  “Саха ырыатын антологията”, о.д.а. саха ырыатын хомуурунньуктарын редакциялаан, бэчээттэтэн таһаарбыта. Ол оннугар бэйэтин ырыаларын  хомуурунньуга биир да суоҕа. Аны телевидениеҕэ, араадьыйаҕа атын дьон туһунан кэпсии, сырдата диэн кэлэрэ, оттон бэйэтин туһунан биэрии устуохха диэтэххэ, аккаастанарга барара. Оннук сэмэй киһи этэ…

Кини дойдутун, сахатын омугун туһугар сүрэхтиин-быардыын ыалдьар дьиҥнээх патриот этэ. Саха билиҥҥи интеллигенцията кыттыылаах  «Алампа» түмсүү тэрийээччитэ, “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньа уопсастыбаннай сэбиэтин  салайааччыта этэ.   Оннук кини куруук үлэ үөһүгэр сылдьара, барыга көхтөөхтүк кыттара, айара-тутара, олоҕу олус таптыыра.

Дьиктитэ баар, кини сүрүн идэтэ быраас ээ уонна хайдахтаах курдук киһи сүргэтин көтөҕөр, сүрэҕин үөрдэр, дууһатын таарыйар бастыҥ ырыалары айан барбыта буолуой! Виталий Андросов үйэлээх ырыалара саха тыллаах баарын тухары ылланыахтара, кини аатын ааттатыахтара турдаҕа.

“Виталий Андросов өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннай, духуобунай олоҕо туруктаах буолуутугар ураты кылааты киллэрбит киһи буолар. Кинини биһиги, ырыа айааччылар, ураты уйаҕас дууһалаах, атын дьон кыһалҕатыгар өрүү кыһаллар, олус болҕомтолоох киһинэн билинэбит. Ол курдук, ким да көрдөстүн, хаһан да суох диэбэккэ, наар көмөлөһөр, балаһыанньаттан хайдах тахсыахха сөбүн тобула сатааччы. Төһөлөөх киһиэхэ көмөлөспүтэ буолуой… Эмчит да быһыытынан, айар да киһи быһыытынан… Билигин ону дириҥник өйдүүгүн, сыаналыыгын…”

Алексей Егоров,
СӨ ырыа айааччыларын сойууһун
салайааччыта, СӨ норуодунай артыыһа

“Виталий Андросовы мин устудьуон кэмигэр араас кэнсиэрдэргэ сыанаҕа байааннаах тахсан ыллыырын эрэ буолбакка, тэрийээччи быһыытынан гастуруолларга сылдьарын, тутар этэрээт көстүүмнээх сүлүөттэргэ кыттарын, чаҕылхай устудьуон буоларын харахпынан көрбүппүн. Ырыатын биһирээбиппин, учууталлар уонна устудьуоннар кэрэхсииллэрин туоһулуубун”

Гаврил Филиппов,
ХИФУ профессора

“Виталий Тимофеевич элбэх, сонун идеялардаах буолара. Алампаны үҥэр таҥаратын курдук көрөрө. Кини аатынан сквер оҥоттор­бута, элбэхтик сүүрбүтэ-көппүтэ. Эбэтэр Охотскай муораҕа экспедиция тэрийсэн, бэйэтэ салайан баран кэлбитэ. Бэл, марафоҥҥа сүүрэ сылдьыбыта. Миигин убайым диэн ааттыыра. Дойдутун туһунан ыйыталаһара, саҥаны, кэрэни өрүү сэргиирэ, өйүүрэ. Үтүөкэн да киһи этэ…”

Егор Шишигин,
Духуобунас академиятын Бочуоттаах академига

“Виталий Тимофеевич медик быһыытынан төһөлөөх киһини бэйэтэ көрөн-истэн эмтээбитин, атаҕар туруорбутун хаһы ааҕан ситиэҥий? Баһаама чахчы. Маны таһынан билэр-билбэт дьонугар кыһаллан түүннэри-күнүстэри сүүрбүтэ-көппүтэ тугунан кээмэйдэниэй?! Арай махталлаахтар бэйэлэрэ билэн эрдэхтэрэ. Тус бэйэм итини мэлдьи саныыбын”.

Анатолий Павлов – Дабыл,
Айыы үөрэҕин тарҕатааччы, суруналыыс

“Сахатын дьонугар бэлэхтээбит ырыалара кини кэрэ иэйиилээх дууһатын илдьэ сылдьаллар. Дьыл-хонук ааһыаҕа. Элбэх аат, айымньы умнуллуоҕа. Арай Виталий ырыалара өрүүтүн ыллана, ахтылла туруохтара.
Сыһыылар сырдыктар,
Чараҥнар наҕыллар,
Аан дойду сүктэр кыыс
Таҥаһын таҥынна.
Сүктэр кыыс кэриэтэ
Кыыркаҕа суох ыраас,
Сүктэр кыыс кэриэтэ
Хаар намыын үҥкүүтэ.
Бу ырыа тылларыгар, мелодиятыгар доҕорбут, үтүө киһи Виталий Тимофеевич айар уотунан чаҕылыйар, аламаҕай күҥҥэ симиктик үөрэр-көтөр, дьоҥҥо-сэргэҕэ үтүөнү эрэ баҕарар харахтара көстөргө дылылар… Кини сымнаҕас, киһини уоскутар куолаһа иһиллэргэ дылы…”

Олег Сидоров,
“Саха суруйааччылара” Ассоциация бэрэссэдээтэлэ

Георгий Белоусов, Саха телевидениетин туйгуна