Ыччат олоҕу тупсарар баҕалааҕын көрдөрдө

Аан дойду аҕыйах ахсааннаах төрүт норуоттарын Норуоттар икки ардыларынааҕы күнүн иннинэ, атырдьах ыйын 6 к. Дьокуускайга “Неономады” диэн ыччат V Сугулаанын арыйыы буолла. Үс күн устатыгар Сибиир уонна Уһук Илин 5 регионуттан кыттыылаахтар Арктика уонна Хоту сир сайдыыларыгар сүрүн докумуоннары дьүүллэһиэхтэрэ.

СӨ Хоту сирин аҕы­йах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын Ассоциациятын президенэ Андрей Кривошапкин мустубут дьону Төрүт норуоттар күннэринэн эҕэрдэлээтэ. Кини ыччат сугулааннара Саха сиригэр инникитин да ыытыллыахтарыгар эрэнэрин биллэрдэ. «Олох боппуруостарыгар, сири-уоту тупсарыы, олох үгэстийбит быһыытын-майгытын боппуруостарыгар Саха сиригэр судаарыстыбаннай сыһыан баар. Өрөспүүбүлүкэ салалтата, регион баһылыга Айсен Николаевтан уонна бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлэ Владимир Солодовтан саҕалаан, аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттар бары кыһалҕаларыгар болҕомтону уураллар уонна биһигини өйүү сатыыллар», – диэн бэлиэтээтэ кини.

Саха сирин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Владимир Солодов маннык тэрээһиннэри ыытыы өрөспүүбүлүкэҕэ суолталааҕын эттэ. Кини аан дойду норуоттара, ахсааннарыттан тутулуга суох, ытыктабылы ылар уонна бэйэлэрин култуураларын төрүтэ буолар үгэстэрин, сыаннастарын сайыннарыыга  тэҥ бырааптаахтарын бэлиэтээтэ. «Биһиги үгэстэри харыстыырбыт кыалынна, оттон Арктика зонатын дойдуларын үгүс өттүгэр ити үгэстэрин сүтэрбиттэрэ. Саарбаҕа суох, ити биһиги баайбыт. Бу биһиги Сахабыт Өрөспүүбүлүкэтин уратыта буолар. Ытык кырдьаҕастар, аҕа көлүөнэ бэрэстэбиитэллэрэ үгэстэри салгыы тутуһаллар, оттон ыччат ити үйэттэн үйэҕэ бэриллэр билиини-көрүүнү, тылларын, үгэстэрин уонна сыаннастарын күн аайы иҥэринэрэ, олору салгыыра кырата суох суолталаах», – диэтэ премьер-миниистир.

Көрсүһүү кэмигэр форум кыттыылаахтара сөмөлүөтүнэн көтүүгэ тарифтары, эргэ олорор дьиэ фондатын саҥардыыны, бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ үлэлиир сирдэрин социальнай-экономическай сайдыытыгар кыттыыларын, этнологическай экспертизаны ыытыыны, наука үлэһиттэрин өйөөһүнү, тыа сирин учууталларын хамнаһын, оскуолаларга коррекционнай кылаастары аһыыны таарыйар ыйытыыларыгар былаас бэрэстэбиитэллэриттэн хоруйдары ыллылар. Ону сэргэ 2030 сылга диэри кэмҥэ СӨ Арктикатааҕы зонатын социальнай-экономическай сайдыытын Стратегията дьүүллэһилиннэ. Владимир Солодов Стратегияны олоххо киллэриигэ ыччат кылаата олус сыаналаах буолуохтааҕын бэлиэтээтэ.

Ил Түмэн Хоту сир аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын боппуруостарыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева “Ыччат куолаһа” аһаҕас кэпсэтиини ыытыы билигин баар кыһалҕаларга ыччат санаатын уурарын уонна эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһарын, кинилэр ыарахаттары туоруурга, олоҕу тупсарарга баҕалаахтарын көрдөрбүтүн эттэ.

Бу күн норуот депутатыгар элбэх ыйытыы киирдэ. Холобур, Сүлдьүкээр бөһүөлэгин ыччата уонна нэһилиэнньэтэ кинилэр нэһилиэктэрин чугаһыгар үлэлиир сир аннын баайын туһанааччылар этнологическай экспертизаны ыытыахтааҕар буолуох, олохтоох дьону кытта көрсүбэтэхтэриттэн, уопсай мунньахха кэпсэппэтэхтэриттэн, киһилии билсибэтэхтэриттэн долгуйаллар.

Нэһилиэк сирэ-уота олохтоох суолталаах үгэс быһыы­тынан туһаныллар сиринэн буолар. «Сокуоннар үлэлииллэрин курдук, биһиги ханна туруорсабыт?» – диэн ыйыталлар кинилэр. Елена Голомарева ити боппуруостарынан СӨ Арктика сайдыытыгар уонна Хоту сир норуоттарын дьыалаларыгар министиэристибэтэ, СӨ бырамыысыланнаска министиэристибэтэ үлэлэһиэх тустаахтарын, ону сэргэ, биллэн турар, оройуон уонна нэһилиэктэр баһылыктара бэйэлэрэ көхтөөхтүк үлэлиэхтээхтэрин быһаарда. «Өрөспүүбүлүкэ сокуоннара этнологическай экспертизаны ыытары уонна сир аннын туһанааччылар муниципальнай тэриллиини уонна төрүт уус общиналары кытта сөбүлэһиигэ илии баттыылларын ирдииллэр», – диэн чопчулаата парламентарий.

Итини сэргэ Сүлдьүкээр олохтоохторо иһэр ууларын ылар Бүлүү өрүс киртийиитигэр сыһыаннаах ыйытыыны биэрдилэр. Кинилэр уу хаачыстыбатын бэрэбиэркэлииргэ, ити боппуруоһу хонтуруолга тутарга көрдөһөллөр. Аны биир тыын суолталаах боппуруос – “Новай” сопхуоһу тутан хаалыы. Елена Голомарева оройуон баһылыгын көмөтө суох көннөрү олохтоохтор итини быһаарар кыахтара суоҕун быһаарда. «Көһө сылдьар хамыыһыйалар боротокуолларын, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэ парламенын көһө сылдьар мунньаҕын боротокуолун ылан көрөр наадалаах, биһиги ити боппуруоска бииргэ үлэлиэхпит. Ону сэргэ Мииринэй оройуонугар көһө сылдьар сүбэ мунньах боротокуолун пууннарын толорууга Ил Түмэн бэрэссэдээтэлигэр мунньаҕы ыытарга былаанныыбыт», — диэтэ.

Аллайыаха уонна Эбээн Бытантай улуустарыттан ыччат бэрэстэбиитэллэрэ көтөхпүт сытыы боппуруостарын, ол иһигэр коррекционнай кылаастары хаалларыы боппуруоһун СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Владимир Солодов өйөөтө.

Ыччат V Сугулаана Төрүт норуоттар тылларын норуоттар икки ардыларынааҕы сылыгар, Саха сиригэр Сомоҕолоһуу сылыгар, СӨ Хоту сирин аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын Ассоциациятын 30 сылыгар ананар.

 Ил Түмэн пресс-сулууспатын матырыйаалларынан