Хаҥалас ыччатыгар Алиш Мамедов ыллыктаах сүбэлэрэ

Бу сырыы “Биир ньыгыл Россия” политическай партия уопсастыбаннай приемнайыгар буолбут көрсүһүү кэмигэр былааннаммыта. Эдэр актыбыыстар Мииринэй куоракка буолуохтаах Ыччат ыһыаҕар улуус делегацията айанныырыгар көмө көрдөһө кэлбиттэрэ. Хаҥаластар бэйэлэрин дьокутааттарын өйөбүлүнэн ыччат форумун былаһааккаларыгар ситиһиилээхтик кыттыбыттара.

Соторутааҕыта бөдөҥ бырамыысыланнас тэрилтэтин салайааччытын быһыытынан парламентарийы кытта өссө биир көрсүһүү буолан ааста. Ыччат хамсааһынын актыбыыстара Саха сирин биир индустриальнай модун кыахтаах тэрилтэтигэр технологическай үлэ бары хаамыытын кытта билистилэр. Кинилэр ону сэргэ оҥорон таһаарыы хайдах саҥардылларын уонна эдэр исписэлиистэр кэлэктиипкэ киирэллэрин көрдүлэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ “Якутцемент” тэрилтэҕэ 35-гэр диэри саастаах 250-ча уол уонна кыыс үлэлиир. Кинилэртэн үгүстэрэ 10-ча сыллааҕыта собуокка үөскээбит ыччат тэрилтэтигэр түмсэллэр. Цемент собуотун салалтата уонна акционердар ыччат тэрилтэтин көҕүлээһиннэрин мэлдьи өйүүллэр, сыллата кинилэр тэрээһиннэригэр 500 тыһ. солк. ананар. «Ыччат түмсэргэ дьулуурун бопсор табыллыбат, — диэн ааҕар дьокутаат Алиш Мамедов, — Биһиги бары эдэр этибит, саҥа киһи кэлэктиипкэ киирэрэ, саҥаттан саҕалыыра уустугун билэбит. Тэрилтэлэргэ ыччат түмсүүлэрэ бэҕэһээҥҥи устудьуоннарга көмө-тирэх буолуохтарын, саҥа усулуобуйаларга үөрэнэллэригэр көмөлөһүөхтэрин сөп. Собуот ыччаттара ыытар тэрээһиннэрэ — бу көннөрү мустуу эбэтэр күрэхтэһии эрэ буолбатах, маннык алтыһан кинилэр бииргэ, хамаанданан үлэлээһин сыаналаах уопутун ылаллар, ол эбэтэр собуоппут ситиһиитэ үгүс өттүгэр кэлэктиип бүтүннүүтүн түмсүүлээх үлэтиттэн тутулуктаах». Эмиэ маннык бириинсибинэн – түмсэн уонна хамаанданан, Алиш Забид оглы санаатынан, улуус ыччатын бары тэрилтэлэрэ бэйэ-бэйэлэрин кытта үлэлиэх тустаахтар.

Ыччат лидердэрэ бэйэлэрин түмсүүлэрин былааннарын кэпсээтилэр, ыччаты кытта үлэҕэ көрүүлэрин үллэһиннилэр. «Соторутааҕыта оройуон 20 сыллааҕы ыччакка политикатын дьүүллэспиппит, – диир улуус администрациятын исписэлииһэ Айсен Федоров. – Биһиги аҕа көлүөнэттэн, чуолаан, комсомол тэрилтэлэрин уопутун туһаныахпытын сөп диэн ааҕабыт. Ол эрээри олох билигин быдан уустук. Бүгүн эдэр дьон сарсыҥҥы күҥҥэ эрэллэрэ суоҕун кэриэтэ. Кинилэри долгутар боппуруостар: Ханна үлэлиэххэ сөбүй? Олорор дьиэни хайдах атыылаһабын? Дьиэ кэргэммин хайдах иитэбин? Үгүстэр тыыннаах буолар, аһыыр-таҥнар харчыны булар туһугар үлэлииллэр, онон патриотизм өйдөбүлэ уонна уопсастыбаҕа туһалаах актыыбынай үлэ кэтэххэ тэбиллэллэр. Баҕар, ол иһин ыччат социальнай ситимнэргэ барара, бэйэлэрэ тулалыыр эйгэни уларыта сатыылларын оннугар “дьыбааҥҥа сытан кириитикэлээччи” оруолун ордороллоро буолуо. Цемент собуотугар эдэрдэр үгүстэрэ олоҕу хамсатар дьон буолалларын үөрэ көрөбүт. Бу уопуту үчүгэйдик үөрэтиэхпитин баҕарабыт, баҕар, ити биһиги улахан стратегиябыт тирэҕинэн буолуон сөп”.
Оттон сэкириэтэ судургу буолан биэрдэ, ол баара-суоҕа икки өрүттээх — итэҕэл уонна туруктаныы. Манна ыччат уустук технологическай соруктары быһаарарыгар итэҕэйэллэр, үөрэтэллэр, кинилэр ситиһиигэ дьулуурдарын көҕүлүүллэр. “Якутцемент” чуолаан, бырамыысыланнас лидердэрэ хайдах үлэлииллэрин көрөллөрүгэр анаан эдэр исписэлиистэри атын регионнар тэрилтэлэригэр, атын дойдуларга олохторун-дьаһахтарын хайдах оҥостоллорун илэ харахтарынан көрөн, кэлин ол уопуту бэйэлэрин бөһүөлэктэригэр, собуокка олоххо киллэрэр кыахтаналларыгар анаан кыраныысса таһыгар ыыппыта.
Цемент собуота сыллата олохтоох вузтар уонна орто анал үөрэх тэрилтэлэрин уонунан устудьуоннарын прак­тикаҕа ылар. Быйыл үһүс технологическай линияны тутуу былаһааккатыгар 12 байыастаах тутар этэрээт үлэлиир. Сыахтары, собуот салааларын аҕыйаҕа суох эдэр дьон салайар. Собуот ыччата ити итэҕэлгэ мэлдьи эппиэтинэстээх үлэтинэн хардарар. Хамнас, сокуонунан көрүллэр атын төлөбүрдэр мэктиэлэнэллэрин таһынан, үлэһит туруктаахтык сананарыгар улахан социальнай пакет баара эбии буолар. Ол курдук, дьиэ кэргэнинэн сынньана барар кыах, чэбдигирдэр тиһик бааллар. Тэрилтэ социальнай ипотекатынан цемеҥҥэ үлэлээччи эдэр ыаллар олорор дьиэ ылаллар.

«Ыччат кыһалҕаларын сүнньүнэн ылан көрдөххө, – диир норуот дьокутаата Мамедов, — туохтааҕар да үлэтэ суох буолуу уонна олорор дьиэ суоҕа хомолтолоох. Эһиги, ыччаттар, быстах, сезонунан үлэлиир кыаҕы сүтэрэҕит. Улууска, сэлиэнньэҕэ тутар этэрээти тэрийиэххэ, салайааччыны быһаарыахха итиэннэ бэдэрээти булуохха сөп. Хамнастаннаххытына, бэйэҕэ эрэл күүһүрүөҕэ, ону таһынан туһааннаах үөрүйэхтэр көстүөхтэрэ, саҥа саҕахтар арыллыахтара. Эдэр дьоҥҥо олорор дьиэҕэ эмиэ сылга 10-20 ыалга субсидия биэриинэн муҥурдаммакка, киэҥник быһаарыахха наада. Уочарат син биир аҕыйаабат. Биһиги ипотекаҕа дьиэни атыылаһыа суохтаахпыт, ол оннугар ипотекалаах дьиэлэри тутуохтаахпыт – баан эбэтэр фонда бэйэтин үбүгэр дьиэ тутар, онон кини сыаната чэпчиир, ол кэннэ кыра бырыһыаҥҥа нэһилиэнньэҕэ атыылыыр. Хас биирдии түһүмэххэ посредник суох буолан, ити ипотека дьиҥнээхтик тииһимньилээх буолар, оччоҕуна ыччат бэйэтэ олорор дьиэ боппуруоһун быһаарар кыахтаныаҕа. Маннык улахан сыаллары ыччат тэрилтэлэрин иннигэр туруоруохха наада, бэйэҕит биир саастыылаахтаргытыгар үчүгэй олоҕу ситиһиҥ, инники диэки чахчы барыан баҕалаахтарга суол аһаҕас буолар».

Норуот итэҕэллээҕин бары сүбэтин-аматын уонна собуот ыччатын үлэҕэ уопутун ыччат лидердэрэ махтанан туран сурунан ыллылар. Көрсүһүү түмүгэр Алиш Мамедов актыбыыстартан чуолаан кинилэр кэскили туталларын итиэннэ ону бүгүн оҥороллорун мэлдьи умнубаттарыгар көрдөстө.