Таас чох хостонор сиригэр

Кинини бу айаныгар Ил Түмэн экономика, инвестиция уонна бырамыысыланнас политикатыгар, предпринимательствоҕа, туризмҥа уонна инфраструктура сайдыытыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Виктор Федоров, Нерюнгри оройуонун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Валерий Селин, «Якутуголь» ХК АУо персоналы кытта үлэҕэ директора Роман Шегельняк арыаллаатылар.
Элгэ – металлургияҕа туһаныллар үрдүк хаачыстыбалаах коксаланар таас чох үөскүүр, аан дойдуга биир саамай кэскиллээх сир. Чинчийиллибит саппааһа 2,2 млрд тоннаҕа тэҥ. Бу таас чохтоох сир Нерюнгри куораттан 415 км ыраах сытар. Манна хостонор чох Азия-Чуумпу акыйаан регионун дойдуларыгар экспорга таһаарыллар.
Элгэҕэ кэлээт, Александр Жирков таас чох комплексын үлэтин кытта билистэ. Ол курдук, парламент спикерэ таас чох хостонор миэстэтигэр уонна байытар фабрикаҕа сылдьан, горняктары кытта сэһэргэстэ, үлэлэрин уонна олохторун усулуобуйаларын туоһуласта.

Сүнньүнэн Нерюнгри куораттан биир ыйга вахтанан үлэлээччилэр олорор бөһүө­лэктэригэр тупсаҕай усулуобуйалаахтара көстөр. Бөһүөлэккэ “кураанах” сокуон тутуһуллара үтүө бэлиэнэн буолар. Тэрилтэҕэ үлэһиттэр кэлэ-бара туруулара суоҕун, хамнастара ыйга ортотунан 70 тыһ. солк. буоларын кэпсээтилэр.
Таас чох комплексын директора Валерий Горельников бүгүҥҥү үлэлэрин уонна тэрилтэ инники былааннарын туһунан сырдатта. Элгэҕэ таас чоҕу хостооһунтан саҕалаан байытыыга, бородууксуйаны тиэрдиигэ диэри технологическай үлэни бүтүннүүтүн хабар оҥорон таһаарыы ситимэ үөскээбит. Онуоха анаан уустук туорааһыннаах Становой сис хайа нөҥүө икки сыл устатыгар 321 км усталаах Элгэ – Уулаах чааһынай тимир суол салаата тардыллыбыт. Ити тимир суолу тутууга «Мечел» хампаанньа 48 млрд солк. укпут. Бу Саха сиригэр оҥорон таһаарыы инфраструктуратын үөскэтиигэ бизнес олоххо киллэрбит бастакы бөдөҥ инвестиционнай бырайыага буолар. Бүгүн тимир суолунан сылга 3-4 мөл. тонна таас чох тиэйиллэр. Билигин оҥорон таһаарыыны энергиянан хааччыйыы таһымын үрдэтиигэ анаан Зеятааҕы ГЭС-тэн үрдүк күүрүүлээх уот линията тутуллар.
Александр Жирков таас чох комплексын салайааччыларын иннигэр олохтоох дьону үлэҕэ тардыы боппуруоһун көтөхтө. Валерий Горельников бэлиэтээбитинэн, тэрилтэ үрдүк квалификациялаах экскаваторщиктарга, таһаҕаһы тиэйэр улахан «БелАЗ» массыыналары ыытааччыларга, өрөмүөннүүр-хааччыйар үлэһиттэргэ, программистарга сытыытык наадыйар итиэннэ олохтоох дьону үлэҕэ тардарга бэлэм.

Нерюнгри куоракка Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков уонна «Якутуголь» ХК АУо салайар директора Игорь Хафизов Нерюнгри оройуонун баһылыга Виктор Станиловскайы, дьокутааттар оройуоннааҕы Сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ Валерий Селины кытта Саха сирин соҕуруу өттүгэр таас чох бырамыысыланнаһа сайдар кэскилин боппуруостарын көрдүлэр. Хампаанньа чугастааҕы сылларга Элгэҕэ таас чоҕу хостооһун кээмэйин балайда улаатыннарарга былаанныыр. Итини сэргэ таас чох комплексыгар саҥа байытар фабрика тутуллара былааҥҥа баар, кэнэҕэс эбии үс итинник фабрика тутуллуохтаах.
Александр Жирков хампаанньа салалтата оройуон дьаһалтатын, дьокутааттарын куорпуһун, куорат салалтатын кытта Саха сирин соҕуруу өттүн социальнай-экономическай сайдыытыгар эрэ буолбакка, ону ааһан бүтүн өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар таһаарыылаах үлэни ыыталларын бэлиэтээтэ.
Кини салгыы өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар үлэлиир бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр олохтоох дьону тардыыга уонна олохсутууга парламент истиилэрин сүбэлэрэ Ил Түмэн ураты хонтуруолугар сылдьалларын бэлиэтээн, онуоха көрсүһүү кыттыылаахтарын болҕомтотун туһаайда. «Якутуголь» хампаанньа бу докумуону олоххо киллэриигэ инники күөҥҥэ сылдьар хаһаайынныыр субъект буолар. Ол курдук, хампаанньа үлэһиттэрин үгүс өттө – Саха сирин олохтоохторо. «Якутуголь» өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин тэрилтэлэрин, чуолаан М.К.Аммосов аатынан ХИФУ кытта бииргэ үлэлээн, хампаанньаҕа наадалаах кадрдары тус сыаллаах бэлэмнээһин чэрчитинэн үөрэҕи бүтэрээччилэри үлэҕэ олохтуур.

Игорь Хафизов тэрилтэҕэ олохтоох дьону үлэҕэ ыытыыга интэриэстээх бары муниципальнай оройуоннарга персоналы талалларын, өрөспүүбүлүкэҕэ вакансиялар дьаарбаҥкаларыгар хампаанньа көхтөөхтүк кыттарын иһитиннэрдэ.
Маны сэргэ өрүттэр бэлиэтээбиттэрин курдук, бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр олохтоох нэһилиэнньэни тардыы проблематын быһаарыыга билигин баар сыһыаны уларытыы ирдэнэр итиэннэ Ил Түмэн, Бырабыыталыстыба уонна Саха сиригэр үлэлиир бырамыысыланнас хампаанньалара бииргэ үлэлииллэрэ наадалаах. Ол курдук, ити кыттыгас үлэ ыччаты, ол иһигэр тыа сирин улуустарыттан, үлэтэ суох нэһилиэнньэни бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр, сезонунан уонна вахтанан үлэни киллэрэн туран, үлэҕэ тардыыга, ону сэргэ бырамыысыланнас тэрилтэлэрин наадыйыыларын учуоттаан орто анал уонна үрдүк үөрэх тэрилтэлэригэр бэлэмнээн үлэҕэ олохтооһуҥҥа, үлэтэ суох гражданнары хаттаан үөрэтиигэ дьаһаллар кэлим системаларын оҥорууга, олоххо киллэриигэ туһаайыллыахтаах.
Ил Түмэн спикерин кытта көрсүһүүгэ Элгэ таас чох комплексын чугаһыгар вахта бөһүөлэгин төрүтүгэр поселение статустаах муниципальнай тэриллиини үөскэтиэххэ сөбүн туһунан боппуруос таарылынна. Оҥорон таһаарыы кыамтатын улаатыннарыы түмүгэр комплекс бары салааларыгар үлэлиир дьон ахсаана балайда улаатыаҕа. Оттон вахта ньыматыттан аккаастаныы түмүгэр үлэлиир миэстэлэригэр чугас, наадалаах инфраструктура барыта хааччыллыбыт нэһилиэнньэлээх пууҥҥа олорор дьоҥҥо тэрилтэ кэрэхсэбиллээх буолуоҕа.