Дойдум иннигэр иэспин толордум

Бэлиэтээбитим курдук, быйылгы быыбар далааһыннаах — өрөспүүбүлүкэ Баһылыгын, Дьокуускай куорат баһылыгын, Ил Түмэн  депутаттарын уонна Дьокуускай куорат Думатын депутаттарын таллыбыт.  Быыбар­дыыр учаастак үлэһиттэрэ биэрбит бюллетеннэрин ылан баран, дьон: “Хаһан да маннык элбэх бюллетени бииргэ туппатахпыт”, — диэн күлэллэр.

Мин аналлаах кабинкаҕа киирэн, өрөспүүбүлүкэбит инникитин түстүүр быыбарга кыттарбын бигэргэтэн, бюллетеннэри саала ортотугар турар урнаҕа баран уктум. Тахсан иһэммин, суруналыыс буоларым быһыытынан, дьону кытта сэһэргэстим. Уопсастыбаннай кэтээн көрөөччүлэр олороллоругар тиийэммин кэпсэтэбин. “Биһиги быыбардыыр учаастак аһыллыаҕыттан олоробут, сарсыарда 8 чаастан. Киэһэ 20 чааска диэри үлэлиэхпит. Сарсыарда бу оройуон саастаах олохтоохторо кэлэн быыбардаатылар. Барыта этэҥҥэ ааһан иһэр, дьон үөрэн-көтөн, өрө көтөҕүллэн кэлэр”, — диэн Николай диэн үлэһит санаатын үллэһиннэ.

Дьон санаатын хомуйа сылдьар эдэр уол кэлэн миигиттэн үс ыйытыыга хоруйдуурбар көрдөстө. Өрөспүүбүлүкэ баһылыгынан, киин куорат мэринэн кими уонна ханнык баартыйа­ны талбыппын туһунан ыйытта. Мин киниэхэ этэн баран, дьон төһө хамаҕатык ыйытыыга хоруйдуурун токкоолостум. “Саастаах өттүлэрэ түргэнник сөбүлэһэллэр, баарынан этэллэр. Эдэр өттө талбыт кандидаттарын кистииллэр”, — диэн күлэр.

Таһырдьа тахсан, куоластаан бүтэн баран иһэр кэргэннии дьону кытта аргыстаһабын. Сивцевтар куорат бу микрооройуонугар олорбуттара ырааппыт эбит. “Биһиги холбоһоот куорат бу кытыы оройуонугар олохсуйбуппут. Мин өр сылларга аэропортка үлэлээбитим”, — диэн ыал аҕата Петр Николаевич кэпсиир. “Куоласкытын биэрдигит. Эһиги санааҕытыгар, талбыт кандидаттаргыт өрөспүүбүлүкэ сайдарыгар кылааттарын киллэриэхтэрэ дуо?” — диэн ыйытабын. “Эрэнэр буолан быыбарга сылдьар буоллахпыт. Хаһыакка, социальнай ситимнэринэн быыбар саҕана араас кэпсэтии тахсар. Быыбардаан да, олохпут уларыйбат диэччилэр олус элбэхтэр. Эрдэттэн оннук санаанан салайтарар сыыһа. Туох да диэбит иһин, олохпут тупсар, кутуйах хаамыытынан да буоллар. Кэлиҥҥи сылларга киин куораппыт олус тубуста буолбат дуо? Тыа сиригэр олох быстар мөлтөх дииллэр. Ол эрээри, кэлиҥҥи сылларга биһиги дьиэ кэргэн олохтоох бородууксуйанан эрэ аһыыр буоллубут. Куоракка олохтоох эти, арыыны, үүт аһы атыылыыр лааппылар аһылыннылар. Ол аата үлэ барар буоллаҕа. Онон мин бүгүн оҥорбут быыбарым инники сайдыыбытыгар кыра да буоллар, кылааты киллэриэ диэн санаалаахпын”, — диэн ыал аҕа баһылыга эттэ.

Кини кэргэнэ Раиса Николаевна эмиэ санаата бөҕөх. Ол гынан баран, кини куорат кытыытын суола-ииһэ мөлтөҕүттэн хомойор. “Өрөспүүбүлүкэ баһылыгын кандидаттарын испииһэгэр мин талбыт кандидатым туһугар эрэллээхтик галочкабын туруордум. Ил Түмэн депутаттарын үлэлэрэ да баһаам буолара биллэр, ол иһин “бу киһи кыайыан сөп” диэбит киһибин уонна баартыйабын эмиэ саарбахтаабакка таллым. Оттон мэр Куорат думатын депутаттарын кытары куорат олоҕунан дьарыктанар аналлаахтар. Бу биһиги Марха микрооройуоммутугар суолбут-ииспит хаһан да оҥоһуллубатаҕа. Аны, 4 №-дээх оптуобуһу  оскуола диэки көһөрүҥ, суолу оҥоруҥ диэн уокурукпут депутаттарыттан да, салалтаттан да туруорсубуппут ыраатта, хаһан оҥоһуллара биллибэт. Ол да буоллар, бу бүгүн куоластаабыт дьонум куорат кытыытын олохтоохторо тугу туруорсалларын истиэхтэрэ диэн эрэнэбин”, — диэн санаатын эттэ.

Бу курдук дойдум иннигэр иэспин толорон, дьон санаатын истэн баран дьиэбэр барабын. Төһө да бу күн сиккиэр тыаллаах, ардахтаах буоллар, дьон-сэргэ сүргэтэ көтөҕүллүүлээҕэ көстөр. Инники олохпут хайдах буолуоҕун биһиги бэйэбит талабыт! Бу күн быыбардыыр учаастактарга кэлэн куолаһын биэрбит хас биирдии киһи санаатыгар сырдык суһум буолан сылдьар буолуохтаах.

САНААЛАР

Быыбар түмүгүн иһитиннэрии үгүстүк таҕыста. Биһиги талыллыбыт депутаттар санааларын иһиттибит.

“Биир ньыгыл Арассыыйа” баартыйаттан Үөһээ Бүлүү-Горнай уокуругар Ил Түмэн норуодунай депутатыгар кандидат Феодосия Васильевна Габышева бэйэтин уокуругар эрэллээхтик кыайда. Быыбардааччылар үгүс куоластара киниэхэ ананна.

— Мин дьонум-сэргэм иннигэр улахан эппиэтинэһи ылабын. Инникибин эрэллээхтик көрөбүн. Үөрэх, наука эйгэтигэр, судаарыстыбаннай былааска үлэлээбит уопутум өрөспүүбүлүкэм сайдарыгар туһуламмыт соруктары олоххо киллэрэрбэр төһүү күүс буолуохтара. Үөһээ Бүлүү уонна Горнай уокуругар туруорбут бырагыраамабын олоххо киллэрэргэ кыһаллыам.

Өрөспүүбүлүкэбит саҥа баһылыга Айсен Николаев салайыытынан, сокуону оҥоруу үлэтинэн регион интэриэһин федеральнай таһымҥа күүскэ көмүскүөхпүт. Сахабыт сирэ бигэтик сайдарын туһугар экономика бары салааларын сүрүннүүр сокуоннар баар буолуохтаахтар. Маныаха бары бииргэ сомоҕолоһон үлэлэһиэхпит диэн эрэнэбин. Миэхэ итэҕэйэн быыбардаабыт дьоммор-сэргэбэр улахан махталбын тиэрдэбин.

“Сахатранснефтегаз” АУо кылаабынай инженерэ Павел Ксенофонтов СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) депутаттарын быыбарыгар 2№-дээх Сайсаардааҕы биир мандааттаах быыбардыыр уокурукка кыайан тахсыбыта. Кини Ил Түмэн VI ыҥырыытын үлэтигэр хайдах санаалаах ылсан эрэрин туһунан ыйыттым:

— Мин санаабар, мин кыайыым Сайсаар уокуругун уопсай кыайыыта. Мин уокурук сайдыытыгар, дьон интэриэһин көмүскүүргэ соруктанан үлэлиэм диэбитим. Ол санаабын ыһыктыам суоҕа. Бэйэм 10-тан тахса сыл уопсастыбанньыктаабытым, онно үгүс боппуруоһу туруорсарым. Саха ыччатын бырамыысыланнас үлэтигэр сыһыарыы, уопсастыбаннай туалеттары туруоруу, сахалыы эйгэни кэҥэтии – бу боппуруостары үгүстүк көтөхпүтүм.  Мин дьон итэҕэлин ыллым, улахан эппиэтинэстээхпин өйдүүбүн. Миигин талбыт дьоҥҥо улахан махталбын тиэрдэбин.

Быйылгы Ил Түмэн быыбарыгар эдэр дьон  кыттыспыттара. Оннук эдэр киһинэн 25 саастаах устудьуон Мичил Николаев буолар. Кини Дьокуускай куорат Университет уокуругуттан “Сиэрдээх Арассыыйа” баартыйаттан турбута. Кини ким эбитий? Тимирязев аатынан РФ Аграрнай университетыгар үөрэнэ сылдьан Москва бырабыыталыстыбатын иһинэн уопсастыбаннай бырайыактар кэмитиэттэрин уонна ыччат инициативатын хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлинэн талыллан үлэлээбитэ. Көхтөөх уопсастыбаннай көрүүлэрдээх уол туох санаалаах эбитий?

— Биһиги быыбар иннинэ уокурукпутугар ыйытык ыыппыппыт. Уокурук депутата хайдах буолуохтааҕый диэн ыйытыыга үгүстэрэ эдэр, көхтөөх, сэргэх көрүүлэрдээх киһи наада диэн эппиэттээбиттэр этэ. Ол ыйытык түмүгүнэн быыбарга кыттыһарга холоммутум. Дьон итэҕэйэн талбыттарыгар олус махтанабын. Биллэн турар, уокурук иһинээҕи кыһалҕалар элбэхтэр. Дьон туруорсар. Кыаҕым баарынан ол кыһалҕалары туоратарга үлэлэһиэм. Маны таһынан, мин өйдүүрбүнэн, норуот депутата киэҥ хабааннаахтык үлэлиэхтээх. Миигин, эдэр киһини, кэнэҕэски пенсия долгутар. Ол иһин билигин ыытылла турар пенсионнай тиһиги олохтуур сокуону оҥорууга көхтөөхтүк кыттыһа сатыам. Ол эбэтэр, регионнааҕы чэпчэтиилэрбитин оннунан хаалларар туһугар.