Петр Гоголев: Уһук Илин сайдыыта – судаарыстыба инники күөҥҥэ тутар соруга

— РФ Президенэ Владимир Путин Анал этиитэ чуолкай, муҥутуур чопчу буолла итиэннэ, бастатан туран, дойду ис социальнай-экономическай сайдыытын боппуруостарыгар туһуланна. Маныаха норуоттар икки ардыларынааҕы сыһыаннаһыылар суолталаах өрүттэрин президент эмиэ тумнубата, ис уонна тас политика боппуруостара бэйэ-бэйэлэрин кытта сибээстээхтэр уонна тэҥ болҕомтону эрэйэллэр.
Анал этии тезистэрин үгүс өттө биир сыл анараа өттүгэр ылыллыбыт Россия Президенин ыам ыйынааҕы ыйааҕын уонна бигэргэммит туһааннаах национальнай бырайыактары чопчулаан уонна ситэрэн-хоторон биэрэр. Судаарыстыба баһылыга бэлиэтээбитинэн, сайдыы бырайыактара национальнай хабааннаахтар уонна былаас бары таһымын, хас биирдии нэһилиэнньэлээх пууну, гражданины таарыйаллар. Манан сибээстээн, Владимир Путин иһитиннэрбит көҕүлээһиннэрэ, саарбаҕа суох, бары регионнарга, ол иһигэр Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр эмиэ сытыы суолталаахтар. Тутаах тезистэр норуоту харыстааһын, демографияны уонна дьиэ кэргэн институтун өйөөһүн соруктарын кытта сибээстээхтэр. Бу Саха сирин былааһын уорганнара мэлдьи ураты болҕомтоҕо тутар боппуруостара. Өрөспүүбүлүкэҕэ оҕо төрөөһүнүн көрдөрүүлэрэ Уһук Илин регионнарын ортотугар үгэс курдук саамай үрдүктэр.
Аҕыйах хонуктааҕыта, олунньу 14 күнүгэр, Саха сирин Баһылыга Айсен Николаев «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр төрөөһүнү өйөөһүҥҥэ туһуланар эбии дьаһаллар тустарынан» Ыйаахха илии баттаата. Итилэр оҕолоох дьиэ кэргэни өйөөһүн чааһыгар президент иһитиннэрбит көҕүлээһиннэрин кытта куолаан өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар дьайыылаах көмөнөн буолуохтара.
Бэлиэтээн эттэхпинэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай Мунньаҕа (Ил Түмэн) бу хайысхаҕа күүскэ үлэлиир. Ааспыт сыл күһүнүгэр үлэтин саҕалаабыт билиҥҥи ыҥырыыга дьиэ кэргэн уонна оҕо аймах дьыалаларыгар саҥа сис кэмитиэт тэриллибитэ. Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ бар дьонун депутаттара элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэри сокуонунан өйөөһүн боппуруостарыгар ыкса үлэлэһэллэр.
Россия Президенэ көтөхпүт, чуолаан биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр ураты суолталаах атын темата – бу дьадайыыны туоратыы. Бүгүҥҥү күҥҥэ тииһинэн олоруу алын кээмэйиттэн намыһах дохуоттаах нэһилиэнньэ өрөспүүбүлүкэҕэ ылар ирээтэ Россия орто таһымыттан үрдүк уонна 20% тэҥ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбата 2024 сылга диэри дьадайыы таһымын намтатыыга кэлим былааны быйыл 2019 сыл бастакы аҥаарыгар оҥорон бигэргэтиэхтээх. Үлэ ырыынагын, предпринимательствоны сайыннарыыга, ону сэргэ социальнай көмө аадырыстаах буолуутун үрдэтиигэ дьаһаллар ылыллаллар.
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ социальнай контракт диэн механизмы киллэриигэ Владимир Путин холобур аҕалбыт регионнарын ахсааныгар киирсэр. Судаарыстыба баһылыгын сорудаҕынан федеральнай бырабыыталыстыба номнуо кэлэр сылтан ити өйөбүл дьаһалларын хос үбүлээһиҥҥэ кыттыахтааҕа үөрдэр.
Биһиги курдук, тиийэргэ эрэйдээх, ыраах сытар уонна аҕыйах нэһилиэнньэлээх пууннардаах өрөспүүбүлүкэҕэ “Тыа сирин учуутала” бырагырааманы саҕалааһын, үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин сыыппараҕа көһөрүү, медицинскэй көмө тииһимньилээх буолуутун уо.д.а. чааһыгар президент көҕүлээһиннэрэ ордук суолтаны ылаллар. Ону таһынан, Владимир Путин эппитин курдук, биһиги тыа сирдэрин сайыннарыыга судаарыстыбаннай бырагыраама түргэнник ылылларыгар итиэннэ туһааннаах федеральнай өйөбүл механизмнарын кэҥэтиигэ уонна дириҥэтиигэ суоттанабыт. Өрөспүүбүлүкэҕэ нэһилиэнньэ үс гыммыт биириттэн ордуга тыа сиригэр олорор эбээт.
Түмүктээн эттэхпинэ, дойду президенэ Уһук Илин урутаан сайдыытын судаарыстыба бастакы суолталаах стратегическай соругун быһыытынан өссө төгүл тоһоҕолоон эттэ. Билигин Саха сирин парламена өрөспүүбүлүкэ толорор былааһын уорганнарын кытта Уһук Илин сайдыытын Национальнай бырагырааматыгар этиилэри бэлэмниир.