Өрөспүүбүлүкэ оториноларингологията сайдыы суолунан

Быйыл өрөспүүбүлүкэ оториноларингологиятын сулууспата тэриллибитэ номнуо 70 сылын туолла. Өрөспүүбүлүкэтээҕи оториноларингология сулууспата үөскээһинэ – бу бүтүн эпоха: боростуой отит ыарыытын эмтээһинтэн уустук кохлеарнай имплантация микрохирургическай эпэрээссийэтин оҥоруутугар тиийэ үлэлэр ыытыллаллар.

Сулууспа историята

Историяҕа киирбитинэн, Аҕа дойду Улуу сэриитин содулларын оһорунар кэмҥэ, 1949 сыллаахха өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһа хирургия иккис отделениетыгар мурун, куолай, бэлэс ыарыыларын эмтииргэ 10 куойка көрүллэн, ыарыһахтар балыыһаҕа сытан эмтэнэр кыахтаммыттара. Онтон уон сылынан,  1959 сыллаахха аһыллыбыт анал ЛОР отделениетыгар сэбиэдиссэйинэн САССР үтүөлээх бырааһа Стефания Круль анаммыта.

Саха сирин оториноларинголог быраастарын көлүөнэтэ сулууспа тэриллиитигэр уонна үөскээһинигэр олук уурбут бастакы уһулуччулаах быраастар көмүс ааттарын өйдөрүгэр-санааларыгар тута сылдьаллар.  Ол курдук, кинилэр ортолоругар бааллар: Иаким Аргунов, Стефания Круль, Маргарита Рубцова, Марта Калачик, Альбина Борисова, Афанасий Ушницкай, Зоя Мартынова, Татьяна Дрон, Светлана Минина, Владимир Булчукей, Валерий Шамаев, Христина Лебедева, Владимир Охлопков, о.д.а. Оториноларингология сулууспатын бэтэрээннэринэн Елена  Кузнецованы, Вера Михалеваны уонна Михаил  Рабинчугу ааттыыллар.

Билиҥҥи туругунан Өрөспүү­бүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа-Суһал медицинскэй көмө киинигэр Саха сирин үрдүнэн оториноларингологияҕа соҕотох анал отделение баар.  Манна нэһилиэнньэ үрдүк таһымнаах, аныгы үрдүк технологиялаах анал оториноларингологическай көмөнү ылар.

Отделение үлэтэ

Сыл ахсын оториноларингологическай отделение үлэҕэ көрдөрүүлэрэ үрдүүр: сылга ортотунан  1550 ыарыһах киирэн эмтэнэр, оттон эпэрээссийэлэнэр ыарыһахтар ахсааннара 1403 киһиэхэ тиийэр. 30 куойкалаах отделениеҕа үрдүк таһымнаах исписэлиистэр үлэлииллэр: 8 быраас, 10 орто уонна алын сүһүөх медицинскэй үлэһиттэр. Оттон эпэрээссийэлээммит киһи ахсаа­на биир бырааска 173 киһи  тиксэр. Манна сүрүннээн мурун, куолай, бэлэс, эчэйии уонна искэн ыарыыларын эмтииллэр. Ону тэҥэ быраастар атын балыыһалар, поликлиникалар, оройуоннартан  ыыппыт ыарыһахтарын көрөллөр, өрөспүүбүлүкэ улуустарыгар санавиациянан суһал көмөҕө тиийэллэр.

2010 сылтан отделение сэбиэдиссэйинэн медицинскэй наука кандидата, Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай университет медико-лечебнай факультетын, клиническай ординатураны бүтэрбит уонна Санкт-Петербургдааҕы күнүскү аспирантура мурун, куолай, бэлэс ыарыыларыгар уонна тылга научнай-чинчийэр институт выпускнига, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ медицинскэй институтун хирургическай ыарыыларга уонна стоматологияҕа кафедратын доцена, медицинскэй наука кандидата Иннокентий Александров үлэлиир.

Санатар буоллахха, оториноларингология  сулууспата тэриллибитэ 70 сылын бэлиэтиир түөрт күҥҥэ үрдүк таһымнаах тэрээһиннэр ыытыллыбыттара. Ол курдук, Медицина национальнай киинин сурдология отделениетыгар 86 оҕоҕо кохлеарнай имплантаннар систиэмэлэрин настройката ыытыллыбыта.  Өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа-Суһал медицинскэй көмө киинигэр “Ринохирургияҕа үрдүк технологиялар” маастар-кылаас чэрчитинэн оҥоһулла турар эпэрээссийэни онлайн-режиминэн көрдөрбүттэрэ. Тэрээһиннэр сэтинньи 29 күнүгэр оториноларингологияҕа ситиһиллибит үрдүк технологияларга аналлаах научнай-практическай  кэмпириэнсийэнэн, Москваттан кэлбит учуонайдар, исписэлиистэр иһитиннэриилэринэн түмүктэммиттэрэ.

Исписэлиис санаатын үллэстэр

Бу тэрээһиннэргэ модераторынан М.К. Аммосов аатынан ХИФУ МИ факультеттааҕы хирургия, урология уонна оториноларингология кафедратын доцена, Суһал медицинскэй көмө киинин научнай консультана, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин оториноларингологияҕа штаты таһынан кылаабынай исписэлииһэ, медицинскэй наука кандидата Наталья Афанасьевна Лебедева үлэлээбитэ. Кини бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр хаһыат ыалдьыта буолан бэйэтин санааларын үллэһиннэ.

Научнай салайааччы Наталья  Лебедева кэпсииринэн, Өрөспүү­бүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыы­һа-Суһал медицинскэй көмө киинэ Москватааҕы оториноларингологияҕа научнай-клиническай, Россия Президенин дьыалаларыгар управлениетын үөрэтэр-научнай медицинскэй кииннэрин, ЛОР-кафедратын уонна диплом кэннэ үөрэхтээһин Россиятааҕы медицинскэй академиятын кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиир.

— Биһиги биир идэлээхтэрбитин кытта ордук быраактыка былааныгар  үлэлиибит. Россия тутаах исписэлиистэрэ биһиги базабытыгар тиһигин быспакка маастар-кылаастары, семинардары ыыттылар, оттон биһиги бэйэбит Москваҕа тиийэн кинилэргэ үөрэнэбит. Кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэбитигэр оториноларингология технология өттүнэн өрө таҕыста. Биһиги быраастарбыт ыарыһахтарга федеральнай таһымнаах уустук эпэрээссийэлэри уонна араас таһымнаах көмөнү оҥорор буоллулар. Ол курдук, кулгаахха реконструктивнай эпэрээссийэлэр, тимпанопластика, кулгаах сарыытын чөлүгэр түһэрии, имплантаннары туруоруу уо.д.а. оҥоһуллаллар. Исписэлиистэр кулгаахтарынан истибэт дьоҥҥо кохлеарнай имплантацияҕа алта эпэрээссийэни оҥордулар. Ону таһынан, оториноларингологияны уонна офтальмологияны кытта ыкса сибээстээх дьарҕарбыт дакриоциститка оҥоһуллар эпэрээссийэ ньыматын баһылаатылар. Бэлэскэ микрохирургия ньыматынан эмтээһин киирдэ: СО2 лазерынан бэлэскэ үөскээбит куттала суох искэни быһаллар уонна бэлэс баралыыһыгар эпэрээссийэлииллэр.

2007 сыллаахха биһиги отделениебытыгар эндоскопическай стойка ылыллыбыта, функциональнай ринохирургия киллэриллибитэ. Кэлин микроскоп, кулгаах, куолай, бэлэс ыарыыларыгар микрохирургия инструменнарын, ону таһынан, былырыын, СО2 лазер ылбыппыт. Биллэн турар, 2006-2007 сыллардаахха ылыллыбыт тэриллэри уларытыы эрэйиллэр. Ол курдук, эмтээһиҥҥэ инники кирбиигэ сылдьарга, биллэн турар, аныгы күүстээх тэриллэринэн хааччыллыы ирдэнэр. Аны туран хааччыйыы боппуруоһа судургу дьыала буолбатах – элбэх үбү ирдиир. ЛОР-быраас үлэлиир миэстэтигэр тутатына отомикроскопия, эндоскопия уонна фиброларингоскопия ньымаларынан көрүүнү ыытыан баҕарабыт. Бу барыта кыаллар кыахтаах. Инникитин иккис отделение аһыллан, исписэлиистэргэ ноҕурууска арыый кыччыырын уонна доруобай күрэстэһии баар буоларын күүтэбит, — диэн кэпсээтэ Наталья Афанасьевна.

Үөһэ этиллибиккэ киһи сөбү­лэһэр. Ол курдук, туттар тэриллэри, инструменнары, аппарааттары биир кэлим сөптөөхтүк бириэмэтигэр саҥалыы уларытар, быраастар идэлэрин таһымнарын үрдэтэр эрэ түгэннэргэ ыарыһах­тары табатык эмтиир уонна киһи ис туруга тупсара ситиһиллиэ. Инникитин былааннар, баҕа санаалар туолалларыгар бигэ эрэнэбит. Биһиги чулуу быраастарбыт өрөспүүбүлүкэҕэ оториноларингологияны аныгылыы үрдүкү таһымҥа таһааралларыгар уонна үлэлэрэ үтүө түмүктэрдээх буоларыгар баҕа санааларын салалта болҕомто киинигэр тутуохтааҕа өйдөнөр.

Доруобуйа харыстабылын үлэһиттэригэр уонна бэтэрээннэригэр,  хас күн ахсын улахан түбүгү эрэйэр уустук үлэлэрин уонна талбыт идэлэригэр бэриниилээхтэрин иһин махтал буолуохтун!

Василий ПРОКОПЬЕВ