40 саас кэнниттэн диспансеризация – сыл аайы

Санатар буоллахха, диспан­серизацияҕа ыарыыны сэрэтэр медицинскэй көрүүлэри таһынан, дьон доруобуйатын туругун быһаарарга, нэһилиэнньэ  сылларынан талан ылыллыбыт бөлөхтөрүнэн медицинскэй көрүүлэр кытта киирсэллэр. Быраабыла быһыытынан, итинник көрүү киһи олорор сиринэн сыһыарыллыбыт поликлиникатыгар ыытыллыахтаах. Медицинскэй көрүүлэргэ исписэлиис быраастарга көрдөрүү, тустаах анализтары туттарыы уонна чинчийиилэри ааһыы киирэллэр. Аны туран, быйыл ыам ыйын 6 күнүттэн саҥа сокуон олоххо киириэҕиттэн 40-тан үөһэ саастаах нэһилиэнньэ диспансеризацияны сыл ахсын барыаҕа, оттон 39 саастарыгар диэри дьон урукку курдук 3 сылга биирдэ көрдөрөллөр. Билиҥҥи медицинскэй көрүү бакыатыгар эбии эрдэтинэ искэн ыарыыларын булан эмтииргэ “скриннинг” көрүҥэ киириэҕэ. Бу уонна да атын медицинскэй көрүүлэр тустарынан биһиги хаһыаппытыгар Россиятааҕы Уһук Илиҥҥи уокуруктааҕы медицинскэй киин (ФГБУЗ ДВОМЦ ФМБА) Дьокуускайдааҕы балыыһатын  клинико-экспертнай үлэҕэ кылаабынай бырааһын солбуйааччыта Екатерина Захаровна Засимова санаатын үллэһиннэ.

Екатерина Засимова уҥаттан бастакы

— РФ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин 2019 с. кулун тутар 13 күнүнээҕи  124н №-дээх бирикээһинэн 18 саастарыттан 39 саастарыгар диэри үлэлиир, үлэлээбэт дьон уонна үөрэнэр устудьуоннар диспансеризацияны 3 сылга биирдэ ааһыахтара, оттон 40 сааһыттан үөһэ нэһилиэнньэ сыл ахсын көрдөрүөҕэ. Маны таһынан, босхо диспансеризацияҕа эбии босхо профилактическай көрүү саҥа көрүҥэ баар буолла. Бу судургутутуллубут диспансеризация көрүҥэ диэххэ сөп. Саҥардыллыбыт сокуоҥҥа этиллэринэн, сааһын сиппит Россия гражданина сылга биирдэ профилактическай көрүүнү ааһар бырааптаах.

Профилактическай көрүү – 18-тан үөһэ саастаахтарга сыл ахсын биирдэ диспансеризация иһинэн, эбэтэр бэйэ баҕатынан көрдөрүү быһыытынан, быраас көрүүтэ, консультацията ыытыллар. Киһи быраастарга көрдөрөр уочарата кэлбитин туһунан ОМС полиһын биэрбит страховой хампаанньа почтанан, төлөпүөнүнэн эбэтэр смс нөҥүө иһитиннэрии ыытыахтаах.

Профкөрүү иһигэр киирэллэр:

— анкеталааһын. Быраас көрдөрүнэр киһи туоҕа ыалдьарын быһаарар, ырытан сүрэх-тымыр, тыҥа, куртах саамай тарҕаммыт уонна ордук кутталлаах ыарыыларын сибикилэрэ баарын, төрөппүттэриттэн бэриллибит ыарыылары сурунар. Ону таһынан, мөлтөх дьаллыктарын, киһи аһыыр-сиир майгытын, физическэй туругун туһунан сибидиэнньэлэри хомуйар.

— антропометрия, ол аата киһи уҥуоҕунан үрдүгүн, ыйааһынын, биилинэн кээмэйдэрин сурунар. Бу дааннайдар көмөлөрүнэн быраас киһи ыйааһынын индексин быһаарар (индекс массы тела);

— дабылыанньаны кээмэйдээһин;

— хааҥҥа уопсай холестерин таһымын быһаарыы;

— аччык искэ хааҥҥа глюкоза таһымын быһаарыы;

— тыҥа флюорографията (2 сылга биирдэ);

— электрокардиография: бастакы профилактическай көрүү иһинэн  ыытыллар, салгыы 35-гэр уонна онтон үөһэ саастарыгар сылга биирдэ;

— бастакы профилактическай көрүүгэ харах дабылыанньатын кээмэйдээһин, салгыы 40 уонна онтон үөһэ саастарыгар сылга биирдэ;

— гинеколог быраас көрүүтэ – 18-тан 39 саастарыгар диэри дьахталларга сылга биирдэ.

Бэлиэтээһин

РФ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин 2019 с. кулун тутар 13 күнүнээҕи 124н №-дээх бирикээһин быһыытынан, диспансеризацияны элбэх киһи ааһарын туһугар, ол иһигэр киэһээҥҥи чаастары (бириэмэтэ чуолкайдаммат) уонна субуота күннэрин киллэрэн туран араас таһымнаах үлэлэри ыытарга регионнар былаастара эбээһинэстэнэллэр. Манна эбии, 2019 с. тохсунньу 1 күнүттэн РФ Үлэ кодексын 185.1 ыст. үлэлиир дьоҥҥо диспансеризацияны ааһар бириэмэлэригэр мэктиэлэри олохтуур саҥа эбиилэр киирбиттэрэ. Сокуоҥҥа этиллэринэн, диспансеризацияны ааһарга 3 сылга биирдэ 1 үлэ күнүттэн босхолонор быраап бэриллэр, оттон пенсионердарга уонна пенсияҕа тахсаллара чугаһаабыт дьоҥҥо (киһи пенсияҕа тахсар сааһын туолуор диэри биэс сыл устата) — сылга биирдэ 2 үлэ күнүттэн босхолонуу. Бу үлэттэн босхолонор күннэригэр киһи үлэлиир миэстэтэ уонна орто хамнаһа оннунан хаалаллар.

 

Профилактическай көрүү кэнниттэн терапевт эбэтэр профкөрүү кабинетын бырааһа түмүгү таһаарар, ол кэннэ булгуччу искэн ыарыытыгар «онкоосмотр» ыытыллыахтаах. Манна киһиэхэ искэн ыарыытын сибикилэрэ, бэлиэлэрэ суоҕа быһаарыллыахтаах. Итини таһынан киһи тириитэ, уоһун, айаҕын салыҥнаах бүрүөлэрэ көрүллэллэр, ону таһынан моонньун уонна лимфатическай былчархайдара илиинэн бэрэбиэркэлэнэллэр. Саҥа быраабыла ирдииринэн, искэн ыарыыларын кэмигэр булан ылар туһугар маннык чинчийии көрүҥнэрэ ыытыллаллар:

1. маммография,  40-75 саастаах дьахталларга икки сылга биирдэ;
2. ПАП-тест, үс сылга биирдэ 18-64 саастаах  дьахталларга мазогу чинчийии;
3. хааҥҥа простат-специфическэй антигены (ПСА) быһаарыы (45, 50, 55, 60 уонна 64 саастаах эр дьоҥҥо). Простата былчархайын рак ыарыытыттан сэрэтэргэ туһалыыр;
4. иммунохимическэй ньыманан оһоҕос хааннырыытын  быһаарар анализ, 40-64 саастаах дьахталларга уонна эр дьоҥҥо икки сылга биирдэ, 65-75 саастаахтарга – сылга биирдэ;
5. эзофагогастродуоденоскопия – 45 сааска.
6. Маны таһынан, медицинскэй көрдөрүүлэринэн диспансеризация чэрчитинэн тыҥа рентгенографията, эбэтэр тыҥа компьютернай томографията ыытыллар (тыҥаҕа рак сибикилэнэр буоллаҕына), ректороманоскопия уонна колоноскопия (оһоҕоско рак сибикитэ баар буоллаҕына).

Екатерина Засимова бэлиэтииринэн, быраастарга «галочка» эрэ туһугар көрдөрөр сатаммат. Кини этэринэн, билигин диспансеризацияҕа медицинскэй тэрилтэлэри таһынан сирдээҕи-уоттааҕы ОМС фондата уонна страховой хампаанньалар быһаччы кыттыһан, хонтуруоллуур үлэни ыыталлар. Ону ааһан маннык тэрээһиннэр – бу терапевтарга улахан ноҕурууска. Биир сыл иһигэр баһаам элбэх киһини көрүөхтэрин наада. Хомойуох иһин, быраастар баҕаралларын курдук, билигин нэһилиэнньэттэн бу үлэҕэ сөптөөх сыһыан суох. Ол курдук, ким эрэ поликлиникаҕа доруобуйатын туругунан тиийэр кыаҕа суох, ким эрэ иллэҥ бириэмэтэ суох. Үгүстэр үлэлиир буоланнар, диспансеризацияны барбаттар. Билигин хас биирдии киһи диспансеризация туһалааҕын өйдөөтөҕүнэ, оттон быраастар бэйэлэрин эбээһинэстэригэр арыый эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһар буоллахтарына, уопсай күүһүнэн гражданнары барытын  профилактическай көрүүнэн 100% хабыахпыт диэн салайааччы кэпсээнин түмүктээтэ.

Василий ПРОКОПЬЕВ