Артроз — сүһүөх ыарыыта

— Анна Ефремовна, ааҕаач­чыларбытыгар артроз ыарыы туһунан билиһиннэр эрэ.
— Биһиги тымныы, тыйыс айылҕалаах дойдубутугар — артроз тэнийбит ыарыы. Өҥүргэстэриҥ эчэйэннэр, сүһүөхтэриҥ ыалдьаллар. Урукку өттүгэр кырдьаҕастар, ыарахан үлэни үлэлиир, тоҥор-хатар ыанньыксыттар, сүөһү көрөөччүлэр артроһунан ыалдьаллар диэн этэллэрэ. Билигин бу ыарыы эдэрэмсийэн иһэр. Оҕолор кытта ыалдьар буоллулар. Тымныы кыһыннаах Сахабыт сиригэр артроһунан ыалдьааччылар олус элбэхтэр.
— Туохтан артроһунан ыалдьалларый?
— Маныаха гипотеза элбэх. Ол эрээри күн бүгүҥҥэ диэри туох биричиинэттэн бу сүһүөх ыарыытынан ыалдьаллара биллэ, чуолкайдана илик. Тымныйыы — бу ыарыы саҕаланыытын биир төрүөтүнэн буолар.
— Бу ыарыыга ордук хайа сүһүөхтэр эчэйэллэрий?
— Тобук, өттүк сүһүөхтэрэ ордук эчэйэллэр. Дьахталлар илиилэрин тарбахтарын сүһүөхтэрэ чочоруһан тахсаллар, токуруйан хаалаллар.
— Анна Ефремовна, артро­һунан ыалдьыбыккын бастаан хайдах билэҕиний?
— Сүһүөхтэрин кыйан, ньүөлүйэн ыалдьаллар. Үлэ кэнниттэн, ноҕоруускаланнаххына сүһүөхтэриҥ иһэн хаалаллар. Бу ыарыы киһи өйүгэр-санаатыгар дьайар, уйулҕалтын хамсатар. Кэлин сүһүөхтэрин көһүйэн хаалар буолаллар. Өр хамсаппакка эрэйдииллэр. Хаамтахтарына, хамсаннахтарына тыаһыы, хачыгырыы сылдьар буолан хаалар. Кирилиэһи тахсалларыгар, үөһэни дабайалларыгар, уһуннук хаамалларыгар эрэйи көрөллөр.
Физическэй ноҕорууска кэмигэр сүһүөҕүн ыалдьан баран, тохтоон сынньаннаххына ыарыыҥ ааһан хаалар буоллаҕына, ити аата ыарыыҥ саҥа саҕаланан эрэр. Ити кэмҥэ көрдөрөн, эмтэнэр ордук. Ыалдьа-ыалдьа сылдьаннар дьон ыллаттаран кэбиһэллэр.
— Ыарыһах кыраадыһа тахсар дуу?
— Суох. Кыраадыһа тахсыбат.
— Бу ыарыы хайдах эмтэниллэрий?
— Ыарыһах төһөнөн эрдэ көрдөрөр да, оччонон үчүгэй. Рентген устуутунан, анализ түмүктэринэн артроһунан ыалдьыбыккын эмчиттэр быһаараллар, диагноз туруораллар. Билигин чуолкай диагноһу туруорарга томографияны туһаналлар.
Артроһу эмтээһин чэпчэкитэ суох. Бастаан утаа ыарыы улаатан, бэргээн, сайдан барбатын инниттэн, ол биричиинэлэри көрөн, көрдөөн тохтотуохтаахпыт. Холобур, ыарыһах ыйааһына үрдүк буоллаҕына, ыйааһынын түһэриниэхтээх. Наһаа ыарахан үлэлээх буоллаҕына, ноҕоруускатын аччатыахтаах. Олорон уонна сытан эрэ эмтиир гимнастиканан дьарыктаныахтаах. Эдэр дьон ууга харбыахтаахтар. Физиопроцедуралар эмиэ туһалыыллар.
Билиҥҥи эмтэр, хондропротектордар сыаналара олус ыарахаттар. Диклофенак, ибупрофен, о.д.а. туттуллаллар. Ол эрээри бу эмтэр киһи куртаҕар уонна бүөрүгэр охсуулаахтар. Аныгы көлүөнэ ойоҕос дьайыыта суох, акула өҥүргэһиттэн оҥоһуллар глюкозамин диэн эмп баар буолла. Ингибитор СОГ-2 диэн баар. Чинчийиилэр көрдөрбүттэринэн, кинилэр киһи уорганнарыгар дьайыылара мөлтөх. Ол гынан баран сыаната наһаа ыарахан. Билигин сүһүөххэ укуоллааһынан наһаа үлүһүйбэттэр, туттубаттарын да кэриэтэ. Медицинаҕа сүүрбэччэ сыл устата туттуллубут 2,5 % кетопрофеннаах гель баар. Ыарыыны намыратарга олус туһалаах. Ыарыһахтар 80 % – гар бу гель көмөлөһөр. Сылга иккитэ үстүү ый эмтэнии курсун барыахтаахтар.
— Анна Ефремовна, кэп­сээниҥ иһин махтанабын.

Өбүгэлэрбит хайдах эмтэнэллэрэй?

Күлүнэн угуттаныы

Оҕо күөмэйин тымныттаҕына, сылаас күлү өрбөххө баайан ону күөмэйгэ баайан ититэн, угуттаан эмтииллэрэ. Оччоҕо оҕо силэ хоҥнон, күөмэйэ үтүөрэн хаалара.

Баттаҕынан хааны тохтотуу

Илиини быһаҕынан быһыннахтарына, баттахтарын кырыйан ылан уматаллара уонна күлүнэн бааһы саба баттыыллара, оччоҕо хаан тохтуур.

Лабыктанан эмтэнии

Өбүгэлэрбит лабыктаны оргутан иһэн тымныйыыттан, сэллик ыарыыттан эмтэнэллэрэ.

Мас чоҕунан уонна күлүнэн

Тииһи мас чоҕунан аалан ыраастыыллара, миилэҥ истэҕинэ эмиэ чоҕу үлтү сынньан бороһуок оҥорон, ону ууга суурайан сайҕаналлара.
Мас умайбыт күлүн ууга суурайан атах уутун, киһи атаҕын тарбахтарын ыырааҕын тириитэ хастаммытын сууйан эмтээн куурдаллара.

Сүгэ көлөһүнүнэн

Киһи уоһун дьабадьытыгар тахсыбыт бааһы эт эттиир сүгэни таһырдьаттан киллэрэн оһох үрдүгэр уура түһэн, көлөһүннэрбитин кэтээн туран тарбахтарынан сотон ылан уостарын бистэллэр. Сүгэ көлөһүнэ саһархай өҥнөөх буолар. Аҕыйах хонугунан уос бааһа үтүөрэн хаалар.

Организмҥа А битэмиин тиийбэтин хайдах, туохтан билэбит?

Дьокуускайтан Анна ПОПОВА.
— Организмҥар А битэмиин тиийбэт буоллаҕына, тирииҥ дэлби хатырар, кубарыйаҕын. Инфекционнай ыарыыларга түргэнник хаптараҕын, ириҥэлээх баас буолуоххун сөп. Сэниэҥ суох буолар. Оҕолор кыайан улааппат буолан хаалаллар, сайдыылара бытаарар, ньиэрбэлэрин систиэмэтэ кэһиллэр.
Ыарыһах ретинолунан уонна каротинынан баай бородуукталарынан аһылыктаныахтаах. Сымыыт уоһаҕа, ынах арыыта, быар, балыктар, моркуоп А битэмиинэнэн баайдар.