Быраас дьонтон харчы ылара бэригинэн сыаналаныа дуо?

Харчыга – чааһынайдарга

Дьокутаат көҕүлээһинэ – эмчиттэр хайа сатанарынан пациеннартан харчыны бэйэлэригэр тарда сатааһыннарыгар харда.
«Судаарыстыбаннай уонна муниципальнай медицинскэй тэрил­тэлэргэ төлөбүрдээх медицинскэй өҥөлөрү оҥорол­лорун бобо иликпитинэ, ыарыһахтар бырааска суруйтаралларыгар кыһалҕа баар буолуоҕа, — диэн быһаарда Фе­дот Тумусов. — Оттон бүгүн хайдаҕый? Эһиги судаарыстыбаннай поликлиникаҕа кэлэҕит, онно маннык дииллэр: «Биһиэхэ уочарат, быраас эһигини биир нэдиэлэнэн эрэ көрөр кыахтаах. Оттон харчы төлөөтөххүтүнэ, приемҥа номнуо бүгүн киириэххитин сөп». Итинник буолара табыллыбат”.

Парламентарий оҥорбут сокуонун барылынан, төлө­бүрдээх өҥөнү чааһынай клиникалар эрэ оҥоруохтарын сөп буолуоҕа. «Оттон судаарыстыбаннай уонна муниципальнай медицинскэй тэрилтэлэргэ сыһыаран эттэххэ, маннык бобууну киллэрии кэнниттэн быраастар дьонтон харчы ыла сатааһыннара бэриги ылыы курдук сыаналаныаҕа. Ити түмүгэ биллэр», — диэн бэлиэтээтэ Федот Тумусов.

Судаарыстыбаннай мэктиэлэр бырагыраамалара үгүстэргэ өйдөммөт

Федот Тумусов этиитин үгүс исписэлиистэр өйүүргэ бэлэмнэр. РФ Ааҕар-суоттуур палаа­татын дааннайдарынан, доруобуйа харыстабылын оптимизациялааһын кэн­нэ судаарыстыбаннай балыыһаларга уонна поликлиникаларга босхо медицинскэй өҥө кээмэйэ 25 бырыһыан сарбыллыбытын туһунан пациеннары көмүскээһиҥҥэ Лига президенэ Александр Саверскай иһитиннэрдэ. Маныаха “төлүүр пациеннар” ахсааннара сорох медицинскэй тэрилтэлэргэ эмтэммит бары дьон 85% чугаһаабыт. «Судаарыстыбаннай уонна муниципальнай медицинскэй тэрилтэлэргэ медицинскэй көмө босхо оҥоһуллуохтааҕын туһунан биһиги Конституциябытыгар номнуо суруллан турар. Оттон гражданнар доруобуйаларын харыстааһын төрүттэрин туһунан сокуон ити нуорманы атыннык тойоннуура туспа, – диэн билинэр быраабы харыстааччы. – Сокуон этэринэн, медицинскэй көмө “судаарыстыба мэктиэлэрин бырагырааматыгар сөп түбэһиннэрэн” оҥоһуллуох тустаах. Ол эрээри ити бырагыраамаҕа, уопсайынан, туох киирэрин ким эмэ билэр дуо?»
Холобур быһыытынан эксперт тус бэйэтин олоҕуттан биир түгэни аҕалла: «Маткатын таһыгар оҕо үөскээбит пациенткаҕа лапароскопия оҥорон баран, харчы көрдөөбүттэрин туһунан үҥсүүнү биһиги түөрт ый устатыгар быһаарсыбыппыт. Ол түмүгэр ОМС сирдээҕи-уоттааҕы фондата суруйбутунан, лапароскопия судаарыстыба мэктиэлэрин сирдээҕи-уоттааҕы бырагырааматыгар киирэр, ону босхо оҥоруохтаахтар эбит. Оттон олохтоох министиэристибэ таһаарбыт быһаарыытынан, ити процедура судаарыстыба мэктиэлэрин бырагырааматыгар киирбэт, туһааннааҕынан, чахчы төлөбүрдээх дэнэр. РФ Доруобуйа харыстабылыгар миниистирин солбуйааччытын кытта кэпсэппиппэр, кини маннык хоруйдаабыта: «Мин тоҕо эрэ өйдөөбөтүм, лапароскопия судаарыстыба мэктиэлэрин бырагырааматыгар киирэрин дуу суоҕун дуу». Маннык таһымҥа быһаарыллара уустук буоллаҕына, тустаах ыарыһахха хайдах буолуой? Киниттэн туох иһин харчы ыла сатыылларын, оттон ханныкка ылбаттарын туһунан тута өйдөөбөтө чуолкай».
Биллэрин курдук, омук дойду­ларыттан сылдьар эбэтэр полиһа суох дьону “суһал көмө” аҕаллаҕына, кинилэргэ босхо медицинскэй көмө оҥо­һуллуохтаах.
Медицина эйгэтигэр үөһэ этиллэр көҕүлээһини эмиэ өйдүүллэр. «Судаарыстыбаннай, муниципальнай балыыһаларга уонна поликлиникаларга харчыны омук дьонуттан, медицинскэй полиһа суох дьонтон ылыахха сөп, — диэн ааҕар Склифософскай аатынан суһал көмө НЧИ уталытыллыбат сүрэх-тымыр хирургиятын отделениетын сэбиэдиссэйэ Владимир Шестоперов. — Ол эрээри биһиги олох атыны көрсөбүт. Холобур, пациеннар бэйэлэрэ ыйыталлар: «Эһиэхэ төлөбүрдээх палааталар бааллар дуо? Биир эбэтэр икки миэстэлээх палаата иһин ханна төлүөххэ сөбүй?» Оттон биһиги отделениебытыгар төлөбүрдээх палааталар суохтар. Төлөбүрдээх палаата диэн тугуй? Холобур, биһиги отделениебыт 60 ыарыһахха ананар, кыра, аҕыйах куойкалаах палааталар ити ахсааҥҥа эмиэ киирэллэр. Ким эмэ итилэргэ харчы төлүө диэн суоттанан, биһиги олортон сорохторун кураанах хааллардахпытына, атын пациеннарга соруйан уустуктары үөскэтиэхпит. Ким эрэ ити кэмҥэ көрүдүөргэ сытарга күһэллиэҕэ».
Маны сэргэ, эксперт этэринэн, медиктэр ханык түгэҥҥэ босхо эбэтэр төлөбүрдээх көмөнү оҥоруохтаахтарын ардыгар быраастар бэйэлэрэ да чуолкайдык араарбаттар. «Ол курдук, омук дойдуларыттан сылдьааччылар эбэтэр медицинскэй полиһа суох дьон туһунан этэр да эбит буоллахпытына, кинилэри суһал көмө аҕаллаҕына, биһиги кинилэргэ босхо көмөнү оҥоруох тустаахпыт. “Пациент олоҕор куттал суоһуур” буоллаҕына, көмө босхо буолуохтаах. Оттон олоҕор куттал суоһуурун уонна ити куттал номнуо суох буолбутун икки ардыларыгар кирбиини чуолкайдык хайдах араарыахха сөбүй?» — диэн ыйытар Владимир Шестоперов.

“Билигин кытаанах дьаһаллары ылар кэм буолбатах” дииллэр да

Ити икки ардыгар сорох парламентарийдар ааҕал­ларынан, медиктэр харчы өлөрө сатааһыннарын кытта кытаанах ньымаларынан буолбакка, атыннык охсуһуохха сөп. «Судаарыстыбаннай уонна муниципальнай медицинскэй тэрилтэлэргэ төлөбүрдээх өҥөнү оҥороллорун төрүкү бобор наадата суох, — диэтэ Федерация Сэбиэтин социальнай политикаҕа кэмитиэтин чилиэнэ, Россия үтүөлээх бырааһа Владимир Круглай «Парламент хаһыатыгар». – Санатар буоллахха, итинтэн ылбыт харчыларын балыыһалар уонна поликлиникалар сүнньүнэн икки сыалга ороскуоттууллар: сорох өттө медперсонал хамнаһыгар ыытыллар, сороҕо – тэрилтэ сайдыытыгар, ол эбэтэр тэрили, ороскуоттуур матырыйааллары, эмп препараттарын атыылаһыыга».
Сенатор этэринэн, балыы­һалар уонна поликлиникалар төлөбүрдээх өҥөлөрү оҥорууларыгар балайда кытаанах хонтуруол көрүллэр: «Прейскурант бигэргэнэр, балыыһа эбэтэр поликлиника төһө харчыны өлөрбүтүн туһунан кылаабынай быраастар доруобуйа харыстабылын регионнааҕы департаменын иннигэр отчуоттууллар, — диэн быһаарда сенатор. – Онуоха эбии сокуонунан хас биирдии медицинскэй тэрилтэҕэ ханнык босхо эмтээһин баарын уонна ханнык өҥөлөр иһин төлүөхтээҕин туһунан ыарыһахха иһитиннэриллиэх тустаах».
Владимир Круглай салгыы эппитинэн, олохтоох доруобуйа харыстабылын департаменнара, Росздравнадзор, Роспотребнадзор балыыһалар уонна поликлиникалар «киһи медицинскэй көмө иһин төлүүргэ күһэллэр усулуобуйаларын соруйан үөскэппэттэрин кэтээн көрүөхтээхтэрэ» атын дьыала. «Исписэлиистэргэ соруйан уочараты үөскэтии, биллэн турар, табылллыбат, — диэн бэлиэтээтэ сенатор. — Ол эрээри бу түгэҥҥэ балыыһаларга уонна поликлиникаларга туох буоларын олохтоох былаастар кэтиэх тустаахтар, манна кинилэртэн үгүс тутулуктаах».
Төлөбүрдээх медицинскэй көмөнү толору боптоххо, ити дьаһал, сенатор санаатынан, маннык өҥөлөрү «күлүккэ» ыытыаҕа, оччоҕуна пациеннар быраастары кытта чааһынай ньыманан дуогабардаһаллара саҕаланыаҕа.
Төһө да итинник араас санаалар баалларын иһин, бырааска уһун уочаракка олорор эбэтэр нэдиэлэни нэдиэлэнэн исписэлиискэ кыайан суруйтарбат ыарыһахтар эрэ итиннэ сөптөөх харданы биэриэхтэрэ эбитэ буолуо. Поликлиникаҕа да сырыттахха, тыһыынчанан нэһилиэнньэни хабар медицинскэй тэрилтэҕэ электроннай уочаратынан исписэлиистэргэ мэлдьи талон суох эбэтэр быраастар уоппускаҕа барбыт буолаллар. Тэрээһиннэрэ ситэтэ суоҕа оччо дуу. Онон кыһалҕалаах киһи, биллэн турар, төлөбүрдээх клиникаларга барарга күһэллэрэ эбэтэр көрдөрөртөн аккаастанара баар суол. Оттон “төлөбүрдээх” быраастарга да уочарат аҕыйаабат. Аны үгүс өттүгэр ол өҥөнү оҥорор быраастар да, босхо да эмчиттэр пациены көрөллөрө туох да уратыта суох, бэрт кылгас, аатыгар эрэ буоларын туһунан элбэх киһи үҥсэргиир. Онон бу эйгэҕэ сокуон тирэҕэр туох эрэ күттүөннээх дьаһаллар ылыллаллара олох ирдэбилэ буолар.