Үрүҥ халааттаах аанньалларбыт албынныыр буоллахтарына… Ханна ыраатабыт?

Бастакы түбэлтэ

Баҕар, албыннааһын-көл­дьүннээһин биир түбэлтэтигэр эрэ түбэспитим буоллар, бу ыстатыйаны суруйуом суоҕа эбитэ буолуо. Иккистээн, онтон үһүстээн түбэһии кэнниттэн, суруналыыс буоларым да быһыытынан, санаабын эппэккэ хааларым табыллыбат дии саныыбын. Ааҕааччыларбар саас-сааһынан кэпсиим.

Дьокуускай куорат чааһынай стоматологическай клиникалара полиһынан тииһи босхо эмтиир буолбуттарыгар үөрүү-көтүү бөҕө буолбуппут. Ити сонуну билээт, төлөпүөннээн, оҕобунаан биир чааһынай клиникаҕа суруттардыбыт. Эппит чаастарыгар тиийэммит, эмтэттибит. Биир тииспин туурдарар буоллум, уоннааҕы тиистэрим, эмтэтэммин, доруобай аатырдылар.
Ити клиникаҕа туурбаттар, ол иһин атын чааһынай стоматологическай балыыһаҕа тиийдим. Хайа баҕарар тииһи эмтиир клиникаларга бастаан хас тиис кариестааҕын бэрэбиэркэлииллэр. Туурдарар тииһим таһынан биир кариестаах тииһи үөһэ ахтыбыт клиникам бырааһа хаалларан кэбиспит. Төттөрү ол стоматологпар тиийээччи киһи буолан биэрдим. «Биир кариестаах тииһи хаалларбыккын», — диэтим. Күлбүтэ буолла уонна кириэһилэҕэ ыҥырда. Сиэстэрэтэ быраас дьахтар диэки сүөргүлээбиттии утары көрөн кэбистэ.

__________________________________________

Баҕар, албыннааһын-көлдьүн­нээһин биир түбэлтэтигэр эрэ түбэспитим буоллар, бу ыстатыйаны суруйуом суоҕа эбитэ буолуо. Иккистээн, онтон үһүстээн түбэһии кэнниттэн, суруналыыс буоларым да быһыытынан, санаабын эппэккэ хааларым табыллыбат дии саныыбын.

__________________________________________

Иккис түбэлтэ

Кыыһым эмиэ ити чааһынай клиникаҕа мин ыалдьыбыт тииспин ордорон хаалларбыт бырааска эмтэппитэ. Киниэхэ балтатын пломбалаан баран, хайаҕас ордорон кэбиспит.
Онтукатыгар ас тобоҕо киирэн ыалдьаары гыммытыгар, талон ылан судаарыстыбаннай тииһи эмтиир поликлиникаҕа тиийбитигэр, бырааһа коллегатын пациены тардар «албаһыттан» сөрү диэн сөхпүт этэ. Бу икки сыл анараа өттүгэр буолбут түбэлтэлэр.

Үһүс түбэлтэ

Быйыл оҕом тииһэ алдьанан эмиэ чааһынай клиникаҕа суруйтаран, эмтэтэ тиийбитэ. Эдэркээн уолчаан пломбалаан баран, түгэххэ сытар балтаҥ эмиэ алдьанан эрэр, эмтэтэ кэлээр диэн буолбут. Кыыһым эмиэ талон ылан, Федор Попов уулуссатыгар баар судаарыстыбаннай поликлиникаҕа эмтэтэ тиийбитэ.
Онуоха стоматолог, киһи сөҕүөн эбэтэр сүөргүлүөн иһин: «Тииһиҥ доруобай, олох алдьамматах, сүүс бырыһыан эрэннэрэбин», – диэбит. Итинник проблеманы, түгэни билэр баҕайы киһилии: «Чааһынай клиникаҕа сылдьыбытыҥ дуо?», – диэн ыйыппыт.

Гиппократ андаҕарын биэрбит эмчиттэрбит

Ити үөһэ кэпсээбит түбэл­тэлэрим медицина бизнескэ кубулуйан эрэр туоһутунан буолбатахтар дуо диэн ыйытыы үөскээн тахсар. Гиппократ андаҕарын биэрбит «үрүҥ халааттаах аанньалларбыт» харчы туһуттан дьону араастаан албыннаан-көлдьүннээн эрдэхтэрин. Ама да олох отуора алдьаммытын иһин. Киһи өйүгэр-санаатыгар, сиэригэр-майгытыгар баппат быһыыланыылар.
Киһи хомойор, кэлэйэр эрэ. Үрүҥ тыыммытын өллөйдүүр, дьон-сэргэ ытыктабылынан туһанар эмчиттэрбит итинник албынныыр-көлдьүннүүр буоллахтарына, ханна ыраатабытый?

Үбү-харчыны тардар «албастар»

Кариес олус түргэнник тиистэн тиискэ тарҕанарын үгүстэр билэр-көрөр буолуохтааххыт. Буолаары буолан өр сыллар усталара үлэлээбит стоматолог-быраас итини билбэт буолуо дуо? Ол иһин пациеннары элбэтэр, үбү-харчыны тардар туһуттан, соруйан ыалдьыбыт тииһи ордорон хаалларар дии саныыбын.
Пломбалаабыт тииһигэр хайаҕаһы хаалларыы эмиэ итинник албас. Оттон, ама, төһө да харчыга харахтара хараҥарбытын иһин, доруобай тииһи ыалдьыбыт тииһинэн ааҕан, алдьатан эмтиир улахан аньыы буолбатах дуо?

Онон күндү ааҕааччыларбын чааһынай стоматологическай клиникалартан сэрэниҥ диэн ыҥырыам этэ. Эмтэтэн бараҥҥыт, атын клиникаҕа тиийэҥҥит хос бэрэбиэркэлэтэргит ордук дии саныыбын.
Үөһэ этэн аһарбытым курдук, биир итинник түбэлтэҕэ түбэспиппит буоллар, аһардан кэбиһиэх этим. Бу түбэлтэлэртэн чааһынай стоматологическай клиникаларга пациеннары элбэтэр туһуттан, итинник практика тарҕанан эрэр дуу ытырыктатар санаа үөскүүр.
Кыымтан кутаа уот күө­дьүйэн тахсар. Дьону итинник албыннааһын наһаа тэнийэ илигинэ, тохтотор сыаллаах бу ыстатыйаны суруйдум.
Маннык суобаһа суох быраастардаах чааһынай клиникалары булгуччулаах медицинскэй страховкалааһынтан үбүлүүр көҥүллэрин быһыахха баара.

____________________________________________

Кариес олус түргэнник тиистэн тиискэ тарҕанарын үгүстэр билэр-көрөр буолуохтааххыт. Буолаары буолан өр сыллар усталара үлэлээбит стоматолог-быраас итини билбэт буолуо дуо? Ол иһин пациеннары элбэтэр, үбү-харчыны тардар туһуттан, соруйан ыалдьыбыт тииһи ордорон хаалларар дии саныыбын.

____________________________________________

«Аргументы и факты» хаһыакка

Бу ыстатыйабын суруйа сылдьан, «Аргументы и факты» хаһыакка суруналыыс Александр Мельников «Не навреди или не продешеви? Почему в частных клиниках врачи все чаще думают только о деньгах» диэн ыстатыйаҕа түбэһэ түһэн аахтым.

Кини Россияҕа чааһынай клиникалар баар буолуохтарыттан ылата дойду медицината капиталистическайга кубулуйан эрэрин туһунан бэлиэтиир. Быраастар ыарыһаҕы эмтиэхтээхтэрин таһынан, үбү-харчыны өлөрөр араас албастары толкуйдуулларын туһунан ахтан ааһар. Ол курдук, быраастар ыарыһахха ыарахан сыаналаах эмтээһини аныы сатыылларын туһунан биир идэлээҕим ахтар.
Александр Мельников: «Телевизор уже приучил нас к делам против стоматологов-вредителей, убеждавших пациентов удалять часть здоровых зубов, чтобы заменить их дорогими имплантами. Но похожие техники продаж медуслуг есть и в других специальностях», – диэн мин суруйбут тиэмэбин таарыйар.
Коллегам суруйарынан, чаа­һы­най клиникаларга 15 тыһ.солк. намыһах сыанаҕа анализка анаабыт быраастары мөҕөр-этэр, накаастыыр түгэннэрэ бааллар эбит.

Медицина бизнескэ кубулуйдаҕына

Медицина бизнескэ кубулуйарыттан ордук дьулаан дьыала суоҕа буолуо дии саныыбын. Александр Мельников быраастарга медицинскэй өҥөлөрү атыылааһын техникаларыгар үөрэтэр маркетинг хайысхата баарын аҕыйах киһи билэр буолуохтааҕын туһунан этэр. Кырдьык, биир бэйэм итинник үөрэх баарын туһунан аан бастаан аахтым.
Кистэл буолбатах, дириҥ билиилээх-көрүүлээх быраастарбыт, судаарыстыбаннай доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин хамнастара намыһах буолан, чааһынай клиникаларга үлэлии барар түбэлтэлэрэ үгүс. Мэлдьи чиэһинэйдик, үтүө суобастаахтык үлэлээн-хамсаан кэлбит эмчиттэргэ итинник быһыылаахтык үлэлээһин уустук буолуо ээ дии саныыбын.
Пациеннары албыннааһын эмчит киһи быһыытынан хаачыстыбатыттан тутулуктааҕа биллэр. Маны таһынан үрдүк квалификациялаах кадрдары хаалларар инниттэн судаарыстыбаннай доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин хамнастара үрдүк буолуохтаах, аныгы технологиялар, саҥа медицинскэй оборудованиелар хото киллэриллиэхтээхтэр, туруоруллуохтаахтар.
Суобаһы хачыгырыыр харчыга атыылаабакка, дьоҥҥо доруобуйаны, дьолу биэрэр, бэлэхтиир, туохха да тэҥнэспэт сыаннас дии саныыбын.