Табаһыттар хамнастарын 21 402,6 солк. тиэрдэр кыаллыа дуо?

Тоҕоостоох боппуруоһу сөптөөхтүк быһаарыыга, дьэ, эрэл үөскээтэ. Ахсынньы 15 күнүгэр Юрий Николаев бэрэссэдээтэллээх парламент бюджекка, үпкэ, нолуок уонна сыана политикатыгар, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕар народнай депутаттар бөлөхтөрө – Елена Голомарёва, Виктор Губарев, Владимир Членов, Иван Андреев, Юрий Садовников, Александр Слепцов, Сергей Павлов, Виктор Станиловскай, Петр Юмшанов уонна Михаил Габышев – тыа хаһаайыстыбатын өйөөһүҥҥэ, табаны иитэр биригээдэлэргэ үлэ усулуобуйаларын олохтооһуҥҥа, ол иһигэр табаһыттар уонна чуум үлэһиттэрин хамнастарын үрдэтиигэ бюджеттан эбии харчы ыытар туһунан сокуоҥҥа көннөрүүлэрэ көрүлүннэ уонна өйөннө.
Туоратыллыбыт көннөрүүлэр табылыыссаларыттан туспа дьүүллэһиигэ көннөрүүнү Ил Түмэн аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар проблемаларыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева киллэрдэ. Сокуон барылыгар этиллэринэн, таба иитиитинэн дьарыктанар биригээдэлэргэ үлэ усулуобу­йаларын олохтооһуҥҥа 2016 сылга 388 мөл. 470 тыһ. солк. көрүллэрэ былааннанар, ол аата былырыыҥҥы суумаҕа тэҥ.

Бүгүн табаһыттар хамнастара үс источниктан төлөнөр: Саха сирин государственнай бюджетыттан, муниципальнай оройуоннар бюджеттарыттан уонна таба иитэр хаһаайыстыбалар бэйэлэрин үптэриттэн.
20 тыһ. солк. кээмэйдээх хамнас төлөбүрэ Саха сирин государственнай бюджетыттан 81,3% хааччыллар эбэтэр 16 267,6 солк., муниципальнай тэриллиилэр бюджеттарыттан – 9,3% эбэтэр 1 866,2 солк., таба иитэр хаһаайыстыбалар бэйэлэрин үптэриттэн – 9,3% эбэтэр 1 866,2 солк. Ол эрээри, парламент туһааннаах кэмитиэтэ 22 таба иитэр улууһу ырытыыта көрдөрбүтүнэн, эбии төлөбүрү муниципальнай тэриллиилэр 43% эрэ көрбүттэр.
Хаһаайынныыр субъектарга дьыала өссө мөлтөх – тэрилтэлэр 13% эрэ бэйэлэрин үлэһиттэригэр эбии үбү көр­бүттэр. Елена Голомарева бэрэссэдээтэллээх сис кэмитиэт ыытар араас тэрээһиннэригэр таба иитэр тэрилтэлэр сала­йааччылара, табаны өлөрүү суоҕунан, эбии үп тиийбэтин этэллэр. «Таба ахсаана аҕыйаан иһэр. Өскөтүн 2010 сыллаахха Саха сиригэр 200 тыһ. тахса таба баар эбит буоллаҕына, бүгүн – 165 270 төбөлөөхпүт. Хамнас кээмэйэ олус кыра буолан, ыччат бу хайысхаҕа үлэлии барбат, ыстаадаларга сүрүннээн аҕа көлүөнэ дьон үлэлиир. Аҥардас 2015 сылга табаһыттар ахсааннара 330 киһинэн аҕыйаата. 2016 сылга оройуоннар уонна хаһаайыстыбалар табаһыттар хамнастарыгар эбии үбү көрүөхтэрэ диэн эрэл суох», – диэн бэлиэтээтэ Елена Голомарёва уонна туһааннаах этии икки кэмитиэт – аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар проблемаларыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэт уонна Дмитрий Саввин бэрэссэдээтэллээх тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэт — ааттарыттан киллэриллэрин иһитиннэрдэ.

Мунньахха көннөрүүнү өйөөн өрөспүүбүлүкэ народнай депутаттара Александр Уаров, Виктор Губарев, Дмитрий Саввин, Евгения Михайлова, Александр Ноговицын, Василий Местников уонна Иван Андросов тыл эттилэр. Ил Түмэн вице-спикерэ Виктор Губарев табаһыттар хамнастара хамнас орто кээмэйиттэн эрэ намыһах буолбатаҕын, ону ааһан айах ииттэн олоруу кээмэйиттэн эмиэ намыһаҕын бэлиэтээтэ. Тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Саввин үтүө кэмнэргэ таба ахсаана 395 тыһ. тиийэ элбии сылдьыбытын санатта. Парламентарий Евгения Ми­хай­лова таба ахсаана эрэ буолбакка, табаһыт ахсаана эмиэ аҕыйыырыттан дьиксинэрин биллэрдэ уонна көннөрүүнү өйүүргэ этии киллэрдэ.
Народнай депутат Алек­сандр Ноговицын сотору­тааҕыта бэйэтин уокуругуттан – Кэбээйиттэн кэлбитин эттэ. «Сэтинньи ыйга аҕыйах ахсааннаах норуоттар түөл­бэлээн олорор сирдэригэр, Сэбээн-Күөл нэһилиэгэр барар кыах көстүбүтэ. Таба иитэр ыстаадаҕа сыл­дьан, баран табаһыттар хамнастарын муниципальнай тэриллиилэртэн уонна хаһаа­йыстыбалартан эбии төлөөһүн көрүҥүнэн 20 тыһ. солк. тиийэ үрдэтэр былырыын ылыллыбыт государственнай өйөөһүн миэрэлэрэ миэстэтигэр үлэлээбэттэрин көрдүм. Таба­һыт государственнай өйөөһүн быһыытынан 15 тыһ. солк. ылар. Ол сууматтан нолуок, усунуос тутуллан бэйэтигэр 10 тыһ. солк. ааҕыллар. Ону ааһан ыстаадаҕа барарыгар бородуукта атыылаһар. Биир ыйынан ыстаадаттан төннөн баран, бу ыйга төһө хамнаһы аахсыбытын билээри, хонтуораҕа тиийдэҕинэ киниэхэ: “Эн өссө аһылыгыҥ иһин иэстээххин”, – дииллэр. Итинник быһыы-майгы ыйы-ыйынан салҕанар», – диэтэ кини уонна Сэбээн-Күөл тоҕус таба иитэр ыстаадатыттан үһэ эрэ толору үлэһиттээҕин иһитиннэрдэ.
Бюджет кэмитиэтэ өрөспүүбүлүкэ государственнай бюджетыттан табаһыттар хамнастарын биир үлэһиккэ 21 402,6 солк. кээмэйинэн хааччыйар туһунан Саха сирин парламенын икки сис кэмитиэтэ киллэрбит этиилэрин өйөөтө. Онуоха анаан республика бюджетыгар эбии 42 мөл. 749,5 тыһ. солк. табаһыттарга уонна чуум үлэһиттэригэр көрүллэрэ наада.

Ил Түмэн пресс-сулууспатын матырыйаалынан
Мария ПАВЛОВА.