Александр Жирков: Уһук Илин уонна Байкал регионун сайдыытын, “сымнаҕас күүс” туһунан

Парламент пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, муус устар 2-4 күннэригэр Москваҕа үлэлиир кэмигэр парламент бастакы вице-спикерэ Александр Жирков СНГ, Евразиятааҕы интеграция дьыалаларыгар уонна биир дойдулаахтары кытта сибээстэргэ Госдума кэмитиэтин тэрийиитинэн “РФ аныгы кэрдиис кэмҥэ норуоттар икки ардыларынааҕы политикатын гуманитарнай хайысхатын туһунан” темаҕа парламент истиилэригэр, РФ Федеральнай Мунньаҕын Федерация Сэбиэтигэр Уһук Илин уонна Байкал регионун сайдыыларын боппуруостарыгар Сэбиэт үлэтигэр кыттыыны ылла, Госдума уонна Федерация Сэбиэтин кэмитиэттэригэр, ону сэргэ былаас федеральнай уорганнарын салайааччыларын кытта кэккэ көрсүһүүлэри ыытта.

Парламент истиилэригэр спикер быһыытынан Госдума Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Неверов, туһааннаах кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Леонид Калашников, ГД норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Леонид Слуцкай, Россотрудничество салайааччыта Элеонора Митрофанова тыл эттилэр.
Александр Жирков Россия Федерацията кыттыылаах гуманитарнай бырайыактары оҥорууга уонна олоххо киллэриигэ, РФ норуоттарын национальнай култууратын ситиһиилэрин сырдатыыга, тылларын, фольклорнай үгэстэрин уонна эпическай нэһилиэстибэлэрин харыстааһыҥҥа РФ субъектарын сокуону таһаарар уорганнарын көхтөөхтүк тардар туһунан этиилэрин парламент истиилэрин уурааҕын барылыгар киллэрдэ.Уһук Илин уонна Байкал регионун сайдыытын боппуруостарыгар Сэбиэт мунньаҕын Федерация Сэбиэтин оборонаҕа уонна куттал суох буолуутугар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Баир Жамсуев, СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ, Уһук Илин уонна Байкал регионун сайдыытын боппуруостарыгар Сэбиэт бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Вячеслав Штыров салайан ыыттылар. Сэбиэт чилиэннэрэ РФ Уһук Илин уонна Арктика сайдыытыгар миниистирин бастакы солбуйааччы Сергей Тырцев «Уһук Илин сирдэрин сайдыытыгар урутаан сайдыы сирин-уотун (ТОР) үөскэтэр инструмены олоххо киллэрии көдьүүһүн туһунан” диэн дакылаатын дьүүллэстилэр.
Александр Жирков Саха сиригэр уонна Уһук Илиҥҥэ бүттүүнүгэр үлэни ыытар бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр олохтоох үлэһиттэри тардыы уонна олохсутуу боппуруоһугар мунньах кыттыылаахтарын болҕомтотун туһаайда.

«Регион сиригэр үлэни ыытар үгүс үлэ биэрээччилэр, бырамыысыланнас тэрилтэтин салайааччылара сир баайын баһылааһын уонна туһаҕа таһаарыы миэстэлэригэр олохтоох үлэһиттэри буолбакка, быстах кэмнээх оробуочайдар бөһүөлэктэрин үөскэтэри, исписэлиистэри уонна оробуочайдары вахта ньыматынан тардыыны ордороллор», – диэн бэлиэтээтэ Саха сирин парламенын бастакы вице-спикерэ.
Александр Жирков эппитинэн, маннык дьаһаныы Уһук Илин сайдыытын бырагырааматын сүрүн сыалын утарар. «Уһук Илиҥҥи сирдэри сайыннарыы бырагыраамата миэстэтигэр, бастатан туран, саҥа үлэ миэстэлэрин уонна биһиги тыйыс дойдубутугар олох уонна үлэ бастыҥ усулуобуйаларын тэрийэн туран, олохтоох үлэһиттэри тутан хаалар сыалтан үөскээбитэ. Биһиги ону ситиспэтэхпитинэ, миграцияҕа мөлтөх көстүүнү туоруохпут суоҕа, Хоту сиргэ дьону тутан хаалыахпыт суоҕа», – диэн Саха сирин парламенын бастакы вице-спикерэ бэлиэтээтэ. Александр Жирков Уһук Илин олохтоохторугар, билигин үлэлиир пенсия систематыгар уларытыылары киллэрэн туран, өйөбүл экономическай, социальнай дьаһалларын оҥорууну салгыыр наадатын туһунан боппуруоһу көтөхтө.
Мунньах кыттыылаахтара дьүүллэһии кэмигэр муниципалитеттар интэриэстэрэ көмүскэммэтин, чуолаан кинилэртэн сир учаастагын ылыыга, ТОР дьаһалтатын уонна муниципалитеттар икки ардыларыгар толоруохтаах үлэлэрин чуолкай араартааһын суоҕун, ТОР резиденнэригэр уонна резиденинэн буолбат тэрилтэлэргэ экономическай үлэ тэҥэ суох усулуобуйалара баалларын, күүстээх хаһаайыстыбаннай үлэ түмүгэр тулалыыр эйгэни киртитии араас көрүҥэ баарын уо.д.а. кыһалҕалаах боппуруостары таарыйдылар.Түмүгэр ити ааттаммыт проблемалар улахан болҕомтону уонна туһааннаах дьаһаллары ылыыны эрэйэллэрин туһунан биир санааҕа кэллилэр. ТОР-дары тэрийии судаарыстыба өттүттэн үбүнэн уонна да атын өйөбүлү көрөрүнэн, ити өйөбүл түмүктэрин сыаналааһын системата баар буолуохтаах.
Мунньах түмүгэр ылыллыбыт быһаарыы, киирбит этиилэри, сүбэлэри учуоттаан ситэриллэн, интэриэстээх тэрилтэлэргэ туһаайыллыаҕа.
Александр Жирков итини сэргэ РФ норуоттар дьыалаларыгар Федеральнай агентствотын салайааччытын бастакы солбуйааччыта Михаил Мишины, СНГ, биир дойулаахтар дьыалаларыгар, норуоттар икки ардыларынааҕы гуманитарнай бииргэ үлэлээһиҥҥэ (Россотрудничество) суһал уонна боломуойалаах посола Элеонора Митрофанованы кытта көрүстэ.
Көрсүһүүлэр кэмнэригэр федеральнай уонна норуоттар икки ардыларынааҕы гуманитарнай бырайыактарга, нациялар уонна норуоттар икки ардыларыгар сибээстэри бөҕөргөтүүгэ Саха сирин кыттыытын боппуруостара дьүүллэһилиннилэр.