Суһаллык тэнитиллэр куойкалары — тыа сиригэр

Бу көрсүһүүгэ Саха сирин делегациятын састаабыгар Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев, парламент вице-спикерэ Антонина Григорьева, наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьыалаларыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева, Үөһээ Бүлүүтээҕи М.А.Алексеев аатынан лицей-интернат завуһа Туйаара Блинова, терапевт быраас, Ньурба улууһун Маалыкай учаастактааҕы балыыһатын сэбиэдиссэйэ Николай Николаев кытыннылар.

Амма оройуонун киин балыыһатын кылаабынай бырааһа Софья Александрова региоҥҥа доруобуйа харыстабылын сайдыытын туһунан кэпсээтэ итиэннэ тыа сирин медицинатын сайдыытыгар Саха сирин олохтоохторун этиилэрин иһитиннэрдэ.

Кини этэринэн, СӨ доруобуйа харыстабыла дойду 15 регионун саҕа сүүнэ улахан сири-уоту хабар – бу быһа холоон Курскай уобаластан Ханты-Мансийскай автономнай уокурукка диэри тайыыр сир, онно баара-суоҕа 956 тыһ. киһи олорор, ол иһигэр 69 тыһ. – Арктика уонна хотугу оройуоннар олохтоохторо.

«Медицина сайдыытын биһиги бастакы сүһүөх бөҕөргүүрүгэр көрөбүт. Саха сирин улуустарыгар барыларыгар ытыктабыллаах уонна араҥаччылыыр доруобуйа харыстабылын бырайыактара олоххо киирэллэр. Бастакы сүһүөҕү кадрдарынан хааччыйыыга үлэ күүһүрдэ. “Тыа сирин луохтуура” (Земский доктор) бырагырааманан 2012-2018 сс. барыта 723 быраас тардылынна», — диэн иһитиннэрдэ Софья Александрова.

Кини федеральнай бырагыраама чэрчитинэн медицинскэй модулунан хааччыллыбыт санитарнай авиация 5 вертолета атыылаһыллыбытын, ол суһал медицинскэй көмөнү оҥоруу бириэмэтин балайда сарбыйбытын бэлиэтээтэ.

«Бүгүҥҥү күҥҥэ булгуччулаах медицинскэй страхование чааһыгар судаарыстыба мэктиэлэрин бырагырааматын нормативтарын олохтооһуҥҥа арааран сыһыаннаһыы наадата тирээтэ. Ону таһынан, эвакуация иннинэ суукканы эргиччи кэтээн көрөр кыаҕы кытта, суһаллык куойкалары тэнитии тыа сирин медицинатын өйөөһүн боппуруоһун быһаарыынан буолуон сөп», — диэн ааҕар Саха сириттэн оройуон балыыһатын бырааһа.

Кини “РФ-ҕа гражданнар доруобуйаларын харыстааһын төрүттэрин туһунан” Федеральнай сокуоҥҥа “суһаллык тэнитиллэр куойкалар” өйдөбүллэрин эбэргэ этии оҥордо.

Софья Александрова итини тэҥэ Амма оройуонун киин балыыһатын үлэтин холобурдаан, регион климатын, географиятын уратыларын учуоттаан СМП кээмэйин уонна санитарнай авиация үлэтин нуормалааһыҥҥа арааран сыһыаннаһыы боппуруоһун көрөргө көрдөстө.

Ол курдук, оройуоҥҥа 15 нэһи­лиэнньэлээх пуун баар, ол иһигэр 10 нэһилиэнньэлээх пуун ыраах сыталларынан (70-тан тахса килэмиэтир), медицина көмөтө онно тиийбэтин кэриэтэ – бу нэһилиэнньэ 60%. Суһал түгэннэргэ санитарнай авиация туһаныллар.

Салгыы кини булгуччулаах медицинскэй страхование систематыгар бюджет ороскуоттарын индексин хааччахтааһыны тохтотуу туһунан быһаарыы иһин Валентина Матвиенкоҕа махтанна.  Ити, саарбаҕа суох, регион нэһилиэнньэтигэр тииһимньилээх уонна хаачыстыбалаах медицинскэй көмөнү оҥорууга биллиэҕэ.

Саха сирин атын бэрэстэбиитэлэ – Туяра Блинова – аҕыйах комплектаах оскуолалары тутан хаалыы тематын таарыйда.

Көрсүһүү түмүгүнэн Валентина Матвиенко манна иһиллибит этиилэр олоххо киириэхтэрин бэлиэтээтэ. Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлин санаатынан, тыа сирин социальнай эйгэтин өйөөһүҥҥэ үлэ түмүктэрэ көстөр: кэнники 2 сылга соҕотох федеральнай бюджет суотугар 44 оскуола тутулунна, 13 тыһ. саҥа үөрэнэр миэстэ таһаарылынна, спорт саалаларыгар өрөмүөн барар, оскуола автобустарын паарката саҥардыллар, тыа сиригэр 630 фельдшерскэй-акушерскай пуун уонна уопсай практика быраастарын кабинета аһылынна.

«Бу үлэ салҕаныахтаах. Ону сэргэ кыра куораттары уонна сэлиэнньэлэри сайыннарар, кинилэри дойду экономическай сайдыытын уопсай моделыгар киллэрэр наада», — диэн бэлиэтээтэ Россия парламенын үөһээҥҥи палаататын бэрэссэдээтэлэ.

Салгыы “Үөрэх” национальнай бырайыак чэрчитинэн 16 тыһ. тыа сирин оскуолатын материальнай-техническэй базатын саҥардыы былааннанылларын, оттон «Доруобуйа харыстабыла» национальнай бырайыагынан ФАП-ры уонна быраас амбулаторияларын арыйыы уонна хааччыйыы көрүллэрин туһунан этилиннэ. Ыраах сытар уонна аҕыйах нэһилиэнньэлээх сирдэргэ модульнай портативнай тэрилинэн хааччыллыбыт мобильнай медицинскэй биригээдэлэри туһаныы сабаҕаланар.

«Тыа сирин, сиргэ үлэлиир дьону өйөөһүн боппуруостарыгар көһүүннүк, этэргэ дылы, “отчуокка бэлиэтиир туһуттан” сыһыаннаһар табыллыбат. Биһиги тыа сирин өйөөһүн чахчы бигэ уонна көдьүүстээх систематын тутуохтаахпыт», — диэтэ Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.

Быйылгыттан ыла Оҕо аймах уон сылын тэрээһиннэрин олоххо киллэрии саҕаланна. Манан сибээстээн  Валентина Матвиенко Федерация Сэбиэтин көҕүлээһининэн оҥоһуллубут оҕо аһылыгын уонна элбэх оҕолоох ыаллар тустарынан сокуон барылларын туһалаах хардыыларынан ааҕар. Маныаха оҕо доруобуйатын харыстааһын инфраструктуратын сайдыытыгар туспа болҕомтону уурарга былаанныыллар.

«Биһиги бүгүн өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка, Россия хотугу сирдэригэр барытыгар, Уһук Илиҥҥэ бүтүннүүтүгэр сытыы суолталаах боппуруостары көтөхтүбүт», — диэн көрсүһүү түмүктэрин туһунан Петр Гоголев бэлиэтээтэ.

Саха сирин парламенын спикерэ суһаллык тэнитиллэр куойка өйдөбүлүн доруобуйа харыстабылын систематыгар киллэрэр туһунан Софья Александрова этиитэ доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр өҥөлөрү оҥорууну балайда тупсарыыга, медицинскэй көмөнү суһаллык оҥорууга туһалаах буолуон сөп диэн санаалаах.

«Билигин Россия Федерациятыгар маннык өйдөбүл суох. Валентина Ивановна биһигини көннөрү истэн эрэ кэбиспэтэҕиттэн астынныбыт. Саха сирин этиилэрэ көрсүһүү резолюциятыгар киллэрилиннилэр. Бу докумуон көмөтүнэн регион суолталаах боппуруостара сүрүннэнэллэригэр эрэнэбит», — диэн түмүктээтэ кини.