Дрон көмөтүнэн буруйдаахтары кэтиэххэ наада

“Хара мас кэрдээччилэргэ” сыһыаннаан дьыалалары тоҕо силиэстийэлээбэттэрий?

РФ ЫБММ умайыыга буруйдаахтары чэпчэ­китик булар сыалтан баһаарынай станциялары бэйэлэрэ көтөр аппарааттарынан хааччыйар наадалаах диэн этии киллэрдэ.

Атырдьах ыйын 5 к. Гос­думаҕа буолбут сүбэ мунньахха ЫБММ баһылыгын солбуйаач­чыта Игорь Кобзев тайҕаҕа баһаар сүрүн төрүөтүнэн киһи дьайыытын ааттаата, оттон Рослесхозка ааҕалларынан, уот кураанах этиҥтэн үөскүүр. Кэнэҕэс киэҥ хабааннаах баһаардары таһаарбат туһуттан мунньах кыттыылаахтара нуормалыыр-правовой базаны тупсарарга уонна аныгы кэтиир системалар көмөлөрүнэн ойууру болҕойон кэтииргэ этэллэр.

Баһаары туоратыыга туох оҥоһуллуохтааҕый?

Атырдьах ыйын 5 к. туругунан, Сибииргэ уонна Уһук Илиҥҥэ буола турар баһаардар иэннэрэ 2,3 мөлүйүөн гектарга тэҥнэстэ. Иркутскай уобаласка. Красноярскай кыраайга уонна Саха сиригэр ыксаллаах быһыы-майгы биллэрилиннэ. 600 нэһилиэнньэлээх пуун буруонан бүрүлүннэ. ЫБММ баһылыгын солбуйааччы Игорь Кобзев этэринэн, от ыйын 30 к. баһаардары умуруорууга бөлөхтөрү күүһүрдэр туһунан быһаарыы ылыллыбыта. Билигин уоту утары 10 тыһыынча кэриҥэ киһи охсуһар, Оборона министиэристибэтин авиацията – 20 бөртөлүөт уонна сөмөлүөт көмөҕө кэллэ. Нэдиэлэ устатыгар 1 мөл. гектары умулларар кыалынна, ол эбэтэр уокка былдьаммыт сир-уот 25-кэ чугаһыыр бырыһыана.

Россияҕа ойуур умайыыта ону кытта охсуһар үлэни уларытары уонна сокуон олоххо хайдах үлэлиирин ырытары ирдиир, диэн “Биир ньыгыл Россия” фракциятын салайааччыта Сергей Неверов мунньахха эттэ. Бастатан туран, номнуо ылыллыбыт сокуоннар хайдах үлэлииллэрин бэрэбиэркэлиэххэ наада. Ойууру солооһуну 100 миэтэрэҕэ диэри кэҥэтэри көҥүллүүр көннөрүүлэр күүстэригэр киирдилэр. «Ити нуорманан тоҕо туһамматтарый диэн ыйытыы үөскүүр, – диэтэ Госдума вице-спикерэ. – Мас күндү боруодалара үүнэр учаастактарыгар көҥүлү биэрэн, барыһы эккирэтэр оннугар, чуолаан, ити солооһуннарга маһы кэрдиигэ көҥүлү биэриэххэ сөп».

Госдума бэрэссэдээтэлэ Вячеслав Володин бу иннинэ болҕомтону итиннэ уурар наадалааҕын ыйбыта. Кини тылыгар сигэннэххэ, номнуо бүгүн регионнарга ойуур баһаара тарҕаныытын бохсууга үгүһү оҥоруохха сөп. «Ойууру кэрдииттэн барыһы баһан ылыыттан уонна ойуур баайын харыстааһынтан иккиһин талыахха наада», – диэн ааҕар кини. Солооһуннары кэҥэтиини көҥүллүүр нуорма ылыллыбытын кэннэ туһааннаах министиэристибэлэр уонна биэдэмистибэлэр тугу оҥорбуттарын туһунан Госдума иһитиннэриини  көрдөөн ылыаҕа.

Регионнар баһаары бэлэмэ суох көрүстүлэр

Депутаттар былаас федеральнай, регионнааҕы уонна олохтоох уорганнарын икки ардыларыгар боломуочуйалары тыырыы боппуруоһугар төннөргө этиилээхтэр. «Билигин баар конструкция үлэлээбэт», — диэтэ Неверов.

Саас Охотнай Эрээккэ буолбут мунньахха Айылҕа харыстабылын министиэристибэтэ уонна Рослесхоз баһаар куттала үөскүүр сезонугар регионнар бэлэмнэр диэн эрэннэрбиттэрэ. Маныаха ойуур баһаарын умулларыыга кинилэргэ федеральнай бюджеттан 3,5 миллиард солк. суумалаах субвенция туһаайыллыбыта. Ол эрээри билигин, Госдума экологияҕа кэмитиэтин баһылыга Владимир Бурматов этэринэн, регионнар харчы кэмигэр тиэрдиллибэтэҕин, онон кинилэр баһаары утары тэрээһиннэри ыыталлара кыаллыбатаҕын, техниканы атыыласпатахтарын туһунан үҥсэллэр.

«Россия Федерациятын кэккэ субъектара сайыҥҥы баһаар куттала үөскүүр кэмигэр дьиҥ чахчы бэлэмэ суохтара көһүннэ», – диэтэ депутат.

Манна даҕатан эттэххэ, регион баһаары умуруорууну кыайбат буоллаҕына, сокуон быһыытынан ойуур хаһаайыстыбатыгар боломуочуйалары Рослесхоз федеральнай таһымҥа былдьаан ылар бырааптаах. Ол эрээри бу нуорма баччааҥҥа диэри туттулла илигэ.

“Хара мас кэрдээччилэри” хайда тутуохха сөбүй?

Владимир Бурматов баһаар сорох өттө айылҕаҕа үөскүүрүн, оттон сороҕо киһиттэн тахсарын бэлиэтээтэ. Ол курдук, предпринимателлэр сокуону кэһэн туран маһы кэрдибит суолларын-иистэрин баһаары ыытан кистииллэр эбэтэр кэлэр сылга маһы кэрдиигэ тендердэри уонна контрактары ылар туһугар суол чугаһыгар баһаары күөдьүтэллэр. «Биһиги ити балаһыанньаны Иркутскай уобаласка тахсыбыт баһаарга көрбүппүт, оттон кэлэр сылыгар ити сир-уот барыта контрагынан кэрдиигэ анаан 2 млрд солк. атыыламмыта, – диэн бэлиэтээтэ депутат. – Ити барыта холуобунай дьыалаҕа тиэрдибитэ, ол эрээри биһиэхэ биллэринэн ити соҕотох холуобунай дьыала».

“Хара мас кэрдээччилэргэ” сыһыаннаан дьыалалары тоҕо силиэстийэлээбэттэрий? ИДьМ быһаарбыттарынан, сокуоннайа суох маһы кэрдиигэ эбэтэр уматыыга буруйдаах чопчу дьону булан ылар уустук. Госдума куттал суох буолуутугар кэмитиэтин баһылыга Василий Пискарев сокуоннайа суох маһы кэрдиини кытта охсуһуу көдьүүһүн күүһүрдүүгэ министиэристибэ чопчу этиилэри бэлэмнииригэр сорудахтаата. Кини 2018 сыллааҕы статистиканы холобурдаата, ол быһыытынан ойууру соруйан уматыы иһин баара-суоҕа 6 киһи сууттаммыт, кинилэртэн 3-һэ эрэ дьиҥнээх болдьоххо түбэспит. Оттон РФ ХК 261 ыстатыйатынан («Ойуур маһын кэрдии эбэтэр эмсэҕэлэтии») 642 буруйу оҥоруу регистрацияламмыт, ол иһигэр 64 — Иркутскай уобаласка, Бурятия Өрөспүүбүлүкэтигэр уонна Красноярскай кыраайга. Сууттаммыт дьон ахсаанын туһунан дааннайдар суохтар.

«Бу баһаары кытта сибээстээх буруйу оҥоруулары силиэстийэлээһин көдьүүһэ намыһаҕын көрдөрөр», – диир Пискарев. – Маныаха сокуону кэһиилэр чахчыларын булуохтаах ойуур харыстабылын уонна силиэстийэлиир уорганнар икки ардыларыгар сөптөөх хардарыта үлэлээһин суоҕа сабыдыаллыыр, ол түмүгэр ойуур баһаарыгар буруйдаах дьон баһыйар үгүс өттө накаастабылтан куотунар. Туһааннааҕынан, сэрэтии уонна хоромньуну толуйуу суох».

Россияҕа баһаары сэрэтиигэ үлэ былааннарын оҥоруох иннинэ онно ким – айылҕа эбэтэр дьон буруйдааҕын чопчу быһаарар наадалаах. Рослесхозка ааҕалларынан, баһаар үгүс өттө кураанах этиҥтэн тахсар, оттон ЫБММ мас кэрдээччилэри күтүрүүр. Ити мөккүөрү быһаарыыга дроннар көмөлөһүөхтэрин сөп – баһаарынай станциялары кинилэринэн хааччыйдахха, ойууру кэтээһин көдьүүһэ хас эмэ төгүл үрдүөҕэ.

«Биһиги сирдээҕи бөлөх баһаарынай станцияларын ситэри хааччыйыы чэрчитинэн бэйэлэрэ көтөр аппарааттарынан, фотоловушкаларынан сэбилэниэх тустаахтар диэн этэбит, олор буруйдаахтары эппиэтинэскэ тардыыны хааччыйыахтарын сөп», — диэтэ Игорь Кобзев. Ити киһитэ суох аппарааттар кыра да умайыыны буларга, кэмигэр умуруорарга уонна умаппыт дьону накаастыырга көмөлөһүөхтэрэ.

“Парламент хаһыатын” матырыйаалларынан. Үөһэ: Владимир Бурматов, Андрей Исаев, Сергей Неверов уонна Василий Пискарёв.

Госдума пресс-сулууспатын хаартыската