Ойуурга табахтаатыҥ — 100 тыһыынчаны төлөө

Көҥүллэммэтэх сирдэргэ кутааны оттуу уонна ойуурга эбэтэр дьон олорор сиригэр атын баһаарга тиэрдиэн сөптөөх кэһиилэр иһин эппиэтинэһи үрдэтэргэ этии Гос­думаҕа киирдэ. Бу Волгоград уобалаһыттан депутат Татьяна Цыбизова Госдумаҕа киллэриэхтээх сокуонун барылын быһыытынан, хаппыт сэбирдэххэ умуруоруллубатах табаҕы быраҕыы эбэтэр ойуур аттыгар сэтиэнэҕи өртөөһүн иһин гражданин 100 тыһыынча солкуобай кээмэйинэн ыстараабынан эбэтэр 120 чаас булгуччулаах үлэнэн сууттаныан сөп.

«Бүгүҥҥү күҥҥэ баһаардар айылҕа чахчыларын эрэ кытта буолбакка, дьон дьалаҕайын кытта сибээстээхтэр. Биһиги сокуоммут барыла сири туһанааччылары да. туристары да, дэриэбинэлэр, куораттар олохтоохторун да бэрээдэккэ тардыах тустаах», — диэтэ көҕүлээһин ааптара, Госдума олох-дьаһах политикатыгар кэмитиэтин чилиэнэ Татьяна Цыбизова «Парламент хаһыатыгар».

Билигин ойуурга баһаартан куттал суох буолуутун быраабылаларын кэспит, холобур, бэс, харыйа үүнэр ойууругар кутаа оттубут, испиискэни бырахпыт эбэтэр чоҕу умулларбакка хаалларбыт “айылҕаҕа сынньанааччыларга” ыстараап маннык түһэриллэр: биирдиилээн дьоҥҥо – 1-3 тыһыынча солкуобай, юридическай сирэйдэргэ – 50-тан 200 тыһ. солк. диэри. Оттон баһаар тахсыбытын түмүгэр гражданнар баара-суоҕа 5 тыһ. солк. төлүөхтээхтэр, дуоһунастаах сирэйдэр – 50 тыһ. солк., юридическай сирэйдэр – 1 мөл. солк.

Депутат ааҕарынан, маннык накаастабыл кэһээччилэри тохтоппот.

Рослесхоз (Ойуур хаһаайыстыбатын федеральнай агентствотын) ойуурга дистанционнай мониторинг иһитиннэрэр автоматизированнай систематын дааннайдарынан, 2017 сыл балаҕан ыйын 12 к. туругунан, ити сыл Саха сиригэр 1,77 мөл. га уопсай иэннээх ойуур умайбыта.

«Бу эппиэтинэс киһи күлүөн курдук итиэннэ кими да улаханнык куттаабат. Оттон айылҕаҕа уонна олохтоох дьоҥҥо аҕалар хоромньута 5 тыһ. солк. ыстараабы кытта хайдах да тэҥнэспэт», — диэтэ кини.

Ол иһин Татьяна Цыби­зова Волгоград уобалаһын Думатын этиилэрин сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэн оҥорон Госдумаҕа киллэрэр былааннаах. Бу сокуон барылыгар “Ойуурга баһаартан куттал суох буолуутун быраабылаларын кэһии” диэн КоАП 8.32 ыстатыйатынан уонна “Баһаартан куттал суох буолуутун ирдэбиллэрин кэһии” диэн 20.4 ыстатыйатынан көрүллэр ыстарааптар хас эмэ төгүл үрдүүллэр. Ыстарааптары таһынан итиннэ булгуччулаах үлэлэр көрүллүөхтэрэ.

Көҕүлээһин быһыытынан, ойуурга баһаартан куттал суох буолуутун быраабылаларын кэспиттэрин иһин гражданнар 5-10 тыһ. солк. төлүөхтэрэ, хампаанньалар уонна биирдиилээн предпринимателлэр — 300-500 тыһ. солк., оттон быраабыланы кэспит кинилэр үлэһиттэрэ — 25-тэн 50 тыһ. солк. диэри. Ону сэргэ судьуйа 36 чааска диэри булгуччулаах үлэлэри накаастабыл быһыытынан талыан сөп.

Ойуур аттыгар өртөөһүн иһин эппиэтинэс өссө үрдүк: гражданнарга – 20-40 чааска диэри булгуччулаах үлэлэр эбэтэр 10-20 тыһ. солк. ыстарааптар көрүллэллэр, дуоһунастаах сирэйдэргэ – 50-100 тыһ. солк., юридическай сирэйдэргэ – 500 тыһ. солкуобайтан 1 000000 солк. диэри.

Дойду үрдүнэн 2017 сыл бастакы аҥаарыгар 65 тыһыынча кэриҥэ баһаар тахсыбыт, онно 4042 киһи олоҕо быстыбыт уонна 18 тыһыынча тутуу толору умайбыт, үгүс киһи олорор дьиэтэ суох хаалбыт.

Ити дьайыылар түмүк­тэригэр баһаар тахсыбатах да буоллаҕына, кэһээччилэргэ үөһэ этиллэр миэрэлэри ылыахтарын сөп. Оттон кэһии түмүгэр уот тэнийбит буоллаҕына, судьуйа итинник буруйу оҥорбут гражданиҥҥа 100 тыһ. солк. ыстараабы түһэрэргэ күһэллиэҕэ (билигин 5 тыһ. солк.) эбэтэр кинини 120 чаастаах булгуччулаах үлэҕэ уураахтыаҕа, оттон тэрилтэ 5 мөл. солк. ыстарааптаныаҕа (билигин муҥутаан – 1 мөлүйүөн).

Депутат санаатынан, сокуоҥҥа булгуччулаах үлэлэри киллэрэр ордук суолталаах, ол курдук кэһээччилэри ыстарааптыыр өрүү кыаллар буолбатах, онон кинилэр туохтан да куттаммакка сири-уоту өртүүллэр уонна кутаалары көрүүтэ-истиитэ суох хааллараллар.

«Тыа сиригэр бэйэлэрэ дьарыктаах, кэтэх хаһаайыстыба суотугар олорор дьон элбэх, кинилэр дохуоттарын туһунан ханна да официальнайдык иһитиннэриллибэт. Тугунан да дьарыктаммат дьон эмиэ баар. Онон кинилэртэн ыстараап ирдиир ардыгар кыаллыбат. Ол иһин үлэлиир киһиэхэ накаастабылы ыстараап быһыытынан кытаатыннарыы суолталаах буолуоҕа, оттон атыттарга – суох», — диэн быһаарда парламентарий.

Иитии-үөрэтии өттүнэн кө­дьүүстээҕин таһынан, булгуччулаах үлэ курдук миэрэ баһаар куттала үөскүүр сирдэри бэрээдэктээһиҥҥэ көмөлөһүөҕэ, диэн ааҕар Татьяна Цыбизова.

«Булгуччулаах үлэлэр уһулуччу баһаары сэрэтиини кытта сибээстээхтэрин регионнааҕы нуормалыыр аакталарынан көрүөххэ сөп буолуоҕа. Ити, холобур, ойуур балаһаларын ыраастааһын, хорутуу, хаппыт мастары кэрдии уонна тиэйии», — диэн этии киллэрдэ кини.

Итини тэҥэ “куораттааҕы” кэһээччилэргэ, ол аата ойуур зонатыттан атын сиргэ баһаартан куттал суох буолуутун ирдэбиллэрин кэһэр дьоҥҥо эппиэтинэс үрдүөн сөп (КоАП 20.4 ыстатыйата). Итиннэ гражданнар бүгүҥҥү 3 тыһ. солк. оннугар 4 тыһ. солк. төлүөхтэрэ эбэтэр уопсастыба уйгутун туһугар 20 чаас үлэлиэхтэрэ, дуоһунастаах сирэйдэр 10-20 тыһ. солк. ыстараабы төлүөхтэрэ, оттон хампаанньалар — 200-250 тыһ. солк. Баһаары утары ураты режим усулуобуйатыгар кэһиилэр тахсыбыт, ол баһаарга тиэрдибит, дьон баайын-дуолун эмсэҕэлэппит эбэтэр киһи доруобуйатыгар буортуну аҕалбыт түгэннэригэр административнай ыстарааптар үрдүк буолуохтара.

Билигин бу көҕүлээһин “Биир ньыгыл Россия” фракциятын Экспердэрин сэбиэтигэр көрүүгэ сылдьар уонна депутаттар сааскы сессиялара түмүктэниэн иннинэ Госдумаҕа киирэрэ былааннанар. Татьяна Цыбизова этэринэн, сокуон барылын төрүтүнэн буолбут этиилэри Волгоград уобаластааҕы Думатыгар оҥорбуттара. Бу проблеманы чуолаан ити региоҥҥа көтөхпүттэрэ түбэспиччэ буолбатах: кураанах климаттаах Волгоград уобалаһыгар баһаардар тахсыталаан, түргэнник тарҕаналлар. Ол курдук, 2017 сыл тоҕус ыйын устатыгар уобалас сиригэр-уотугар 2 тыһыынчаттан тахса баһаар тахсыбыта бэлиэтэммитэ.