Үөрэппит үтүөтэ үрдүү туруоҕа

85 сааһыгар үктэммит ытык кырдьаҕас

— ССРС, ССКП, ЫБСЛКС баалларына Россияҕа (Саха сиригэр эмиэ) үөрэх-билии, оскуола, үөрэтээччи дьыалалара өрөгөйдөөн турар кэмнэрэ этэ. Оччолорго биһиги чулуу дьоммут, улууканнаах учууталларбыт М.А.Алексеев, Д.П.Коркин, кинилэр кэннилэриттэн В.Н.Оконешников, Н.А.Алек­сеева уо.д.а. үүнэн-сайдан тахсыбыттара.
Василий Николаевич Оконешников аата-суола, үлэтэ-хамнаһа бүтүн Россияҕа иһиллибитэ-биллибитэ ыраатта. «Оконешников оскуолата» диэн өйдөбүл баар буолбута эмиэ ыраатта. Ити барыта мээнэҕэ буолбатах. В.Н.Оконешниковы анаан-минээн ахтан-санаан ааһар, уруйдуур-чиэстиир тоҕоостоох. Кини быйыл 85 сааһыгар үктэннэ.

Барыта умнууга-тэмниигэ хаалбыта…

— Павловскай оскуолата өр сылларга черчение олимпиадатыгар республикаҕа иннин биэрбэтэҕэ. Сэбиэскэй саҕана аан дойдуга аатырар-сураҕырар (билигин даҕаны) пионердар Бүтүн Сойуустааҕы «Артек» лааҕырдарыгар олимпиада кыайыылаахтара босхо путевканан (уопсайа 13 оҕо) баран сынньанан, үөрэнэн кэлэллэрин элбэхтик эрийсэн, үгүстүк сүүрэн-көтөн ситиһэн турардаахпын. Олортон түөртэрэ Павловскай орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ этилэр: Лукин Сережа (1975 с.), Оконешников Миша (1976 с.), Никанорова Лена (1981 с.), Павлов Сергей (1981 с.). Оттон Хара муора кытылыгар турар Бүтүн Россиятааҕы «Орленок» лааҕырга уопсайа 24 олимпиада кыайыылаахтарын, олортон сэттэ оҕото павловскайдар этилэр: Егоров Андрей (1974 с.), Оконешников Вася (1977 с.), Степанов Афоня (1978 с.), Оконешников Кеша (1979 с.), Яковлев Коля (1983 с.), Сергеев Коля (1984 с.), Егоров Миша (1988 с.). «Океан» лааҕырга Яковлева Таняны (1986 с.) уонна Захаров Мишаны (1987 с.) ыыттарбыттаахпын. Итини таһынан Павловскайтан уонча оҕону дойду (ССРС) киин куораттарыгар босхо путевканан экскурсияҕа ыыталаабыппыт. Ити билигин миэхэ кыаллыбат, кыайтарбат буолла. Итини билигин ким да билбэт-истибэт, ол иһин санатан аҕынным. Махтал, баһыыба да баара биллибэт. Миэхэ үгүс киһи «Өскөтүн эн төрөөбөтөҕүҥ-үөскээбэтэҕиҥ эбитэ буоллар, Саха сиригэр черчение предметэ маннык үрдүк таһымҥа тахсыа этэ дуо» диэччи…
Павловскайдар черчениены үөрэтиигэ ситиһиилэрин туһунан уопсайа бэйэм отучча кинигэбэр, 300 тахса ыстатыйаларбар киллэрбит буолуохтаахпын. Дэлэҕэ, «Бу эн Павловскайгын быһыылаах, тура-тура кинилэри хайҕаан, өрө тутан суруйан, хаһыаттар, сурунааллар, кинигэлэр сирэйдэрин бараатыҥ» диэн миигин хаадьылыахтара дуо. Оттон туһааннаах дьон саҥалара-иҥэлэрэ оччо-бачча иһиллибэт. Кырдьар сааспар, өлөр үйэбэр дьоҥҥо-сэргэҕэ син туһалаатаҕым буолуо диэн бэйэбин уоскутунабын.

Дьон билиниитин ылбыт уһулуччулаах учуутал

— Павловскай оскуолатын ааспыт үйэ 60-70-80-с сыллардааҕы үөрэнээччилэрэ ордук үрдүк ситиһиилэрдээх үтүөкэннээх үлэһит дьон буола үүнэллэригэр улахан олугу уурбут учууталларынан В.Н.Оконешников буоларын үгүс киһи билэр уонна билинэр буолуохтаах. Кини үгүс ситиһиилэрин урукку дьыллар уорҕаларыгар үрдүк таһымнаах мунньахтарга, конференцияларга, форумнарга, хаһыаттарга, радиоҕа син элбэхтик этэн-тыынан турардаахпын. Онон элбэҕи хатылаабаппын. Кэлин, кэмэ кэллэҕинэ, Оконешников туһунан киэҥ кэпсэтиилэр буолуохтарыгар мин бигэ эрэллээхпин.
Кини оҥорбута-туппута оннук улахан, кэрэттэн кэрэ кэскиллээх, хаһан да, ханна даҕаны кыайан хатыламмат көстүү. Кининэн, кини үөрэнээччилэринэн мэҥэлэр өрүү киэн туттуохтаахтар, өрө тутуохтаахтар. Оччоҕо өссө ордук ситиһиилэрдээх буолуохтара! Дьон-сэргэ В.Н.Оконешников курдук улуу дьону ситэ сыаналаабат буоллаҕына, улаханнык өнүйүөхпүт суоҕа дии саныыбын.

В.Н.Оконешников оскуолата уонна кинини батыһааччылар

— Кэнники кэмҥэ Саха сиригэр В.Н.Оконешниковы батыһан, кини тэлбит суолунан, ыраахха ыҥырар, сирдиир сулус оҥостон, бүтүн Россия үрдүнэн биллэр-көстөр бастыҥ үлэлээх черчение предметин аарымалара үүнэн-үөскээн таҕыстылар. Олортон уонча киһини ааттарын ааттыыр, сурукка-бичиккэ анаан-минээн киллэрэр тоҕоостоох дии саныыбын. Ол курдук, аан бастакынан В.С.Чириков (Үөһээ Дьааҥы улууһун бочуоттаах олохтооҕо, СӨ үтүөлээх учуутала) аатын ааттыыр сөптөөх буолуоҕа. Итиэннэ И.С.Жегусов (Таатта улууһа, СӨ үтүөлээх учуутала, Учууталлар учууталлара), Дьокуускай куорат учууталларын холбоһугун салайааччытынан өр сылларга ситиһиилээхтик үлэлээбит, Учууталлар учууталлара Р.Т.Афанасьева, Ф.Г.Пахомова (Үөһээ Бүлүү 1№-дээх орто оскуолата), И.П.Алексеев (ДькНГ, РФ бочуоттаах учуутала) уонна кэнники көлүөнэ уһулуччу улахан ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьар ыччаттара П.Д.Мегин (Таатта, РФ µтүөлээх учуутала), М.А.Стручков (Амма), А.Н.Степанов (В.Г.Короленко аатынан Амма гимназията), Т.В.Степанова (Ньурба улууһун черчение учууталларын холбоһугун салайааччыта), Л.В.Ушницкая (В.С.Чириков бастыҥ үөрэнээччитэ, батыһааччыта). Василий Николаевиһы батыһааччылар элбэхтэр, олортон сорохторун ааттаталыыр улахан наадалаах: И.И.Гоголев (Суотту, Саха АССР үтүөлээх учуутала), Н.Г.Петров (Өктөм, СӨ үөрэҕэриитин туйгуна), А.В.Матросов (Татарстаан олохтооҕо, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа), А.Н.Макарова (Чурапчы, уһулуччулаах учуутал), П.В.Скрябин (Хорообут, бэтэрээн учуутал) уо.д.а. Николай Афанасьевич Назаров, хомойуох иһин, билигин биһиги кэккэбитигэр суох. Кини В.Н.Оконешниковы бэйэтин саамай улахан учууталынан билинэрэ. Өссө төгүл этэбин, «В.Н.Оконешников – мин учууталым» диэччи элбэх, өссө элбээтэр элбээн иһиэ±э. Былыр Саха сирин учууталларын идэлэрин үрдэтэр институт (ЯРИУУ) баара. Ол институкка черчение уонна изо предметтэрин кэбиниэтэ, Н.А.Назаров сэбиэдиссэйдиирин саҕана, киэҥ далааһыннаах, үгүс өрүттээх үлэни тиһигин быспакка ыытар этэ диирбэр эрэ тиийэбин. Ол барыта умнуллубута ыраатта. Кини кэнниттэн «үлэлээбитэ» буолбут дьон туох да суолу-ииһи хаалларбакка халбарыйбыттара, үлэлэрэ өнүйбэтэҕэ.

Павловскай орто оскуолатыгар – В.Н.Оконешников аата

Ытыктабыллаах Мэҥэ-Хаҥалас дьоно-сэргэтэ! Саха сиригэр икки орто оскуола черчение предметин икки чулуу учууталларын ааттарынан ааттаннылар. 1993 сыллаахха В.С.Чириков аата Адыаччы орто оскуолатыгар, 2015 сыллаахха В.Н.Оконешников аата Павловскай орто оскуолатыгар иҥэриллибиттэрэ. Бүтүн Россия үрдүнэн биир да оскуолаҕа черчение учууталын аата урукку өттүгэр иҥэриллэ илик! Иккиэн улахан учууталлар буолалларын өссө төгүл бигэргэтэбин. Дьиҥ чахчы хара көлөһүннэринэн итини ситиспиттэрэ. Улуу дьоммутун өссө төгүл уруйдуоҕуҥ! Ити бэйэлээх бэйэҕит уолгутунан, В.Н.Оконешниковынан, өрүү киэн туттуҥ!

Түмүк оннугар

— Черчение наукатын бас-көс дьоно, профессордар А.Д.Ботвинников, В.А.Гервер, Белоруссия Наукаларын Академиятын академига, Витебскэйдээҕы Государственнай педагогическай университет ректора (40-ча сыл устата), черчение учебнигын автордарыттан биирдэстэрэ Виктор Николаевич Виноградов уо.д.а. биһиги В.Н.Оконешниковпытын үрдүктүк сыаналыыллар. Ол мээнэҕэ буолбатах. Улахан сыаналаах билинии.