Алена Атласова: «Политиканан дьарыктанар умсугутуулаах»

Илиҥҥи гороскобунан Бөтүүк сылын араҕас Ыт сыла солбуйаары турар. Үүнэр 2018 сыл бэлиэтигэр – Ыт сылыгар күн сирин көрбүт норуот депутатын Алена Атласованы көрсөммүт кэпсэтэ сырыттыбыт.

Чэпчэкитэ суох эрээри
— Алена Николаевна, эн гороскобу төһө итэҕэйэҕин? Ыт сылыгар төрөөбүт дьоҥҥо этиллэр характеристикаҕа төһө сөп түбэһэҕин?

— Гороскоптары син интэриэһиргээн ааҕааччыбын. Ол эрээри үчүгэй эрэ өттүн ылынабын. Ыт сылыгар төрөөбүт дьон характеристикалара куһаҕана суох. Миэхэ сөп түбэһэр өрүттэрэ син бааллар. Булдунан-алдынан аһаан олорор саха дьонугар Ыт – олус чугас дьиэ кыыла. Аны, киһи эрэллээх доҕоро буоллаҕа.

— Политиканан дьарыктаныаххыттан, норуот депутата буолуоххуттан, олоҕуҥ хайдах салалынна? Депутаттыыр хайдах эбитий диэн санааҕа кэллиҥ?

— Биллэн турар, политика чэпчэкитэ суох дьыала. Ол эрээри умсугутуулаах. Дьоҥҥо-сэргэҕэ көмөлөһөҕүн, өйөбүл буолаҕын. Ил Түмэн үс: доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга, олохтоох бэйэни салайыныы боппуруостарыгар, сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэттэригэр киирэммин үлэлии-хамсыы сылдьабын.

Сокуоннар дьоҥҥо туһуланаллар
— Алена Николаевна, оттон сокуоннары оҥорууга төһө кыттаҕын, төһө уустук эбитий?

— Депутат ыытар үлэтиттэн саамай сүрүнүнэн сокуон оҥоруута буолар. Этэргэ дылы, сокуоннар халлаантан түһэн кэлбэттэр, күннээҕи олохпутуттан-дьаһахпытыттан, үлэлии, дьарыктана сылдьар эйгэбититтэн толкуйданан, дьоҥҥо-сэргэҕэ туһалаатыннар диэн оҥоһуллаллар. Ааһан эрэр сылга «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр социальнай хайысхалаах коммерческайа суох тэрилтэлэри судаарыстыбаннай өйөөһүн туһунан» диэн сокуоҥҥа уларытыыны бэлэмнээн парламеҥҥа киллэрбитим. Ол курдук, сокуонум барылыгар социальнай хайысхалаах коммерческайа суох тэрилтэлэргэ судаарыстыбаттан өйөбүл быһыытынан телевидениеҕэ, көрдөрөр-иһитиннэрэр ситимнэргэ босхо тахсалларын туһунан этиллэр. Билигин өрөспүүбүлүкэбитигэр социальнай хайысхалаах коммерческайа суох тэрилтэлэр элбэҕэ суохтар. Онон бэйэлэрин икки ардыларыгар күрэстэһэн үлэлээһин суох. Кинилэргэ судаарыстыба итинник үлэлииллэригэр-хамсыылларыгар усулуобуйа олохтуохтаах. Социальнай өҥө төһөнөн элбэхтик, хаачыстыбалаахтык оҥоһуллар да, соччонон доруобуйаларыгар хааччахтаах, саастаах дьоммут олохторо-дьаһахтара чэпчиирэ, тупсара, туруктаах буолара чуолкай. Ити экономическай да өттүнэн барыстаах дьыала. Манан бөдөҥ судаарыстыбаннай тэрилтэлэр дьарыктаннахтарына, ороскуота улахан буолар. Итиннэ барытыгар тустаах сокуон төһүү буолуохтаах. Инникитин ити докумуон сөптөөхтүк үлэлииригэр үлэлэһэр былааннаахпын. Маны таһынан «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын туһунан» сокуон ылыллыытыгар «Норуот фронуттан» актыыбынай кыттыыны ылбыппыт. Дьон-сэргэ санаатын истибиппит, көннөрүүлэри бэлэмнээбиппит. Манна биир көннөрүүбүтүн ахтан ааһыахпын баҕарабын. Тыа хаһаайыстыбатын судаарыстыбаннай бырагыраамата оҥоһуллуутугар бу дьыаланан дьарыктанар түмсүүлэр, бааһынай хаһаайыстыбатын ассоциацията буоллун, бары кыттыыны ылыахтаахтар диэн көннөрүүнү бэлэмнээбиппит. Сокуон барылын бэлэмниирбэр, дьыаланы иһиттэн билэр экспердэр санааларын истэбин. Маннык быһыылаахтык үлэлиирхамсыыр көдьүүһэ улахан дии саныыбын. Эмиэ ааспыт сыл «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр общественнай экологическай хонтуруол туһунан» диэн сокуон барылын бэлэмнээһиҥҥэ кыттыыны ылбытым. Маны таһынан ааспыт Ил Түмэн уочараттаах пленарнай мунньаҕар промышленнай политикаҕа ылыллыбыт сокуон барылын бэлэмнээһиҥҥэ кыттыбытым.

Норуот долгуйар боппуруостарыгар

— Итини таһынан ааһан эрэр сылга депутат быһыытынан өссө туох үлэни ыыттыҥ?

— «Норуот фронугар» дьон-сэргэ долгуйар, туруорсар боппуруостарыгар площадкаларынан арахсан кэпсэтэбит, санаа атастаһабыт. Ол курдук, ааһан эрэр сылга элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ бэриллэр сир учаастактарын инфраструктуратын тула үгүс кэпсэтии тахсыбыта. Маны таһынан Дьокуускай куорат 35 №-дээх оскуолатын тутуутугар итиннэ сыһыаннаах министерстволары кытта эмиэ элбэхтик кэпсэппиппит, бу боппуруоһу туруорсубуппут. Ити түмүгүнэн өрөспүүбүлүкэ инвестиционнай бырагырааматыгар көннөрүү бэлэмнээн киллэрбитим. Тустаах боппуруоска хас даҕаны норуот депутата үлэлэспитин, туруорсубутун бэлиэтиибин. Бу дьыала оннуттан хамсаабытын бары билэн-көрөн олоробут. Ити оскуола тутулуннаҕына, инбэлиит оҕолорбут тэҥнээхтэрин кытта оскуолаҕа үөрэнэр кыахтаныах, социальнай өттүнэн сайдыах этилэр. Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ бэриллэр сир учаастактарын инфраструктуратыгар 830 мөл. солк. көрүллэрин туруорсубутум. Итинник суума көрүлүннэҕинэ эрэ, ити боппуруос өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн быһаарыллар кыахтанар. Хомойуох иһин, Дьокуускай куоракка 90 мөл. солк. көрүлүннэ. Онон тустаах боппуруоска кыра да буоллар хамсааһын таҕыста. Ааһан эрэр сылга балаҕан ыйын 27 күнүгэр уруккуттан туруорсубут туруорсуум – өрөспүүбүлүкэтээҕи онкологическай киин бастакы сыбаайата түспүтэ. Маны таһынан бу сылга тустаах киин бырайыага оҥоһуллан, судаарыстыбаннай экспертизаны ааста. Уон сыл анараа өттүгэр онкологическай киин бырайыага бэлэмнэммит эбит. Ол эрээри тустаах экспертизаны ааспатах. Онон үгүс киһи долгуйар боппуруоһа оннуттан хамсаабытыттан санаам көтөҕүллэр.

— Политик дьахталлартан кимнээҕи чорботоҕун?

— Россия политик дьахталларыттан Ирина Хакамаданы, оттон Саха сириттэн Зоя Корнилованы чорбото тутабын. Кинилэртэн элбэххэ үөрэнэбин. Бэйэлэрэ туспа суоллаахиистээх политик дьахталлар.

Хаарчаана диэн ыттаахпыт

— Алена Николаевна, боччум боппуруостартан чэпчэкигэ көһүөххэ, эһиги дьиэ кэргэн ыттааххыт дуо?

— Быйыл балаҕан ыйыгар оҕобут төрөөбүт күнүгэр ыт ылан бэлэхтээбиппит. Дьоппуоннуу Юкки диэн ааттаабыппыт. Сахалыы тылбаастаатахха, Хаарчаана диэн. Бэйэтэ саҥа түспүт хаар курдук үп-үрүҥ. Дьиэҕэ ыт баара оҕо иитиитигэр көмөлөөх эбит. Оҕону эппиэтинэстээх оҥорор. Наһаа өйдөөх. Дьиэ кэргэн, барыбыт куппутун тутта. — Ырыаны, музыканы төһө сөбүлүүгүнүй? — Сахалыы ырыалары ордук сөбүлээн истэбин. Джида айар үлэтин сэргиибин. Далаана ырыаларын сөбүлүүбүн. Екатерина уонна Алексей Егоровтар дьиэ кэргэн айымньылаах үлэлэриттэн астынабын. Оҕолуун, сиэнниин, дьиҥ-чахчы айар куттаах саха мааны ыала. — Алена Николаевна, астыыргын төһө сөбүлүүгүнүй? — Кэргэним Михаил наһаа үчүгэйдик астыыр. Иэйиитэ киирдэҕинэ, араас интэриэһинэй бүлүүдэлэри бэлэмнээччи. Мин, этэргэ дылы, дьуһуурунай астары астыыбын (күлэр). Ордук борщум табыллааччы. Командировкаҕа, айаҥҥа барар буоллахпына, кэтилиэт, пельмень оҥороммун, дьоммор бэлэмнээн хаалларааччыбын.

— Билигин кэрэ аҥаар үксэ массыынаны ыытар буолбутун аанньа, эн ыытарыҥ саҕана, тарбахха баттанар дьахтар тимир көлөлөөҕө…

— Массыынаны ыытар көҥүлү ылбытым быйыл төгүрүк сыла эбит. Сүүрбэ сыл анараа өттүгэр ахсынньыга аан бастаан массыына уруулун туппутум. ДОСААФ-ка «Жигули» массыынаны ыытарга үөрэммитим. Бастакы массыынам «Хюндай», механика этэ. Механикаттан уонна кыһынтан саҕалаабыт буоламмын, туохтан да куттаммаппын. Кыһыннары ыытабын. Дойдубар Горнай улууһугар айаннааччыбын. Норуоттар икки ардыларынааҕы массыына ыытар көҥүллээхпин. Онон Европа дойдуларыгар массыынанан сылдьаммын астыммытым, үгүс сири көрбүтүм.

— Алена Николаевна, эн элбэхтик сөмөлүөтүнэн көтөргүн билэбин. Сөмөлүөккэ олорон, тугунан дьарыктанар буолаҕын?

— Кыратык кинигэ ааҕаат, утуйарга кыһаллабын. Тоҕо диэтэргин, Москваҕа тиийээт, толору күүспүнэн үлэлиэхпин наада.

— Ааһан эрэр 2017 сыл туох өйгө-санааҕа хатанар түгэни бэлэхтээтэ дуо?

— Быйыл куонкуруска кыттаммын, Японияҕа «Куорат инфраструктурата» диэн бырагырааманан стажировкаланным. Уһук Илиҥҥи регионтан сүүрбэ буолан, итиннэ сырыттыбыт. Уон күн устата Токио уонна Саппоро куораттарынан сылдьаммыт, инфраструктураны үөрэттибит, көрдүбүт-иһиттибит. Мэһэйэ суох эйгэҕэ оҥорбут сокуоннаахпын. Ол чэрчитинэн стажировка буолла. Японияҕа доруобуйаларыгар хааччахтаах дьоҥҥо метроҕа, уопсастыбаннай тырааныспарга, миэстэлэргэ мэһэйэ суох эйгэ үрдүк таһымнаахтык тэриллибит. — Алена Николаевна, түмүккэ тугу этиэҥ этэй? — Өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун, бука барыгытын кэлэн иһэр Саргылаах Саҥа дьылынан ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин. Дьолу-соргуну, ньир-бааччы олоҕу, кытаанах доруобуйаны баҕарабын. — Алена Николаевна, кэпсээниҥ иһин махтанабын.

Кэпсэттэ Людмила НОГОВИЦЫНА.