Харысхан уонна Арылхан ааттарын суолтатын түһэн биэрбэттэр

Ыччат сылын түмүктүүр күннэргэ сатабыллаах, сайдыылаах, сытыы өйдөөх-санаалаах ыччаты анаан көрдөөтүм, оннук дьон үгүс буолан биэрдэ. Айар эйгэҕэ саҥа үктэнэн эрэр эдэр ыччат, инникитин, мин санаабар, саха эстрадатын солбуйар кыахтаах. Кинилэр үүнэн-сайдан, атахтарыгар туран, тус баҕа санааларын олоххо киллэрэн, айар талааннарын, дьоҕурдарын таһааран, ону сүрүн дьарык оҥостоллоро хайҕабыллаах. Билиҥҥи үйэҕэ соҕотох ырыаһыт эрэ буолбакка, ыччат бөлөҕүнэн түмсэн үлэлиирэ кэккэ үрдүк ситиһиилэри түстүүр. Биир оннук ыччат ортотугар биллэн-көстөн эрэр икки убайдыы-бырааттыы Мойтохоновтары холобур оҥостон интервью ыларга соруннум.

Ыйытыылар:
1. Харысхан уонна Арылхан диэн туох суолталаахтарый? Ааккытын доҕотторгутуттан ураты атыттар булкуйбаттар дуо?
2. Айар, хоһоон суруйар, ыллыыр талааҥҥыт туохтан саҕаламмытай? Урукку уонна билиҥҥи ыллыыр эйгэҕэ эдэр ыччакка туох саҥа ураты сүүрээн баарый?
3. Эн санааҕар, эдэр, саҥа саҕалаан эрэр ырыаһыт хайдах хаачыстыбалаах буолуохтааҕый?
4. Дьиҥнээх ырыаһыт үөһэттэн айдарыллан кэлэр дииллэрэ оруннаах дуо? Эбэтэр дьаныһар, кыһаллар, анал үөрэхтээх эрэ киһи ырыаһыт буолуон сөп дуу?
5. Музыкаҕа үөрэнии төһө наадалаах дии саныыгын? Бэйэҥ култуура эйгэтигэр анал үөрэхтээххин дуо?
6. Мин билэрбинэн, иккиэн араас хайысхалаах корпоративнай бырааһынньыктары ыытаҕыт, ону таһынан гастроллаан улуустарынан кэнсиэрдэри тэрийэҕит, бу туһунан сиһилии кэпсээ эрэ.
7. Араас улуус муннуктарыттан эдэр ыччаттар түмсэҥҥит бөлөх билигин хас киһилээҕий? Салайааччылааххыт дуо? Кылгастык билиһиннэр эрэ.
8. Ыллыыр ырыаларыҥ сахалыы буолаллар дуу, биитэр атын омук тылларынан ылланар баар дуо?
9. Ырыа хоһооннорун тус бэйэҥ айаҕын дуу, ким эмит эһиэхэ көмөлөһөр дуу? Уопсайа билигин хас ырыалардааххытый?
10. Саха эстрадатын сулустарын бы­рааһынньыктарыгар сылдьаҕын дуо? Ким­нээҕи кытта ордук алтыһаҕыный?
11. Эдэр кыргыттар бары даҕаны ыйытыахтарын баҕараллара буолуо — кэрэ аҥардааххыт дуу?
12. Инникитин туох саҥа бырайыактааххыный? Саҥаны тугу былаанныыгын?
13. “Ил Түмэн” хаһыат ааҕааччыларыгар тугу баҕарыаҥ этэй? 

Харысхан Мойтохонов, сварщик идэлээх, сайыннары сварщиктыыр, кыһынын айар үлэнэн дьарыктанар.

1. “Харысхан” диэн өйдөбүлэ – хаан көмүскэллээх диэн.
2. Үөһээ Бүлүүгэ убайым Николай Александров аан маҥнай айарга үөрэппитэ уонна бу эйгэҕэ угуйбута,эбиитин ырыа бэлэхтээбитэ, онтон ылата ыллыыр буолбутум. Саҥа сүүрээнинэн эстрада эйгэтэ тосту уларыйбытын бэлиэтиибин, тэтимнээх, интэриэһинэй ырыалар тахсар буоллулар. Холобура, рэгги диэн аныгы музыка хайысхатынан “Kit Jah” ыллыыр, киһи үөрэ истэр. Маннык саҥа ырыалар тахсаллара олус үчүгэй, урукку да ырыалары сирбэппин.
3. Эдэр саҥа саҕалаан эдэр ыччат талааннаах буолара ирдэнэр.Талааннаах буоллаҕына барыта баар буолуоҕа.
4. Сүнньүнэн, киһиэхэ ыллыыр баҕа санаата баара эрэ наада. Баҕа санааҥ күүстээх буоллаҕына, бу дойдуга тугу барытын кыайыахха сөп, барыта табыллар.
5.Анал үөрэх хайаан да наада дии саныыбын. Саҥаны, элбэҕи үөрэтиэххэ, билиэххэ наада. Инникитин, төрөппүт оҕолоргун, биитэр учуутал идэтин баһылаан ыччаты сатабыллаахтык үөрэтиэхтээххин. Ырыа хайдах ылланыахтааҕын, музыкальнай инструменнар көрүҥнэрин барытын билиэххэ, онно оонньууру сатыахха наада. Хайа баҕарар истээччи эйигин учуутал курдук көрөр.
6. Мин тус бэйэм сыбаайбаларга, үбүлүөйдэргэ, ханнык баҕар араас тэрээһиннэргэ ыҥырыкка сылдьабын, эдэрдэргэ да, кырдьаҕастарга да араас хайысхаҕа ыллыыбын, репертуардарым барсаллар. Кэлэр сыл уһун өрөбүллэригэр улуустарынан гастроллуу барар былааннаахпыт: тохсунньу 3 күнүгэр — Майаҕа, 4-кэ – Дьокуускайдааҕы “Хантер” пабка, 5-кэ — Чурапчыга уонна “Айылгыга”, 6-ка —Аммаҕа, 7-14 күннэр диэки Кэбээйи улууһун кэрийиэхтээхпит.
7. «Биир Тэтим» айар бөлөх 8 киһилээх, бары эдэр, талааннаах ырыаһыттар уонна мелодистар. Салайааччыбыт Николай Новгородов — бэйэтэ эдэр ыччат. Эдэр киһи салайааччы буолара, мин санаабар, туһалаах, элбэҕи, саҥаны билэҕин, тэҥҥэ сылдьыһан сыыһабытын-халтыбытын барытын көннөрдүбүт. Олоххо араас бары түгэннэр буолаллар, барытын эккинэн-хааҥҥынан билиэххин наада, оччоҕо биирдэ сыыһаларгын көннөрүнэҕин. Андрей Васильев — Айастаан уонна Айаал Николаев музыканы аранжировкалыыллар, мин санаабар, Саха сиригэр үрдүк хаачыстыбалаахтык оҥороллор. Бу өҥөнөн туһанар баҕалаах буоллаххытына хайаан да бу эдэр ыччаты булуҥ, суруйуҥ. Эhиги баҕа санааҕытын толорон, оҥорон, таҥан биэриэхтэрэ, уолаттарым талааннарыгар эрэннэрэбин.

8. Үксүн сахалыы тылынан ыллыыбын, нууччалыы ырыалары эмиэ бэлэмниибин, ол гынан баран истээччигэ тахса иликтэр, былааҥҥа эрэ бааллар.
9. Бэйэм ырыа хоһооннорун саҥа суруйан эрэбин. Билигин тахсыбыт ыллыыр ырыаларым — Николай Александров, Евгений Оленов айбыт уонна суруйбут ырыалара. 10-тан тахса ырыалаахпын.
10. Саха эстрадатын бырааһынньыктарыгар биирдэ да сылдьа иликпит. Билигин биллэр сулустартан Кэскил Баишевтыын, Байбал Семеновтыын билсэбин.
11. Кэргэннээхпин.
12. Олоххо киирбит уонна киириэхтээх бырайыактар: саҥа улахан студия арынан эрэбит, билигин куорат иһинэн Лука Ючюгяев диэн доҕорбут фотостудията үлэлии турар.
13. «Ил Түмэн» хаһыат нөҥүө эдэр ыччаты кыбыстыбакка, кимтэн да толлубакка талааҥҥытын арыйыҥ, сайыннарыҥ диэн ыҥырыам этэ. Тус бэйэм төрөппүттэрбэр уонна дьоҥҥо барыларыгар баҕарыам этэ доруобуйаны. Доруобуйа баар буоллаҕына, барыта баар буолуо. Биирдэ кэлбит олоххутун чиэстээхтик, баай ис хоһоонноохтук олоруҥ диэн тиэрдиэхпин баҕарабын.

Арылхан Мойтохонов, Дьокуускайдааҕы Марк Николаевич Жирков аатынан музыкальнай училище төрүт култуураҕа толорор ньымаларыгар уһуйуу салаатын 4-с кууруһун устудьуона.

1. “Арылхан” диэн арылыйа сырдыы, сыдьаайа сылдьар диэн суолталаах. Билбэт дьон ааппытын наар буккуйаллар.
2.Ыллыыр дьоҕурбут ийэбититтэн бэриллибитэ буолуо дии саныыбын. Бэйэм оскуолаттан саҕалаан, 4-5-с кылаастан «Ыллаа-туой уол оҕо», «Сулусчаан” уонна да атын куонкурустарга кыттар этим. Ыллыыр эйгэ уруккутун билиҥҥигэ холоотоххо, таһыма лаппа сайынна диэн этиэхпин баҕарабын. Билигин Интернет, сибээс үйэтэ сайдан, тылынан, суругунан иһитиннэриилэр уонна ырыаҕа туһуланар матырыйааллар элбэхтэр. Үксүн саҥа сүүрээн киирэригэр эдэр ыччат ырыа музыкатыгар буолбакка, хоһоонугар, тылыгар болҕомтону уурара хайҕабыллаах.
3. Мин санаабар, саҥа саҕалаан эрэр эдэр ырыаһыт, бастатан туран, чиэһинэй буолуохтаах. Атын дьон ырыатын ыллыыр буоллаҕына, ырыатын ис хоһоонун дьоҥҥо-сэргэҕэ өйдөнүмтүө буоларын курдук тиэрдиэхтээх. Куолас арыйыыта, распевка диэн ньымалары ордук туһаныахтаах.
4. Айылҕаттан айдарыллан кэлэр талааннаах дьон бааллар диэн этии оруннаах.
5. Анал үөрэхтээх эрэ киһи ырыаһыт буолар диэни кытта сөпсөспөппүн, хас биирдии киһи ыллыыр дьоҕурдаах. Уратыта, анал үөрэхтээх ырыаһыт элбэх билиини иҥэринэр дии саныыбын. Бэйэм эппитим курдук, быйыл үөрэхпин бүтэрэбин.
6. Кылгастык сырдатар эбит буоллахха, 2015 с. убайым уонна кини доҕотторо “Биир Тэтим” диэн бөлөх тэрийэн үлэлэрин саҕалаабыттара, мин быйыл кыттыстым. Бөлөх туһунан кэпсээтэххэ, араас улуустартан талааннаах эдэр ыччаттар түмсэн хамсанабыт, ол курдук Екатерина Черкашина, Анастасия Сергучева, Вика Атасова уо.д.а. Харысхан — бөлөх салайааччыта. Куоласпытын чочуйан, музыка доҕуһуолун оҥорон, таҥан биэрээччилэринэн чугас доҕотторбут Андрей Васильев — Айастаан уонна Евгений Оленов буолаллар, маны таһынан видеоҕа устар, хаартыскаҕа түһэрэр дизайнербыт Лука Ючюгяев. Кэнсиэрдэри иилээн-саҕалаан, саҥаран-иҥэрэн, көрү-нары көҕүлүттэн тутааччы, доҕорбут-атаспыт Юра Романов.

7. Гастроль буоллун, араас тэрээһиннэр да буоллуннар, булааччы-талааччы, «аҕабыт» кэриэтэ киһибит — Николай Новгородов. Гастроль туһунан этэр буоллахха, бөлөхпүт илин эҥээр улууһун барытын кэрийбитэ. Бэйэм үөрэхпиттэн иллэҥ кэммэр гастрольга сылдьыһабын, Уус-Алдан,Таатта, Амма, Чурапчы, Мэҥэ-Хаҥалас, Нам, Бүлүү бөлөх улуустарыгар сылдьан элбэх кэнсиэрдэри бэлэхтээбиппит.
8. Ыллыыр ырыаларым барыта сахалыы.

9. Ырыа айарбар көмө-тирэх буолан, биир ураты талааннаах доҕорум Евгений Оленов көмөлөһөр.
Билигин уопсайа 7 ырыалаахпын, репертуарбар өссө саҥа ырыалар былааҥҥа бааллар, убайым ырыалара элбэх.
10. Билигин эрдэ дии саныыбын.
11.Убайым кэргэннээх, мин үөрэхпин бүтэрэн, үлэ булан, дьиэ-уот тэринэн баран ыал буолар былааннаахпын.
12.Инникитин былаан элбэх, саҥа ырыалар тахсаллара күү­түллэр, эбиитин уолаттар клип устаары былаанныыллар.
14. «Ил Түмэн» хаһыат ааҕааччыларыгар баҕарыам этэ бу курдук элбэх интэриэһинэй ыстатыйалары ааҕалларыгар. Бука бары тохтоло суох ааҕа турар буолуҥ, элбэх хаһыаты суруттарыҥ диэн ыҥырабын

* * *

Түмүкпэр, Харысхан Мойтохонов, бүгүн айар киэһэтин тэрийэрэ эдэр киһиэхэ үгүс сыралаах, күүстээх санаалаах үлэтиттэн тахсар диэн этэрим сыыһа буолбата буолуо. Убайдыы-бырааттыы Мойтохоновтарга инникитин саҥа клиптэри усталларыгар, ону таһынан урукку ырыалары сөргүтэн ыллыылларыгар баҕарабын. Кэскиллээх, саҥаттан-саҥа былааннар кэмигэр туолан, сатанан, табыллан истиннэр!

Кэпсэттэ Василий Прокопьев.