Орто анал идэлээхтэргэ болҕомто ууруллуо

– Алёна Игоревна, РФ Президенин иһинэн стратегическай сайдыыга уонна инники күөҥҥэ тутуллар бырайыактарга Сэбиэт президиумун мунньаҕар сөбүлэӨи ылбыт бырайыактартан биирдэстэрэ – профессиональнай үөрэхтээһини саҥардыы. Ити уларыйыылар ис хоһоонноро тугуй?
– Президиум мунньаҕар, профессиональнай үөрэхтээһини таһынан, оскуола үөрэнээччилэригэр аныгы үөрэх эйгэтин үөскэтиигэ, онлайн-үөрэхтээһин хаачыстыбатын үрдэтиигэ уонна үрдүк үөрэх тэрилтэлэрин сайдыытыгар бырайыактар эмиэ бигэргэммиттэрэ. Бу түөрт пилотнай бырайыак – судаарыстыбаҕа үөрэх эйгэтин сайдыыта суолталааҕын туоһута. Ити туһаайыыга судаарыстыба политиката билигин үлэлиир бөдөҥ бырайыактарынан хааччахтаммакка, иннин диэки хардыынан олоххо киириэҕэ. Социальнай бырайыактар хайдах үбүлэнэллэрин Госдума депутаттара Бырабыыталыстыбаны итиэннэ регионнары кытта үс сыллаах бюджеты оҥорор кэмҥэ быһаарыахтара.

Оттон колледжтарга уонна профтехучилищеларга сыһыаннаан эттэххэ, бырайыак олоххо киириитин түмүгэр Россияҕа үрдүк квалификациялаах кадрдар ахсааннара улаатар кыахтаныаҕа. Онуоха анаан бу эйгэҕэ бэйэлэрин үөрэх стандартара, специалистары бэлэмнээһин бырагыраамалара оҥоһуллуохтара уонна онно олоҕуран орто профессиональнай үөрэхтээһин системата хаттаан тутуллуоҕа.
– Соторутааҕыта 9-с кылааһы бүтэрбэтэх уонна экзаменнары туттарбатах оскуола оҕолоругар профессиональнай орто үөрэх тэрилтэлэригэр киирэр кыаҕы көрөр сокуон барылын Санкт-Петербург сокуону оҥорооччулара Госдумаҕа киллэрдилэр. Эн санааҕар ити көҕүлээһини эһиги кэмитиэккит өйүөҕэ дуо?
– Бу көҕүлээһини үөрэххэ уонна наукаҕа кэмитиэт дьүүллэһэ илик, ол эрэн мин регионнааҕы коллегаларбытын өйүүбүн. Кинилэр федеральнай сокуоннарга уларыйыылар киирэллэрэ наадалааҕын өйдүүллэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ үөрэҕи бүтэрээччилэр 50% үрдүк үөрэххэ буолбакка, колледжтарга, ПТУ-га туттарсаллар. Мин көрүүбэр, маннык көҕүлээһин тоҕоостоох.
– Дойду профтехүөрэхтээһинигэр улахан уларыйыылар күүтүллэллэр дуо?
— Биһиги орто профессиональнай үөрэхтээһин салаатынан билигин дьарыктамматахпытына, аныгы ирдэбиллэргэ сөп түбэһиэхпит суоҕа. Хомойуох иһин, бу эйгэҕэ үгүс сылларга ханнык да хамсааһыны көрбөт этибит, профтехүөрэхтээһин тыаһа-ууһа суох кэхтэн барбыта. Билигин үрдүк квалификациялаах оробуочайдар ирдэнэр буоллулар, кинилэр хамнастара үчүгэй. Бу секторы хаттаан көрөр туһугар үөрэх уонна наука министиэристибэтэ улахан үлэни ыытара эрэйиллэр. Хас биирдии субъекка төһө уонна ханнык идэлээхтэр ирдэнэллэрин ааҕыах тустаахпыт.
– Күһүҥҥү сессияҕа Госдума үөрэххэ уонна наукаҕа кэмитиэтэ туох былааннардааҕый? 
– Биһиги номнуо хаста да мунньахтаатыбыт, чопчу сокуон барылларын, көҕүлээһиннэри дьүүллэстибит, миниистир Ольга Васильеваны кытта көрүстүбүт. Кэмитиэт чилиэннэрин бары этиилэрин миниистир болҕомтоҕо ылла, бииргэ үлэлээһини саҕалаатыбыт. Инники күөҥҥэ тутуллар соруктартан биирдэстэрэ – 3-тэн кыра саастаах оҕолору оскуола иннинээҕи үөрэх тэрилтэлэригэр миэстэлэринэн хааччыйыы.
– Саҥа оҕо садтарын тутуутугар кырата суох үп ыытыллар. Оттон саҥа садтары арыйыыны таһынан бу хайысхаҕа тугу оҥоруохха сөбүй?
– Холобур, вузтарга оскуола иннинээҕи бөлөхтөрү аһыы суотугар ити боппуруоһу быһаарыахха сөп. Бу үөрэх тэрилтэлэригэр эдэр ийэлэр үөрэнэр кэмнэригэр оҕолорун маннык бөлөхтөргө биэрэн көрдөрүөхтэрин сөп. Билигин 35 университет бэйэлэрин устудьуоннарын оҕолорун ыларга бэлэм. Итинник бөлөхтөрү арыйыыга ректор быһаарыыта эрэ ирдэнэр.