Степан Порядин: «Киһи олоҕор ардыгар түгэн суолталаах…»

Степан Порядин – саха киинэтин эйгэтигэр айымньылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьар «DETSAT» айар бөлөх биир саамай чаҕылхай резиденэ. Instagram социальнай ситимҥэ норуот кутун-сүрүн туппут артыыс хаартыскаларын 60 тыһ. киһи көрөр. Ол иһигэр үгүс өттө – ыччат.

Степаны кытта «Сахафильм» дьиэтигэр лоп курдук болдьоспут бириэмэбитигэр көрсөн кэпсэттибит. Саха киинэтин сэргээччилэр кинини «Кэскил-2: Матч-реванш», «Эрчим уонна Ким», «Көҥүл Боотурдар» уо.д.а. киинэлэргэ сүрүн оруоллары толорор элбэх саҥалаах-иҥэлээх, дьээбэлээх-хооболоох артыыс быһыытынан билэллэр. Ол эрээри сэһэргэһиибит кэмигэр Степан сүрдээх көнө уонна дьоһуннаах киһи буоларын бэлиэтии көрдүм.

28 саастаах артыыс, продюсер Степан Порядин киинэ эйгэтигэр хайдах кэлбитин, онно ким сабыдыаллаабытын туһунан кэпсиир.

Маргарита уонна Виктор Порядиннар дьиэ кэргэн улахан оҕолоро Степа Мэҥэ-Хаҥалас Моорук Суолатыгар төрөөбүт. Ойор-тэбэр оҕо сааһа төрөөбүт Суолатыгар ааспыта. Кини тохсус кылааска диэри Моорук Суолатыгар, онтон 10-11 кылаастарга Аллараа Бэстээххэ үөрэммит. Үгүс биллиилээх артыыстар олох кыра саастарыттан артыыс идэтин ыларга анаан дьарыктанар, куруһуоктарга сылдьан талааннарын сайыннарар эбит буоллахтарына, Степан оҕо сылдьан артыыс буолар туһунан санаан да көрбөт эбит. Ол оннугар кини спордунан утумнаахтык дьарыктаммыт. Ол курдук, оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар сүүрүүнэн уонна волейболунан үлүһүйэн, улуус сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн, өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарын кэрийэ сылдьан күрэхтэһиилэргэ ситиһиилээхтик кыттара. Оскуола кэнниттэн физкультура уонна спорт институтугар эбэтэр юрист идэтигэр туттарсар баҕалааҕа.

• Ардыгар үөһэттэн ыйаахтаммыт курдук киһи олоҕун салайан биэрэр түгэннэр үөскүүллэр…2006 сыллаахха, үөрэххэ туттарсар сайыммар, биир дойдулааҕым, билигин Олоҥхо театрын артыыската Галина Тихонованы көрсүбүтүм. Галя оччолорго АГИуоКИ актер-режиссер салаатын маҥнайгы кууруһун бүтэрбит. Кинилэр куурустарыгар уол тиийбэт буолан, эбии уолаттары сүүмэрдииллэрин эппитэ. «Туттарсан боруобалаан көрбөккүн дуо?» – диэн ыйыппыта. Миэхэ, оччолорго сыанаҕа, артыыстааһыҥҥа туох да сыһыана суох киһиэхэ, соһуччу курдук этэ. Арай үҥкүү ансаамбылыгар дьарыктанарым, кэнсиэрдэргэ кыттарбыт, – диэн геройум ааспыт кэми эргитэ саныыр.Ол да буоллар, Степа айылҕаттан бэриллибит дьээбэтэ-хообото, олоххо актыыбынай интэриэстээҕэ, дьону түмэр лидер хаачыстыбата баар буоллаҕа…Онон дьылҕатын имнэниитин быһа гыммакка ити үөрэххэ туттарсан көрөргө санаммыт.
• Галя этиитин олоро-тура толкуйдаабытым…Аҕам бастаан утаа утарбыта. Ийэбин кытта сүбэлэһэн баран айар эксээмэҥҥэ бэлэмнэнэн киирэн барбытым. Эксээмэн күнүн билигин да умнубаппын. Биэс миэстэҕэ сүүрбэччэ уол буолан туттарсыбыппыт.
• Дьэ, онтон устудьуон олоҕо саҕаланна…
• Биһиги тута иккис куурустан үөрэнэн саҕалаабыппыт. Бастакы куурус бырагырааматын туттарбыппыт. Биллэн турар, туох да уопута суох киһиэхэ бастаан олус ыарахан этэ. «Актер маастарыстыбата» диэн сүрүн предмет баара. Онно кимтэн да, туохтан да кыбыстыбакка араас оруоллары толороҕун, кыыллары үтүктэҕин уо.д.а. Бастаан олус дьиктиргии көрбүтүм. Санаабар, бииргэ үөрэнэр оҕолорум бары уопуттаах буолан, аһаҕас, сытыы-хотуу уонна кыбыстыбат курдуктара. Сыыйа-баайа идэм кистэлэҥнэригэр үөрэнэн барбытым. Умнуллубат устудьуон сыллара олус түргэнник элэстэнэн ааспыттара. 2010 сыллаахха үөрэхпитин этэҥҥэ бүтэрбиппит. 2011 сыллаахха Дмитрий Шадринныын Москва куоракка ВГИК-ка тиийэн биир сыл устата үөрэнэн продюсер идэтин ылбыппыт.
• Аан бастаан ханнык киинэҕэ уһуллубуккунуй?
• 2006 сыллаахха, саҥа устудьуоннаан эрэр кэммитигэр, «Detsat» бөлөх тэриллибитэ. Ол сыл «Кэскил» сериалы устан саҕалаабыттара. Оччолорго Рома Дорофеев институппутугар бэһис куурус устудьуона этэ. Кини биһигини массовкаҕа уһулларга ыҥырбыта. Михаил Борисовы, Дмитрий Шадрины, Алексей Егоровы кытта онно аан бастаан билсибиппит. Испэр олус да талааннаах, күүстээх энергетикалаах дьон дии санаабытым…Онтон ыла «Detsat»-тары кытта чугастык алтыһан барбыппыт. 2008 сыллаахха Роман Дорофеев миигин уонна Игорь Говоровы «Кыһын тымныы эрээри, дьоллоох дьоҥҥо ичигэс» диэн киинэҕэ уһулларга ыҥырбыта. Роман киинэ режиссера этэ. Аан бастакы улахан оруолбут ити киинэҕэ буолбута.
• Саха көрөөччүлэрин куттарын-сүрдэрин туппут «Кэскил» киинэҕэ эмиэ олус табыллан оонньообуккут дии…
• Игорь Говоровтыын «Кэскил» иккис чааһыгар уһуллуубут эмиэ бэйэтэ туспа историялаах. Дьиҥэр, биһиги оннубутугар Дьулус Семенов уонна Федот Львов уһуллуохтаахтар этэ. Ол эрээри былаан уларыйан, биһиги Обам уонна Банчо уобарастарын оонньообуппут.
• Артыыс идэтэ дьикти айылҕалаах. Хас биирдии киһи артыыстыыр талааннаах буолбат…Эн итини туох дии саныыгын?
• Театр кэрэ эйгэтигэр киирбит, артыыс аналын дьиҥнээхтик өйдөөбүт түгэммин сүрэхпэр, өйбөр-санаабар күн бүгүҥҥэ диэри илдьэ сылдьабын! Биир дойдулааҕым, СӨ үтүөлээх артыыһа Михаил Апросимов ыҥырыытынан аан бастаан Саха театрын дьиэтигэр үктэнэн артыыстар хайдах курдук турукка киирэн испэктээги толороллорун көрбүтүм. Ол испэктээххэ Михаил Михайлович оонньообутун испэктээх бүппүтүн кэннэ биирдэ билбитим…Олус да сөхпүтүм, махтайбытым! Онно олорон артыыс туһунан элбэҕи эргитэ санаабытым. Дьэ, ол түгэҥҥэ үөрэнэ сылдьар идэм туһунан өйдөөбүтүм. Онтон ыла бииргэ үөрэнэр доҕотторбун кытта испэктээхтэри көтүппэккэ көрөр буолбуппут. Билигин да төһө кыалларынан театрга сылдьабын.
• Артыыс идэтин талбыккыттан хаһан эмэ кэмсиммитин дуо?
• Тус бэйэм артыыс идэтин талбыппыттан биир да түгэҥҥэ кэмсиммэтэҕим! Миэхэ киинэҕэ уһун кэм устата үлэлээн баран үлэ түмүгүн улахан экраҥҥа көрүү, көрөөччүлэр махталларын тутуу саамай улахан ситиһии, астыныы буолар!
• Билигин сүрүн үлэҥ туох буоларый?
• 2016 сылга «Detsat» айар бөлөх төрүттэммитэ лоп-бааччы уон сыла туолла. Бөлөх салайааччылара Алексей Егоров Эстрада театрын, Дмитрий Шадрин «Сахафильм» дириэктэрдэринэн ананнылар. Онон билигин «Detsat»-ы салайааччы быһыытынан сылдьабын. Ону таһынан «Сахафильм» иһинэн тэриллибит «Республика» саҥа киинэ саалатын салайааччынан үлэлээн эрэбин. Бу саала былырыыҥҥы Киинэ сылын чэрчитинэн аһылынна. Тохсунньу 4 күнүгэр официальнай арыйыы буолан ааста. Биһиги Россия уонна тас дойду киинэлэрин таһынан саха киинэлэрин көрдөрүөхпүт, олор премьералара, пресс-көрдөрүүлэрэ эмиэ биһиги саалабытыгар буолуохтара диэн былаанныыбыт.
• Киинэ сыла хайдах түмүктэннэ дии саныыгыный?
• Киинэ сылыгар Саха сиригэр киинэ норуоттар икки ардыларынааҕы IV фестивала үрдүк таһымҥа ааста. «Detsat» бөлөх уон сыллаах үбүлүөйүнэн «Гектар» киинэ таҕыста. «Саха КВН» ыччат общественнай тэрилтэтин кытта иккис киинэбитин уһуллубут. «Экспедиция» киинэ режиссерунан Олоҥхо театрын артыыһа, «Detsat» резиденэ Гаврил Менкяров буолар. «Саха КВН» кытта уһулбут бастакы киинэбит – «Уон биэс күн» 2015 сыллаахха тахсыбыта. Былырыын, Киинэ сылын чэрчитинэн, элбэхтик оскуола оҕолорун кытта көрсөн киинэ устуутун курдук уустук дьарык туһунан кэпсэппиппит. Урут оҕолор «Вконтакте» миэхэ суруйан артыыс идэтигэр ханна үөрэниэххэ сөбүн эҥин туһунан ыйыталлар этэ. Кэнники оператор, режиссер идэлэрин туһунан ыйыталлар. Саха сиригэр киинэ эйгэтигэр техническэй үлэһит тиийбэт. Холобур, сценарист, монтажер, звукорежиссер уо.д.а. идэлээх дьон олус аҕыйахтар. Онон, киинэ эйгэтигэр үлэлиэн баҕалаах ыччакка ити идэлэри баһылыырга сүбэлиибин. Итинник идэлээх дьоҥҥо өрөспүүбүлүкэбитигэр хайаан да үлэ миэстэтэ баар буолуо дии саныыбын.
• Эн көрүүгүнэн билиҥҥи ыччат ортотугар ханнык сытыы кыһалҕалар баалларый?
• Мин санаабар, эдэр ыччакка улахан кыһалҕа суох дии саныыбын. Билиҥҥи сайдыы үйэтигэр киһи баҕалаах, кыахтаах уонна сүрэхтээх буоллаҕына тугу баҕарар ситиһиэн сөп. Холобура, тыа сиригэр олорор эдэр дьон бэйэ дьыалатын тэринэллэрин сэргии истэбин. Бүлүүгэ сыр оҥорор уол баарын билэбин. Ону биһиги Интернет ситимиттэн күн аайы ааҕабыт. Тыаҕа да олорор дьон тугу эрэ толкуйдаан бэйэ дьыалатын тэринэр кыахтаахтар. Билигин ыччакка судаарыстыба өйөбүлэ олус күүстээх дии саныыбын. Саха ыччата кэнники сылларга буортулаах дьыллактартан тэйэ туттар буолбута үөрүүлээх. Итирдэр утаҕы хааччахтааһыҥҥа ылыллар сокуоннар үтүө өрүттээхтэрэ көстөр. Саха киһитин этигэр-хааныгар аһыы утах буортута улахан. Оттон билигин арыгы уонна табах «муодаттан» таҕыста. Билигин спорт саалалара ыччатынан толорулар! Кэнники кэмҥэ сыбаайбалары, биэчэрдэри ыыта сылдьан дьон арыгыны мээнэ испэт буолбут диэн бэлиэтии көрөбүн.
• Быйылгы Ыччат сылыгар тугу туруорсуоҥ этэй?
• Мин санаабар, кэнники сылларга Саха сиригэр ыччат сайдарыгар усулуобуйа балайда тэрилиннэ. Тыа сиригэр аныгылыы спорт саалалара, кулууптар тутуллаллар, Интернет ситимэ киирэр…Хамсаныахха, үлэлиэххэ эрэ наада! Арай Саха сирин ыччатын түмэр улахан элбэх функциялаах киин баара буоллар. Онно ыччакка юридическай көмө, психолог сүбэтэ, ити судаарыстыбаннай өйөбүллэр тустарынан сиһилии билиһиннэрэр, бизнес-былааны оҥорорго үөрэтэр специалистар уо.д.а. баар буолуохтарын сөп этэ.
• Олоххор саамай улахан ситиһиинэн тугу ааҕаҕыный?
• Олохпор саамай улахан ситиһиим…Былырыын Ыччат баалыгар «СӨ ыччат политикатын туйгуна» үрдүк наҕарааданы туттарбыттара. Ити миэхэ салгыы үлэлииргэ күүс-уох угар! Хас биирдии киһи бэйэтин иннигэр чопчу сыал-сорук туруорунан, ону ситиһэр туһугар олорор дии саныыбын. Мин оскуоланы бүтэрэн баран 2006 сылга туруоруммут сыалларбын толору ситистим диэххэ сөп. Инникитин саҥа сыаллар, былааннар үөскүөхтэрэ!
• Айар үлэҕэр эйиэхэ ким-туох сүрүн тирэх буоларый?
• Мин кинигэттэн эбэтэр ханнык эмэ чопчу айымньыттан саҥа идеялары, санаалары ылабын. Төрөппүттэрим кыра сааспыттан кинигэни ааҕыыга тапталы иҥэрбиттэрэ. Дьиэтээҕи библиотекабытыгар элбэх интэриэһинэй кинигэлээхпит. Ордук детективы, фантастиканы уонна мүччүргэннээх сырыылар тустарынан сөбүлээн ааҕабын.
• Эн уһуллубут киинэлэргиттэн ханныгы ордороҕун?
• «Кыһын тымныы эрээри, дьоллоох дьоҥҥо ичигэс» быдан чугас курдук. Бастакы улахан оруолбут буолан буолуо…
• Степан, сүрүн үлэҥ таһынан, иллэҥ кэмҥэр тугунан дьарыктанаҕыный?
• Киинэ эйгэтин таһынан тамада, ыытааччы быһыытынан араас таһымнаах тэрээһиннэри иилээн-саҕалаан ыытабын. Дьон бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэн эрийэн ыҥыраллар. Былырыыҥҥыттан сүүрүүгэ дьарыкпын сөргүттүм. Бильярд оонньуубун. Балыктыыбын. Бириэмэ буллум эрэ дойдубар дьоммор тахса сатыыбын. Саха киһитэ буолан айылҕаны уонна тыа сирин сөбүлүүбүн!
• Хаһыаппыт ааҕааччыларыгар баҕа санааҥ?
• Эдэр саас – киһи олоҕун саамай күндү кэрдиис кэмэ. Ону кэлин кэмсиммэт курдук, хас биирдии күнү толору туһанан олоруохтаахпыт! Саха сирин ыччатыгар ситиһиилээх сылы уонна сайдыыны баҕарабын!
• Степан, сэргэх кэпсээниҥ иһин махтанабын! Айар үлэҕэр өссө үрдүк ситиһиилэри, тус олоххор дьолу баҕарабын!