Сааскы халаан уутун бэлэм көрсөөрү

Кулун тутар 12 күнүгэр Ил Түмэҥҥэ 2017-2018 сс. Аллараа Халымаҕа уонна Орто Халымаҕа буолбут халаан уутун содулун туоратыы үлэтэ хайдах ыытыллыбытын уонна халаан уутугар бэлэмнэнии үлэтин туһунан мунньах буолла. Ол курдук Орто Халыма улууһугар Арҕахтаах, Березовка, Сыбаатай сэлиэнньэлэрэ эмсэҕэлээбиттэр. Бу нэһилиэктэри чөллөрүгэр түһэриигэ уопсайа 212109,12 тыһ. солк. ороскуоттаммыт. 464 тонна тутуу матырыйаалын тиэйэн илдьибиттэр. Березовкаҕа оҕо саадын, учаастактааҕы балыыһаны, хочуолунайы, култуура дьиэтин, бөһүөлэк иһинээҕи суоллары чөлүгэр түһэрбиттэр. Муниципальнай дьиэлэр 51 кыбартыыраларын өрөмүөннээбиттэр. Сыбаатайга спорт саалатын, балыыһаны, ДьУоКХ эбийиэктэрин, суоллары чөлүгэр түһэрии үлэтэ барбыт. Арҕахтаахха эмсэҕэлээбит оскуола, балыыһа, хочуолунай ситимэ, суоллар оҥоһуллубуттар. Орто Халыма куоратыгар 12 элбэх кыбартыыралаах дьиэни, балыыһаны, оҕо саадын, Налимскайга амбулаторияны, 2 элбэх кыбартыыралаах дьиэ­ни чөлүгэр түһэрбиттэр. СӨ бюджетыттан 7 мөл. солк. ордук харчы хоромньулаах дьоҥҥо биир кэмнээх көмө быһыытынан, оттон РФ бюджетыттан бу хайысханан 22 мөл. солк. ордук ыытыллыбыт.

Аллараа Халымаҕа халаан уутуттан эмсэҕэлээһини туоратыыга СӨ Бырабыыталыстыбатын уонна РФ Бырабыыталыстыбатын резервнэй фондаларыттан уопсайа 3611,951 тыһ. солк. ороскуоттаммыт. СӨ бюджетыттан уопсайа 470,0 тыһ. солк. эмсэҕэлээбиттэргэ көмө быһыытынан бэриллибит, оттон РФ бюджетыттан 1720,0 тыһ. солк. үп материальнай көмө быһыытынан ыытыллыбыт.
Халаан уутугар бэлэмнэнии үлэтэ хайдах ыытыллан иһэрин туһунан СӨ нэһилиэнньэтигэр куттал суох буолуутун хааччыйар судаарыстыбаннай кэмитиэт бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Иннокентий Андросов иһитиннэрдэ. “Ахсынньы-тохсунньу ыйдартан бэлэмнэнии үлэтэ саҕаламмыта. Научнай чинчийии ыытыллан быйыл Өлүөнэ, Халыма өрүс 670 га сиригэр үлэ ыытыллыахтааҕа билиннэ. Ол эбэтэр, хаары ыраастааһын, мууһу дэлби тэптэрии. Олох-дьаһах көрдөрбүтүнэн, бу халаан уутун кытары охсуһуу мантан атын ньымата суох. Маны кытта Нүүйэ, Токко, Алдан өрүстэр аһыллыылара эмиэ уустуктук барара сабаҕаланар. Хаар олус халыҥ. Амма өрүс хаара нуорматтан 10-15 см үрдүк. Халыма өрүс мууһун халыҥа 136-140 см, ол улахан харыыны үөскэтэр кутталлаах. Өрүс аһыллыыта Ленскэйтэн саҕаланыаҕа. Онно кутталлаах сирдэри хонтуруоллуур былааннаахпыт. Эстэр веществоны атыылаһыыга 12 мөл. солк. ороскуоттанна. Зырянка сэлиэнньэтигэр суол баарына ыыттыбыт. Халаан уутугар бэлэмнэниигэ уопсайа 12 бөртөлүөтү туһанар былааннаахпыт, ону сэргэ хас да пилота суох аппарааттары.
Билигин халаан уутун кытары үлэҕэ өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатыгар 170 мөл. солк. суумалаах резервэ тэриллибит, 95 мөл. 362 тыһ. солк. суумалаах материальнай ресурс резервэтин муспуттар. Муниципальнай тэриллии резервэтигар 82 мөл. солк. уонна материальнай ресурсаны 91 мөл. солк. суумаҕа муспуттар”, — диэн Иннокентий Михайлович кэпсээтэ.