Начаалынньык бэйэтин харчытыгар күүлэйдиир

“Россия хаһыатын” 7724 №-дээх федеральнай таһаарыытыгар суруллубутунан, сокуон барылын оҥоруу үлэтигэр Бырабыыталыстыба хамыыһыйата коррупцияны утары быраабылаларга көннөрүүлэри киллэрэр кэккэ көҕүлээһиннэри көрдө. Ол быһыытынан, чунуобунньуктарга көҥүллэнэр бэлэхтэр туһунан суруйуохтара, ол эрээри маныаха бобуулар эмиэ баар буолуохтара.

Бу көҕүлээһин чунуобунньуктары эрэ таарыйар буолбатах, коррупцияны утары быраабылалар дьайыыларыгар түбэһэр дьоҥҥо, ол иһигэр судьуйалары уонна депутаттары киллэрэн туран, барыларыгар сыһыаннаах. Суолталаах сололоохтор туора дьонтон ссудалары, харчынан эбэтэр атын көрүҥүнэн  бэлэх ылаллара бобуллуоҕа. Ол аата, оннооҕор иэс ылыыга сэрэхтээх буолуу ирдэнэр. Чэ, холобур, коллегаларыттан 1-2 тыһыынча солк. ылыахтарын сөп. Ол эрээри ханнык эмэ чааһынай тэрилтэттэн бөдөҥ ссуданы ылар буоллахтарына, бөрүкүтэ суох ыйытыыларга хоруйдуохтарын сөп. Онуоха эбии чунуобунньук бэйэтэ сүрүннүүр эйгэтигэр үлэлиир хампаанньа буоллаҕына…

Уруучукалары, блокноттары уонна атын кэнсэлээрийэ бородууксуйатын хааччаҕа суох ылаллара көҥүл, манна саамай сүрүнэ ол кыһыл көмүстэн уонна бриллиантан буолуо суохтаах. Ону сэргэ сибэкки туттарыахха сөп.

Итини таһынан, атын киһи суотугар сынньанар, көччүйэр табыллыбат. Туристическай айан бэйэлэрин эрэ харчыларыгар көҥүллэнэр. Түүҥҥү ку­луупка сулууспалаах киһи бэ­йэтин кумааһынньыгыттан төлүөх тустаах. Онтон атын – кыһалҕаланыан сөп.

Атын хармаантан тырааныспарга ороскуоттуур эмиэ булгуччулаахтык бобуллар. Чунуобунньук массыынатын бензобагар бэйэтин харчытыгар кутуллубут бензин баара ирдэнэр. Оннооҕор ханнык эмэ бизнесмен ис сүрэҕиттэн, доҕор-атас курдук санаан, чунуобунньук суолталаах дьыалаттан айаҥҥа аралдьыйбатын диэн, массыынатын бааҕын толорорго эбэтэр суоппардаах массыынатын ханнык эмэ кэмҥэ уларсарга этии оҥордоҕуна да, итиннэ сөбүлэһэллэрэ сатаммат буолуоҕа.

“Сокуоҥҥа көҕүлээһиннэри бэлэмнээһин коррупцияны утары быраабылалары тупсарар, сорох түгэннэргэ дьону аһара көтүмэх сыһыантан көмүскүүр аналлаах, — диэтэ сокуон барылын оҥоруу үлэтигэр бырабыыталыстыба хамыыһыйатын чилиэнэ, Россия юристарын Ассоциациятын бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ  Владимир Груздев. — Сокуоҥҥа көннөрүүлэр коррупцияны утары быраабылалары кэһии иһин ирдэбиллэри туттууну чопчулууллар, ол иһигэр Россия Федерациятыгар судаарыстыбаннай дуоһунастаах дьону киллэрэн туран. Кыра суолталаах кэһии, холобур, декларациялары толорууга техническэй сыыһалар иһин, быыгабар көрүллэр. Коррупцияны утары быраабылалары уонна бобуулары тутуһар эбээһинэстээх дьон кэрискэтэ кэҥиир. Ону таһынан, сокуон барылын ылыныы араас официальнай тэрээһиннэргэ, ол иһигэр командировкалар кэмнэригэр кыттыынан сибээстээн, дуоһунастаах сирэйдэр ылбыт бэлэхтэрин туһунан иһитиннэрии уонна олору туттарыы бэрээдэгин тупсарыаҕа”.

Ити көҕүлээһин 3 тыһ. солк. “муҥутуур улахан бэлэҕи” биэриини сотор (бүгүҥҥү күҥҥэ онтон ордук сыаналаах бэлэхтэри судаарыстыбаҕа туттарыллыахтаах). Ол оннугар начаалынньыктарга көҥүллэнэр бэлэхтэр чопчу кэрискэлэрэ олохтонуоҕа. Холобур, ити кэрискэҕэ судаарыстыбаннай уорган, олохтоох салайыныы уорганын, тэрилтэ логотиба баар полиграфическай бородууксуйа көрүҥүнэн бэлэхтэри киллэрэргэ этиллэр. Судургутук эттэххэ, фирменнэй блокноттар, чуолаан бриллиант киэргэлэ суох буоллахтарына, көҥүллэнэллэр. Күндү таастартан уонна бриллианнартан оҥоһуллубут кэнсэлээрийэ бородууксуйата бобулларын туһунан сокуон барылыгар туспа тутан этиллэр. Онон чунуобунньукка кыһыл көмүс буолбакка, көннөрү уруучуканы бэлэхтиэххэ сөп.

Сибэкки, мөлүйүөн кыһыл роза да буоллаҕына, көҥүллэнэр. Ону сэргэ чунуобунньукка биэдэмистибэ туттарар бэлэхтэрэ эмиэ.