Александр Горохов: Балыыһалар сабыллыахтара суоҕа!

Учаастактааҕы балыыһалар дьылҕалара

Доруобуйа харыстабылын үбүлээһин, булгуччулаах медицинскэй страхование систематын туһунан этэр буоллахха, кэнники кэмнэргэ Россияҕа учаастактааҕы балыыһалар сабыллалларын өйдөөн кэлэҕин. Үгүс регионнарга бу балыыһалар медицинскэй көмөнү оҥорор соҕотох пууннарынан буолар этилэрэ.
Быраастар этэллэринэн, онуоха төрүөтүнэн оптимизация уонна саҥардыы кэмигэр «Российскай Федерацияҕа гражданнар доруобуйаларын харыстааһын төрүттэрин туһунан» Федеральнай сокуоҥҥа ылыллыбыт уларыйыылар буолбуттара. Ол быһыытынан, 2012 сыл тохсунньу 1 күнүттэн бастакы медицинскэй-санитарнай көмө амбулатория уонна күнүскү стационар эрэ усулуобуйаларыгар оҥоһуллар. Ол эбэтэр учаастактааҕы балыыһаларга суукканы эргиччи үлэлиир стационардар сабыллыахтаахтара, оттон үлэһиттэрэ уурайыахтаахтара.
Россия атын регионнарыгар маннык политика олоххо киирбитэ, ити түмүгэр доруобуйа харыстабылын тыһыынчанан үлэһиттэрэ 2014 сыл сэтинньи 2 күнүгэр бырачыастаан болуоссаттарга тахсыбыттара. Атын субъектартан уратыта диэн, Саха сиригэр нэһилиэнньэлээх пууннар бэйэ-бэйэлэриттэн сүүһүнэн килэмиэтир ыраах сыталларынан, кини сирин-уотун учуоттаан, суукканы эргиччи дьон сытар учаастактааҕы балыыһалары хаалларар туһунан өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата сокуон тахсыбытын кэннэ быһаарыы ылыммыта. Санаттахха, өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бюджетыттан 2012 сылтан саҕалаан сыллата ити сыалга 2 млрд солк. кэриҥэ үп ыытыллара, ону нэһилиэнньэ билбэт-көрбөт этэ. Өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата уонна доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ федеральнай киини батыспыттара буоллар, номнуо үһүс сылын хотугу уонна ыраах сытар оройуоннарга дьон балыыһата суох хаалбыт буолуохтаахтара.
Урут суруллубутун курдук, «Российскай Федерацияҕа гражданнар доруобуйаларын харыстааһын төрүттэрин туһунан» сокуон 33 ыстатыйатын 6 чааһыгар, Уһук Хоту сир оройуоннарыгар уонна онно тэҥнэниллибит миэстэлэргэ бастакы медицинскэй санитарнай көмө стационар усулуобуйатыгар оҥоһулларын, оттон үбүлээһин федеральнай бюджет суотугар ыытыллыахтааҕын туһунан балаһыанньаны эбэргэ Ил Түмэн этии киллэрбитэ. Ол эрээри көннөрүү ылыллыбатаҕа.
Өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылыгар министиэристибэтэ куойка фондатын син биир сарбыйар туһунан быһаарбыта. Ол эрээри хайдах?
— Александр Васильевич, федеральнай сокуону учуоттаан, өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылыгар министиэристибэтэ учаастактааҕы балыыһалары сабарга күһэллиэ дуо?
— Биһиги федеральнай кии­ни кытта үлэлэһэбит уонна биир да балыыһаны сабыахпыт суоҕа диибит. Россия үгүс регионнара федеральнай сокуону толорон, куойкаларын фондатын саптылар, учаастактааҕы балыыһаларын суох оҥордулар, тоҕо диэтэр, ити дьыалаҕа федеральнай бюджет номнуо харчы анаабат буолла. Биһиги ити сокуону толоробут диэн буолбатах, ону атын өттүттэн көрөбүт. Учаастактааҕы балыыһалары хаалларан, кинилэр базаларыгар медицинскэй көмөнү оҥоруу хаачыстыбатын тупсарыыга тэрээһиннэри ыытабыт.
— Уопсай ахсааннарын сарбыйыы кэнниттэн хаалбыт куойкалар ыарыһахтарга сөптөөх ахсааннаах буолуохтара дуо? Оттон быраастар, медицинскэй сиэстэрэлэр эмиэ сарбыйыыга барарга күһэллиэхтэрэ дуо?
— Штат аччаабат, медицинскэй көмөнү оҥорууга судаарыстыбаннай сорудах ахсаана уларыйбат. Биһиги балыыһалары, палааталары саппаппыт. Статистикаҕа анаан сыллааҕы орто учуот политикатын тупсарыыга тэрээһиннэри ыытабыт эрэ. Ылан көрүөх, биир нэһилиэнньэлээх пууҥҥа 300 киһи олорор, оттон балыыһаҕа 5 куойка баар. Нэһилиэнньэ стационарнай көмөҕө наадыйыытын 3 куойка толору сабар кыахтаах. Биһиги ити 5 куойкаттан 3-һэ эрэ ахсааҥҥа сылдьар диэн сабаҕалыыбыт. Оттон 5 ыарыһах киирдэҕинэ, биэс киһи бары балыыһаҕа ылыллыахтара. Кинилэри ким да үүрүө суоҕа. Ороннору палаататтан таһаарбаппыт, ааны хам тоһоҕолообоппут.
— Бастакы сүһүөххэ стационарнай көмө туһунан буолбакка, анал көмө туһунан этиллэр түгэнигэр хантан үп ананарый?
— ОМС Федеральнай фондатын бюджетыттан, ол өрөспүүбүлүкэтээҕи да, федеральнай да бюджекка быһаччы сыһыана суох, страховой усунуостар суоттарыгар барар. Биһиэхэ медицинскэй көмөнү үбүлээһин 82%-на ОМС бюджетыттан номнуо төрдүс сылын ыытыллар. Дьон итиннэ үөрэнэ илик. Фонда биһигиттэн балыыһалары, куойка фондатын сабары ирдээбэт. Сэбиэскэй былаас кэмигэр куойка фондатын быһыытынан үбүлээһин ыытылларын өйдүөхтээххит. Ол курдук, биэс куойка – биэс солкуобай этэ. Билигин ыарыһах ахсаанынан, ол эбэтэр дууһа бириинсибинэн үбүлээһин барар.

Доруобуйа харыстабылыгар уларыйыылар тахса тураллар

Доруобуйа харыстабылын салаата 1998 сылтан страховой медицина чэрчитинэн үлэлиир диэн бэлиэтиэххэ наада. Балыыһаҕа, ол эбэтэр стационарга эмтэниигэ бастакы сүһүөххэ биир киһиэхэ көрүллэр сууманы таһынан үбүлээһин барар.

Өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылыгар министиэристибэтэ түөрт суолга судаарыстыба сорудаҕын биэрэр: амбулаторнай көмө, күнүскү стационар, суукканы эргиччи стационарнай көмө, суһал медицинскэй көмө. Бу көрүҥнэргэ балыыһалар судаарыстыба сорудаҕын ылаллар.
Холобурга, быйыл өрөспүүбүлүкэҕэ былаан быһыытынан стационарга 228 тыһ. киһи эмтэниэхтээх. Ыарыһаҕы эмтээн баран, балыыһа реестри страховой хампаанньаҕа туттарар, онтон хампаанньа дааннайдары бэрэбиэркэлээн, бары стандартар тутуһуллубуттарын көрөн баран, хас биирдии ыарыһах иһин балыыһаҕа ороскуоттарын төлүүр.
— Быйыл төһө үп көрүллүбүтэй?
— ОМС фондата судаарыстыба мэктиэлээһинин программатынан быйылгы сылга 22 миллиард 495 мөл. солк. көрбүтэ. 2016 сылга биһиги үбүлээһини 23, 561 мөл. солк. диэри улаатыннарабыт уонна 2017 сылга 26,104 мөл. солк. билгэлэнэр. Итини таһынан өрөспүүбүлүкэ бюджетыттан бу сылга доруобуйа харыстабылыгар 7 млрд солк. ананар. Ити барыта нэһилиэнньэ ахсаанынан балыыһаларга тыырыллар. Ол эрээри манна итэҕэстээх. Биллэн турар, страховой бириинсибинэн, сыһыарыллыбыт нэһилиэнньэтэ элбэх балыыһаларга барыстаах. Оттон Хоту сиргэ олорооччулар хайдах буолаллар? Кинилэр холобур, 150 киһилээхтэр, онно эрэ харчыны ылаллар. Ол аата балыыһа сайдыытыгар ис эргиирдэрэ суох.
— Итиннэ туох быһаарыы баарый?
— Толкуйдар бааллар, ол эрээри страховой медицина бириинсибигэр сөп түбэспэттэр. Сорохтор ол оройуоннарга үбүлээһини сметанан көрүүнү сөргүтэргэ этэллэр. Ыарыһах ахсаана суолтаҕа ылыллыбат, кылаабынайа, куойка фондата. Оччоҕуна федеральнай таһымҥа сокуон ылыахха уонна медицинскэй көмөнү оҥоруу страховой бириинсибигэр уларытыылары киллэриэххэ наада.
— ОМС систематын сүнньүнэн хайдах сыаналыыгыный?
— Программа үлэлиирэ өйдөнөр. Ол эрээри, мин көрүүбэр, страховой тэрилтэлэр эппиэтинэстэрин чааһыгар үлэлиэхтээхтэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ кинилэр касса, суот-учуот кииннэрин үлэтин ордук толороллор, биһигини бэрэбиэркэлииллэр. Аан дойдуга барытыгар «страховой риск» диэн өйдөбүл баар. Ол эбэтэр, ыраас теорияны ыллахха, страховой хампаанньа 100 солк. хомуйар, оттон 150 солк. страховкалыыр, ити 50 солкуобайы үп инструменын быһыытынан туһанар. Туох эмэ буолар түгэнигэр ити харчыны эбии төлүүллэр. Оттон биһиэхэ хайдаҕый? Биир мөһөөҕү хомуйабыт уонна барытын тарҕатан баран олоробут. Ханнык да страховой риск диэн суох. Россияҕа, атын дойдуларга курдук, страховой медицина бириинсиптэрэ 100% үлэлээбэттэр. Ыарыы бары көрүҥэр ороскуоттары страховка төлүө суоҕа.
— Нэһилиэнньэбит маннык страховой политиканы ылыныар диэри төһө бириэмэ барыаҕай?
— Билигин бары сэбиэскэй кэм туһунан этэллэр. Көлүөнэ оннук. Үгүстэр ол кэмҥэ ордук этэ дии саныыллар, ол эрээри бириэмэ биир сиргэ турбат. Оччолорго технология суоҕа. 2000 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ компьютернай томограф ахсаана тарбахха баттанар этэ. Оттон билигин 20-тэн тахса аппарат баар, кинилэртэн сорохторо техника бүтэһик ситиһиилэрэ буолаллар. Биллэн турар, атын да салааҕа курдук, проблемалар эмиэ бааллар. Ол эрээри өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылыгар министиэристибэтэ реформалартан пациеннар оҕустарыахтара суоҕа, уруккутун курдук, эмтээһини салгыы ылыахтара диэн мэктиэлиир.

СИА матырыйаалынан.