Бишкеккэ — Максим Аммосовка

Алтынньы 16 күнүгэр Александр Жирков Бишкек куорат Дубовай пааркатыгар уһулуччулаах судаарыстыбаннай уонна политическай деятель, Саха сирин уонна Кыргызстан судаарыстыбаннаһын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ М.К.Аммосов пааматынньыгар Саха сирин салалтатын аатыттан сибэкки уурда.

Бу сиэргэ-туомҥа Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин Геройа, народнай суруйааччыта Бексултан Жакиев, Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин парламенын – Жогорку Кенеш социальнай боппуруостарга, үөрэххэ, наукаҔа, култуураҔа уонна доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Садык Шер-Нияз,СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ Андрей Борисов, Кыргызстан кинематографистарын Сойууһун бэрэссэдээтэлэ Таалайбек Кулмендеев, П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын директора Анатолий Николаев, Т.Абдумомунов аатынан Кыргыз национальнай академическай театрын директора Темирлан Сманбеков, «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхону кыргыз тылыгар тылбаастаабыт Кыргызстан суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Шаршеналы Абдылдаев, Саха театрын артыыстара, Бишкеккэ «Олоҥхо» саха диаспоратын чилиэннэрэ, Кыргызстан киин куоратын олохтоохторо уонна ыалдьыттара сырыттылар. Александр Жирков санаппытынан, М.К. Аммосовка пааматынньык Кыргызстан киин куоратын саамай кэрэ миэстэлэриттэн биирдэстэригэр – Чингиз Айтматов аатынан Дубовай пааркаҔа 2012 с. ахсынньы 7 к. үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыллыбыта. «Саха норуота бу пааматынньыгы туруорууну Саха Өрөспүүбүлүкэтин уонна Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннастарын төрүттэспит уһулуччулаах киһиэхэ бырааттыы кыргыз норуотун ытыктабылын быһыытынан көрөр», – диэтэ Саха сирин парламенын спикерэ.  М.К. Аммосов Кыргызстаҥҥа баара-суоҔа 230 күн олорбута, ол эрээри уһулуччулаах судаарыстыбаннай уонна политическай деятель быһыытынан бэйэтин туһунан чаҔылхай өйдөбүлү хаалларбыта. 1937 сылга кини эдэр Киргизскэй союзнай өрөспүүбүлүкэ бастакы салайааччытынан буолбута, Киргизия КП КК бастакы сэкирэтээринэн талыллыбыта. Эдэр сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэҔэ судаарыстыбаннай тутууга, кинини аграрнайтан индустриальнай-аграрнайга уларытан тэрийиигэ М.К.Аммосов үтүөтэ-өҥөтө суолталаах. Александр Жирков 2017 сылга М.К.Аммосов төрөөбүтэ 120 сыла туолар, онон бу өйдөбүнньүк дата Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр, Россия Федерациятыгар эрэ буолбакка, кини тас өттүгэр кытта, ол иһигэр Кыргызстаҥҥа бэлиэтэниэҔэ диэтэ. Саха сирин көҔүлээһининэн Кыргызстаҥҥа үбүлүөй тэрээһиннэрин бэлэмнээн ыытыыга кэмитиэт тэрилиннэ. М.К.Аммосов 120 сылыгар анаммыт кыттыгас тэрээһиннэри ыытар туһунан быһаарыы, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин санаатынан, Максим Кирович Аммосов аата бырааттыы норуоттарга иккиэннэргигэр тэҥ суолтаҔа чугаһын уонна күндүтүн туһунан этэр.
Салгыы спикер бу сиэргэ-туомҥа П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын артыыстара кытталларын этэн туран, кинилэр Бишкеккэ «Саха театрын номохторо» ЕвразиятааҔы гастроллара саҔаланалларын, ити турне СНГ дойдуларыгар уонна Россия регионнарыгар 1,5 ый устатыгар барыаҔын иһитиннэрдэ. «Бүгүн эһиэхэ долгутуулаах түгэн үөскээтэ. Бастакытынан, эһиги ЕвразиятааҔы гастролларгытын аһаҔыт. Иккиһинэн, бүгүн эһиги иннигитигэр саамай ирдэбиллээх көрөөччү олоруоҔа – бу улуу Ч.Т.Айтматов биир дойдулаахтара», – диэн Александр Жирков Саха театрын артыыстарыгар туһаайан эттэ уонна кинилэргэ айымньылаах ухханы уонна көрөөччүлэр махталларын баҔарда.

Кыргызстан Өрөспүүбү­лүкэтин Геройа, народнай суруйааччыта Бексултан Жакиев М.К.Аммосов национальнай кадрдары бэлэмнээһиҥҥэ, кинилэри эппиэттээх дуоһунастарга таһаарыыга тугунан да сыаналаммат оруолун бэлиэтээтэ. «М.К. Аммосов кыргыз «Манас» эпоһын үөрэтэргэ ыҥырбыта», – диэтэ кини. 1937 сылга М.К.Аммосов репрессияҔа түбэспитэ, сымыйа балыырынан тутуллан МоскваҔа ытылларга уураахтаммыта.
Бексултан Жакиев Дубовай болуоссакка Сэбиэскэй былаас иһин охсуһууга өлбүт кыһыл гвардеецтар көмүллэ сытар сирдэригэр баар пааматынньык аттыгар М.К.Аммосов пааматынньыгын туруорууга Александр Жиркову кытта бииргэ үлэлээбиттэрин туһунан кэпсээтэ. «Барыта толкуйдаммыта: пааматынньык турар миэстэтэ, туһаайыыта. М.К.Аммосов төрөөбүт Сахатын сирин диэки көрөн турар курдук оҥоһуллубута», – диэтэ Бексултан Жакиев. Кини саха уонна кыргыз норуоттара уруулууларын бэлиэтээтэ уонна сэбиэскэй кэннинээҔи историяҔа икки норуоттар чугасаһыыларыгар кылаатын иһин Саха сирин парламенын спикерэ Александр Жирковка махталын биллэрдэ.
«Кыргызстан Өрөспүүбү­лүкэтин бастакы салайааччыларыттан биирдэстэрин быһыытынан, саха норуотун бэртээхэй уолун М.К.Аммосов аата историяҔа киирбитэ, бу өйдөбүл үйэ тухары хаалыаҔа», – диэтэ Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин парламенын – Жогорку Кенеш депутата, социальнай боппуруостарга, үөрэххэ, наукаҔа, култуураҔа уонна доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Садык Шер-Нияз. ЭҔэрдэ тылы СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ Андрей Борисов эттэ.
Тэрээһин кыттыылаахтара М.К.Аммосов пааматынньыгар сибэкки уурдулар. Кыргызстан норуота Максим Кирович Аммосов судаарыстыбаннаһы олохтооһуҥҥа үтүөлэрин умнубат уонна кини туһунан махталлаах өйдөбүллээх.

Василий Кривошапкин хаартыскаҔа түһэриилэрэ.