Биэс төгүллээх!

57 кг диэри ыйаа­һын­наахтарга квалификацияланар хапсыһыылар кэннилэриттэн көбүөргэ Саха сириттэн 8 бөҕөс таҕыста. Бастаан Виктор Лебедев Дагестантан күөн көрсүһээччитэ Муслим Садуллаевы холкутук кыайда. Финал 1/8 – Лебедев Ставрополье бөҕөһө Тамерлан Караевы тулуппата. Үгүс спорду таптааччылар Саха сиригэр дьон хараҕын далыгар сылдьар икки Виктордар: Лебедев уонна Рассадин финал чиэппэригэр көрсүһүүлэрин тулуйбакка-тэһийбэккэ күүппүттэрэ. Бу хапсыһыыга Лебедев ордуга саарбахтаммата – биир-бииргэ көрсүү 5:0 ахсаанынан аан дойду икки төгүллээх чемпионун туһатыгар түмүктэннэ.

Финал аҥаарыгар Саха сирин тустууга Хотугу Осетияттан Азамат Тускаевы кытта балайда эристэ. Онтон, дьэ, финалга дьулуурдаах, эрийсиилээх тустуу түмүгэр Дагестантан сылдьар Исмаил Мусукаевтан ордон таҕыста. Иккис түһүмэххэ Виктор Лебедев өссө биир баалы сүүйэн, кыайыыга тиэртэ. Биэс төгүллээх чемпион! Онон балаҕан ыйыгар Лас-Вегаска буолуохтаах аан дойду чемпионатыгар путевка баар буолла.

«Бу кыайыыбын мин биһиги ветераннарбытыгар аныахпын баҕарабын, эһиэхэ сиргэ тиийэ сүгүрүйэбин уонна бэлэх быһыытынан – бу кыайыым буолар», – диэн, төрөөбүт сиригэр-уотугар эргиллэн баран, Виктор Лебедев эттэ.

Ол эрээри күрэхтэһиигэ барыта эҥкилэ суох этэ диир кыахпыт суох – Каспийскайга Саха сирин тустууктарыттан Виктор Лебедев «кыһыл көмүһэ» – соҕотох мэтээл.

«Хамаанда сүнньүнэн мөлтөхтүк туһунна»

Дагестан көбүөрдэригэр киирсиилэри эт хараҕынан көрөөччүлэр: Ил Түмэн Хонтуруоллуур кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр УАРОВ, Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий САВВИН күрэхтэһии туһунан санааларын үллэһиннилэр. Александр Сергеевич уонна Дмитрий Васильевич кэтээн көрүүлэрэ, түмүктээһиннэрэ уонна сыанабыллара майгыннаһар буолан таҕыста:

АС: Каспийскайга чемпионат 25 сыл устатыгар аан бастаан ыытылынна, онон дьон интэриэһэ аһара улахан.

ДВ: 1989 сылга улахан долгуйуулар тахсыбыттара, ол кэнниттэн улахан спортивнай турнирдар барылара кэриэтэ бобуллубуттара. Ол иһин даҕаны күрэхтэһии кэмигэр харабыллааһын, бэрэбиэркэ даҕаны олус кытаанахтар этэ.

АС: Дойду чемпионата Али Алиев аатынан сабыс-саҥа Спорт дыбарыаһыгар ыытылынна, онно 5 тыһ. киһи киирэр эбит. Оттон уулуссаҕа даҕаны сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри хас да тыһыынча ыалдьааччы хапсыһыылары улахан экранынан сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри кэтээн көрбүтэ.

ДВ: Үс күнү быһа Спорт дыбарыаһыгар киһи ыы-быччары муһунна. 61 кг категорияҕа биһиги эрэлбит Егор Пономарев, хомойуох иһин, биир эрэ эргиири ааста. Манна Бурятияттан Александр Богомоев кыайыыны ылла, кини туһугар биһиги, Саха сирин дьоно, олус ыалдьыбыппыт. Финалга кини биллиилээх Джамал Отарсултановы хотто.

АС: Көрөөччүлэр бэйэлэрин дьонноругар туох да аһара тыаһаан-ууһаан, ыһыытаан-хаһыытаан ыалдьаллар, ол эрээри, төһө да барабааннары, онтон да атын «көмөлөһүннэрэр» тэриллэри боппуттарын үрдүнэн, биһиги, Саха сирин да ыалдьааччылара, эмиэ күлүккэ хаалбатылар.

ДВ: Биллэн турар, Саха сирин дьоно бары үһүс күнү, көбүөргэ 10 бөҕөспүт тахсыбыт күнүн кэтэспиттэрэ.

АС: Виктор Рассадин 8 кг ыйааһыны түһэрбит, ити олус биллэр, уонна, саарбаҕа суох, кини тустуутугар сабыдыаллаах буолла. Уопсайынан да, бары өттүнэн ыллахха, саха тустууктарын бэлэмэ атыттарга тэҥнээтэххэ, итинтэн ордугу баҕарарга күһэйэр: приемнара дуона суох, партерга мөлтөхтүк үлэлииллэр, эт-хаан өттүнэн бэлэмнэрэ эмиэ астыннарбат.

ДВ: Уолаттар тустууга саҥа дьон буолбатахтар, бөдөҥ турнирдарга, Европа да чемпионатыгар кыттан тураллар. Мин көрүүбэр, Охлопковы уонна Рассадины 61 кг таһаарыахха наада. Кинилэр атыттарга тэҥнээтэххэ олус сүүйтэриилээхтик көстөллөр. Рассадин оннооҕор биир да приему оҥорбото дии.

АС: Сөбүлэһэбин. Лебедев финалга хапсыһыыга үрдүк кылаастааҕын уонна маастарыстыбатын суотугар кыайда. Кини финалга олус эдэр уонна сымса Мусукаевы, кинини мин бэдэргэ тэҥниэм этэ, кытта туһунна. Хомойуох иһин, 65, 70 киилэ ыйааһыннаахтарга Павел Пинигин, Николай Захаров, Николай Неустроев, Леонид Спиридонов курдук таһымнаах маастардар суох буолбуттара быданнаата. Уонна ити олус өр кэмҥэ салҕана турар. Бу айан кэмигэр элбэхтик алтыспыт киһибит, олимпийскай чемпион Магомедхан Арацилов, сылайбакка хатылаан этэр: «Кыайыы туохтан турарый? Талаан – баара-суоҕа 1%, онтон хаалбыт 99% эрчиллииттэн тутулуктаах». Дагестаҥҥа 6-7 улахан спортивнай оскуола үлэлиир, холобур, Хасавюрт, Махачкала оскуолалара сылтан сыл аайы бастакы кылаастаах тустууктары таһаараллар. Кинилэргэ үбүлээһиннэрэ улахан, спонсордары кытта үлэлииллэрэ көстөр. Ол курдук, бу чемпионакка бастакы миэстэ иһин бэйэлэрин иитиллээччилэригэр тута уу харчынан 500 тыһ. солк. туттардылар, үрүҥ көмүстээх призердарга – 300, боруонсалаахтарга – 250 тыһ. солк.. Кинилэр бэйэлэрин олимпиецтарын сүбэтин төһөлөөх болҕойон истэллэрий, таҥара курдук өрө туталлар! Биир тылынан эттэххэ, биһиги тренердэрбит кинилэртэн үөрэнэллэрэ элбэх. Өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатын 24 кыттааччытыттан, төһө да кыһыл көмүс буолбутун иһин, биир эрэ киһи мэтээли сүүйдэ. Мин маннык түмүгү сүнньүнэн мөлтөҕүнэн сыаналыыбын. Сөптөөх түмүктэри оҥоруохха, тренердэр үлэлэрин күүһүрдүөххэ, физическэй бэлэмнээһиҥҥэ, тулуурдаах буолалларыгар болҕомтону ууруохха. Ити үрдүнэн Уус-Алдантан ыарахан ыйааһыннаах Евгений Алексеев (97 кг) үс эргиири ааһан соһутта, манна диэн эттэххэ, кини Айаал Лазаревы кытта Грузияҕа эрчиллибитэ.

ДВ: Биһиги 57 кг диэри ыйааһыммытыгар Дмитрий Аксенов бырахсыылааҕынан кэрэхсэттэ, Баир Бурцев (70 кг), Виктор Степанов (65 кг) бэйэлэрин куһаҕана суох көрдөрдүлэр. Сүнньүнэн, сүүмэрдэммит хамаанда тустуутун эмиэ мөлтөҕүнэн, киһини астыннарбатынан сыаналыыбын.

Александра БУРНАШЕВА суруйуута.