Бишкеккэ «Олоҥхо» түмсүүнү салайааччы

Балаһабыт ыалдьытын туһунан кылгастык били­һиннэрэр эбит буоллахха, Ньургуйаана Иннокентьева – живописец-худуһуонньук, Кыргызстан худуоһунньуктарын Сойууһун правлениетын чилиэнэ, Бишкеккэ «Олоҥхо» саха диаспоратын бэрэссэдээтэлэ. Кини кыра эрдэҕиттэн кэрэ эйгэтигэр сыстан улааппыта. Аҕата Николай Иннокентьев – СӨ народнай худуоһунньуга, СӨ искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ. Живописец-худуоһунньук Ньургуйаана Иннокентьева уруһуйдара билигин Кыргызстан чааһынай коллекцияларыгар, чугастааҕы уонна ыраах омук дойдуларыгар бааллар. 2005 сыллаахха Кыргызстан Национальнай бааныгар, 2006 сыллаахха Бишкек куоракка Швейцарскай бюроҕа, 2009 сыллаахха «Нур-Ай» галереяҕа персональнай быыстапката тэриллибитэ.

Ньургуйаана Иннокентьева Кыргызстаны иккис төрөөбүт дойду оҥостон, интернациональнай дьиэ кэргэн тэринэн, олохсуйбута сүүрбэттэн тахса сыл буолла. Кэргэнэ – биллиилээх скульптор, Кыргызстан худуоһунньуктарын Сойууһун правлениетын чилиэнэ Аскар Асанбекович Турумбеков. Кинилэр В.И.Суриков аатынан Москватааҕы художественнай институкка үөрэнэ сылдьан билсибиттэр. Үс кыыс оҕолоохтор. Айар куттаах ыал Саха сиригэр дьиэ кэргэнинэн кэлэ сылдьаллар.
— Сахам сиригэр бу иннинэ түөрт сыллааҕыта кэлэ сылдьыбытым. Бэйэм Дьокуускай куоракка төрөөбүтүм. Хас кэллэҕим аайы төрөөбүт куоратым чэчирии сайда турарын көрөн үөрэ саныыбын. Куорат киинигэр балайда аныгылыы тутуу барбыт эрээри, урукку тыынын сүтэрбэккэ турара кэрэхсэбиллээх. Холобура, Пушкин библиотекатын дьиэтэ миэхэ дьоллоох оҕо сааспын санатар…, — диэн Ньургуйаана Николаевна кэпсээнин саҕалаата.

Үлэни-хамнаһы өрө тутан

— 2005 сылтан С.А.Чуйков ааты­нан Кыргызстаннааҕы судаарыстыбаннай художественнай училищеҕа живопись уонна композиция преподавателинэн үлэлиибин. Манна аан дойдуттан кэлэн үөрэнэллэр, уопут ылыналлар. Училище Кыргызстаҥҥа биир саамай кырдьаҕас үөрэх кыһатынан буолар. 1939 сыллаахтан үлэлиир. Ити дойдуга прикладной ускуустуба күүскэ сайдыбыт. Инникитин саха талааннаах оҕолоро биһиэхэ тиийэн үөрэниэхтэригэр, уопут атастаһыахтарыгар баҕарабын.
Биир сүрүн үлэбинэн саха диаспоратын салайыы буолар. Кыргызстаҥҥа «Олоҥхо» саха диаспората 2013 сыллаахха тэриллибитэ. Былырыын Кыргызстан норуоттарын Ассамблеятыгар киирбиппит. Ассамблея ыытар тэрээһиннэригэр актыыбынайдык кыттабыт. Бырааһынньыктарга сахалар национальнай таҥаспытын кэтэн, төрүт аспытын астаан биир дьиэ кэргэн курдук бэлиэтиибит. Кыргызстаҥҥа саамай аҕыйах киһилээх диаспоранан буолабыт. Диаспораҕа уопсайа сүүрбэ киһи баарыттан, Бишкек куоракка уон киһи олорор. Дьиҥинэн, Кыргызстаҥҥа сахалар балайда элбэхтэр. Дьокуускай куоракка кыргызтар түмсүүлэрин бэрэссэдээтэлэ Эсен Сайдыкуловы кытта ыкса сибээстэһэбит.
Икки уруулуу омук доҕордуу сыһыана салҕанар

— Саха сирин уонна Кыргызстан судаарыстыбаннастарын төрүттэспит уһулуччулаах уопсастыбаннай-политическай диэйэтэл Максим Кирович Аммосов төрөөбүтэ 120 сылын чэрчитинэн Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Кыргызстан литературатын уонна ускуустубатын Күннэрэ үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылла тураллар. Маҥнайгы күммүтүгэр биһигини Саха сирин сокровищницатыгар, Мамонт музейыгар сырытыннарбыттара. Худуоһунньуктар дьиэлэригэр сылдьан биир идэлээхтэрбит үлэлэрин сэҥээрэн көрдүбүт. Үс күн устата кыргыз делегацията саха норуотун култууратын уонна ускуустубатын кытта билсиэҕэ. Төһө да сыл-хонук аастар, икки уруулуу омук доҕордуу сыһыана салҕанарыттан олус үөрэбин уонна СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын бэрэссэдээтэлигэр Александр Жирковка духуобунай сибээһи бөҕөргөтүүгэ ыытар утумнаах үлэтин иһин махталбын тиэрдэбин.

Саха норуотун чулуу уола Максим Кирович Аммосов Кыргызстан историятыгар оруолун туһунан аҕа саастаах көлүөнэ үчүгэйдик өйдүүр. Биллэрин курдук, Максим Аммосов Кир­гизияҕа баара-суоҕа аҕыс ый үлэлээбитэ. Ол да буоллар, бэрт кылгас кэм иһигэр Максим Кирович саҥа үөскээбит сэбиэскэй өрөспүүбүлүкэ сайдар суолун торумнаспыта. Саха сирин парламенын бэрэссэдээтэлэ Александр Николаевич Жирков быһаччы көҕүлээн, Бишкек куорат биир саамай кэрэ көстүүлээх сиригэр Дубовай пааркаҕа Максим Аммосов пааматынньыга туруоруллан, биир дойдулаахпыт Сахабыт сирин диэки хайыһан турар. Итиэннэ Максим Аммосов аатынан уонна Якутскай уулуссалар бааллар. Айхалга үлэлээбит кыргыз киһитэ Бишкеккэ «Айхал» диэн маҕаһыыны арыйбыта. Саха норуотун кыргыз омук ытыктабыллаахтык саныыр. Уопсайынан, уруулуу омук буоламмыт, олохпут оҥкула кытта тэҥ соҕус буоллаҕа. Мин Кыргызстаҥҥа бэйэбин биир да түгэҥҥэ туора киһи курдук санамматаҕым.

Ыкса үлэлэһиэхпитин баҕарабыт

— Кыргызстан худуо­­­­­һун­ньуктара саха худуо­һунньуктарын кытта көрсөн бииргэ үлэлэһиэхтэрин олус баҕараллар. Биһиги диаспорабыт, биллэн турар, ону уйунар харчыта суох. Хантан эмэ үбүлээһин көрүллэрэ буоллар, Саха сирин уонна Кыргызстан худуоһунньуктара кыттыһан пленэр ыытыахпытын баҕарабыт. Саха сиригэр кэлээри сырыттахпына Худуоһунньуктар сойуустарын бэрэссэдээтэлэ Талай Усубалиев миигин көрсөн «сахалары кытта пленэр ыытарбыт буоллар» диэн бүччүм баҕатын биллэрбитэ. Кыргызстаҥҥа саха худуоһунньуктарын быыстапкаларын тэрийиэхпитин баҕарабыт. Аны биэс сылынан Владимир Путин ыйааҕынан, Арассыыйа таһымыгар Саха сирэ автономияны ситиспитэ 100 сыла бэлиэтэнэр. Ити бэлиэ түгэни көрсө Кыргызстаҥҥа СӨ Култууратын күннэрин ыытар олус үчүгэй буолуо этэ. Итиэннэ кыргызтар саха эстрадатын артыыстарын олус интэриэһиргииллэр. Кыргызстаҥҥа баар атын омуктар диаспораларын дойдуларын салалталара күүскэ өйүүллэр. Кинилэр бары хас бырааһынньык аайы дойдуларыттан хайаан да артыыстары аҕалан улахан кэнсиэрдэри ыыталлар. Биһиэхэ Саха тыйаатырын артыыстара хас да төгүл тиийэ сырыттылар. Кинилэр испэктээкиллэригэр устудьуоннарбын кытта сылдьан, олус дуоһуйбуппут.

Төрөөбүт дойдубутун дьоһуннаахтык

— Кыргызстаҥҥа би­һиги диаспорабыт саха норуотун соҕотох бэрэстэбиитэлинэн буолар. Сыл аайы от ыйыгар хайаан да национальнай бырааһынньыкпытын – Ыһыаҕы ыытабыт. Инникитин Казахстаҥҥа баар саха диаспоратын кытта Ыһыах оҥорор былааннаахпыт. Биһиги, дойдубутуттан тэлэһийэ сылдьар дьон, атын омуктарга саха норуотун култууратын, үтүө үгэстэрин дьоһуннаахтык көрдөрөргө дьулуһабыт. Арай диаспора биир сүрүн кыһалҕатынан сиэдэрэй көстүүлээх национальнай таҥаспыт суоҕа буолар дии саныыбын.
— Ньургуйаана Николаевна, сэргэх кэпсээниҥ иһин махтанабын! Эн киистэҥ суола аан дойдуга барытыгар биллэн ааһарыгар баҕарабын!