Олоҥхо ыһыаҕын иккис эргиирэ — Ытык Дьааҥы сиригэр

Хайа сахаларын сиэринэн

Даарыйа Томская-Чаайка курдук, аатырбыт улуу олоҥхоһуттардаах хотугу улуус ыһыах тэрээһинигэр бэлэмнэнэр бары үлэлэрэ Олоҥхо иккис уон сылын бэлэмнээһиҥҥэ уонна ыытыыга Саха өрөспүүбүлүкэтин Национальнай тэрийэр кэмитиэтэ (бэрэссэдээтэл А.Н.Жирков) итиэннэ Олоҥхо ыһыаҕын өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрийэр кэмитиэтэ ылыммыт былааннарын чэрчитинэн бара турар.
Ол быһыытынан улууска тохсунньуга ыытыллыбыт «Дьааҥы улууһугар Олоҥхо Ыһыаҕа» иккис научнай-практическай конференцияҕа олоҥхоҕо, ыһыах сиэригэр-туомугар, ырыатыгар-тойугар, оонньуутугар-көрүгэр, таҥаһыгар-сабыгар, аһыгар-үөлүгэр уо.д.а. сыһыаннаах духуобунас уонна култуура специалистара, учуонайдар, Олоҥхо ассоциациятын чилиэннэрэ ыраахтан-чугастан тоҕуоруспуттара. Конференция кыттыылаахтара оҕону, ыччаты олоҥхо кэрэ эйгэтигэр уһуйуу, олоҥхо сайдан иһэр сүрүн тосхолун, Дьааҥы ыһыахтарын уратыларын итиэннэ Олоҥхо иккис уон сылын ыһыахтарын бэлэмнээн ыытыы тула иҥэн-тоҥон туран, ирэ-хоро кэпсэппиттэрэ. Дьэ, онон быйылгы Олоҥхо ыһыаҕа тымныы киининэн аатырар таас дьааҥы хайалардаах улууска уутуйан олорор хайа сахаларын ураты сиэрдэринэн-туомнарынан ыытыллара быһаарыллыбыт. Онон ураты, сонун ыһыах ыһыллар чинчилээх.

Дьааҥы олоҥхоһуттарыгар ытыктабыл бэлиэтэ – Олоҥхо Ыһыаҕа

Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков тохсунньу 29 күнүттэн олунньу 1 күнүгэр диэри Дьааҥы улууһугар сылдьан, Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэнии хаамыытын анаан-минээн тиийэн көрдө-иһиттэ. Ол курдук Александр Жирков Правительство бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, Олоҥхо Ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ  Алексей Дьячковскайы кытта Баатаҕайтан тутатына Остуолба уонна Боронук нэһилиэктэригэр ааһаннар, ыһыах ыалдьыттарын  түһэрэр уонна аһатар дьиэлэри көрөн, уопсай турук хайдаҕын билистилэр.
Олоҥхо иккис уон сылын бэлэмнээһиҥҥэ уонна ыытыыга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин быһыытынан Александр Жирков олохтоох оскуолалар духуобунаска, төрүт култуураҕа ыытар үлэлэрин билистэ. Боронук оскуолата бэрт сэргэхтик үлэлиир-хамсыыр эбит. Манна оҕолор улуус олоҥхоһуттара айан хаалларбыт олоҥхолорун үөрэтэр эрэ буолбакка, олоҥхону ыллыыр-туойар, «Кыраҕы хараҕынан» студияларыгар олоҥхо ис хоһоонунан айбыт «Майаҕатта Бэрт Хара», «Куобах кутуруктаах уол», Алампа айымньытынан «Дьүһүн кубулуйумтуо» уо.д.а. мультиктары айан анал диискэлэргэ уһулар, бэл, таһырдьа оҕо оонньуур сирин «маннык буолуохтаах» диэн олоҥхо ис хоһоонугар дьүөрэлии гына моһуоннаан макеттаан оҥорор эбиттэр. Бу макеттарын Александр Николаевич сэргээбитин көрөннөр, оскуола үөрэнээччилэрэ биир ситиһиилэрин курдук санаан туран, киэн тутта кэпсээтилэр: кыталыктар өрө көтөн тахса-тахса, аллара тайааран түһэн эрэллэринии, эргийэн тэлээрэр кыталыктаах хачыал, Дьааҥы хайатыныы үрдээн көстөр Дөһөгөй оҕотун үрдүк арҕаһыттан сырылаан түһэр сыыр, хараара барыарар туруору хаспахха киирдэххинэ, абааһы бухатыырдарын хайаан да кыайан тахсыахтааххын… Маны «Уран» дизайн-студия генеральнай дириэктэрэ Вячеслав Яроев Дьааҥы ыһыаҕар оҕо былаһааккатын саха олоҥхотун матыыбынан оҥоруохха сөп эбит диэн улаханнык кэрэхсээн, быйылгы ыһыахха олоххо киллэриэх санаа киирдэ. Оттон А.И.Новгородов аатынан Остуолбатааҕы оскуола бэйэтэ туспа дириҥ баай историялаах эбит.
Салгыы ыһыах ыытыллыахтаах сиригэр, Дьааҥы куоратыгар, тиийэбит. Мунньах иннинэ бастаан ыһыах буолуохтаах сирин-уотун сыныйан көрүү-истии буолла. Мин көрүүбэр наһаа киэҥ-куоҥ, ыһыах араас тэрээһиннэрэ буолуохтаах миэстэлэрэ бэйэ-бэйэлэриттэн балачча тэйиччи буолуох курдуктар. Баһаам элбэх сири бүтэйдээри, элбэх баҕананы туруорбуттар. Бу киэҥ налыы сир кытыытыгар куорат олохтоохторо уруккуттан ыһыахтыыр сирдэрэ төгүрүччү ойуурунан хаххаламмыт бүөрэмньи сиргэ баар эбит. Тутуулара эргэ, бэйэлэрэ эрэ мустан ыһыахтыылларыгар сөрү-сөп дьоҕус.

Улуус кырдьаҕас куора­тыгар Алексей Дьячковскай, Олоҥхо Ыһыаҕын тэрийэр кэмитиэтин чилиэннэрэ, министерстволар уонна биэдэмистибэлэр бэрэстэбиитэллэрэ, Дьааҥы улууһун салалтата, Олоҥхо Ыһыаҕын олохтоох дирекциятын үлэһиттэрэ кыттыылаах улахан мун­ньаҕы саҕалыырыгар Александр Жирков Олоҥхо Ыһыаҕын ыраах хоту сытар Дьааҥыга ыытар быһаарыы хайдах ылыллыбытыгар тохтоото. «Олоҥхо» өрөс­пүүбү­лүкэтээҕи ассоциациятыгар, өрөспүүбүлүкэ Ил Түмэнигэр уонна Правительствотыгар улуус салалтатын, олохтоохторун аатыттан туруорсуу элбэхтэ киирбитин учуоттаан, өрөспүүбүлүкэ салалтата, Национальнай кэмитиэт ыраах хоту олорор, логистическай өттүнэн, суола-ииһэ суох, ырааҕынан бытанан олорор нэһилиэктэрдээх Дьааҥы улууһугар Олоҥхо Ыһыаҕын ыытар быһаарыыны ылыныылара балачча уустук, ол эрээри сорунуулаах уонна хорсун хардыы этэ. Дьааҥы улууһугар саха эпоһа бары кэриэтэ нэһилиэктэргэ тарҕаммыт, төрүт былыргыттан силис-мутук тардар үгэстэрдээх итиэннэ билиҥҥэ диэри төрүт былыргы матырыйааллары, олоҥхону тута айан-хоһуйан ыллыыр-туойар олоҥхоһуттары булуохха сөп. Дьааҥы улууһа Олоҥхо Ыһыаҕа ыытыллыбыт саамай хотугу сиринэн буолуоҕа. Онон Дьааҥы сиригэр-уотугар Олоҥхо Ыһыаҕын ыытыы туһунан быһаарыыны ылыныы – улууска баар уонна көлүөнэттэн көлүөнэҕэ кичэллээхтик бэриллэн иһэр саха фольклорун үгэстэригэр, эпическэй нэһилиэстибэҕэ ытыктабыл бэлиэтэ», — диэн эттэ.
Спикер этэрин курдук, Дьааҥы урут-уруккуттан баччаҕа диэри ыалдьытымсах, айылҕаттан сытыы-хотуу өйдөөх, эт-хаан өттүнэн күүстээх-уохтаах, дуулаҕа дьуһаал бөҕө санаалаах дьоннооҕунан-сэргэлээҕинэн аатырар. Тус бэйэм Дьааҥыга үлэбинэн элбэхтэ сылдьыбыт, турист быһыытынан Дьааҥы эбэ халыан хаҥыл сүүрүгүнэн устубут, аатырар Киһилээх, Ыыннаах, Көстөр хайаларын дабайбыт, ыалдьытымсах дьонун кытта сэһэргэспит-алтыспыт буоламмын, итиннэ сүүс бырыһыан сөпсөһөбүн.
Александр Жирков ыһыах, олоҥхо курдук дьону-норуоту сомоҕолуур, биир тыынныыр, сүргэни көтөҕөр сүдү күүс баарын таба өйдүүр буолан, бу маннык Олоҥхо Ыһыахтарын улуустарга, ол иһигэр бу ыраах Дьааҥы улууһугар үрдүк тэрээһиннээхтик ыытары көҕүлүү, иилии-саҕалыы сырыттаҕа. Манна көстөр эбээт – улуус дьонун түмсүүтэ, айар-тутар кыаҕа, талаанын тахсыыта, чыпчаал ситиһиилэрэ. Ол да иһин Национальнай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ маны чопчу бэлиэтээн эттэ: “Өрөбөлүүссүйэ иннинээҕи кэмҥэ Дьааҥы улууһуттан төрүттээх дьон – биллэр-көстөр общественнай-политическай деятеллэр саха норуотун туһугар төрөөбүт кыраайдарын сайдыытыгар бэйэлэрин кылааттарын киллэрбиттэрэ. Улуустан тахсыбыт балачча элбэх дьон судаарыстыбаннай деятеллэр, учуонайдар, биллиилээх спортсменнар, норуот хаһаайыстыбатын салааларын албан ааттаах үлэһиттэрэ, талааннаах учууталлар, медиктэр, култуура үлэһиттэрэ буолбуттара. Бүгүн биһиги бука бары – өрөспүүбүлүкэ, улуус, хас биирдии нэһилиэк, Дьааҥы хас биирдии олохтооҕо өрөспүүбүлүкэ таһымнаах киэҥ далааһыннаах Олоҥхо Ыһыаҕын сөптөөх таһымҥа ыытар санаа тула биир сомоҕо түмүстэхпитинэ, Олоҥхо Ыһыаҕын атын ыһыахтартан ураты тыынныыры эрэйэр булгуччулаах ирдэбиллэри тутустахпытына, баҕабытын ситиһиэхпит».

Бэлэмнэнии хайдаҕый?

Ыһыах тэрээһинин дьүүллэһэр сүбэ мунньахха суһал быһаарыылары эрэйэр араас өрүттээх боппуруостар болҕомто киинигэр турдулар. Ол курдук өрөспүүбүлүкэ министиэристибэлэрин уонна биэдэмистибэлэрин салайааччылара, улуус салалтата итиэннэ култуура үлэһиттэрэ, ыһыах тутууларын бырайыактааччылар, тутааччылар, суол-иис, сибээс, аһынан-үөлүнэн хааччыйыы эйгэтин уо.д.а. специалистара, олохтоохтор Олоҥхо ыһыаҕын тэрээһинигэр баар кыһалҕалары туоратыыга тус санааларын, этиилэрин иһитиннэрдилэр.
Улуус баһылыга, ыһыаҕы тэрийиигэ олохтоох хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ Виктор Павлов улуус Олоҥхо Ыһыаҕын Дьааҥыга ыытыыны туруорсуута өйөммүтүгэр Национальнай кэмитиэт бэрэссэдээтэлигэр Александр Жирковка махтанан туран, Олоҥхо улуустааҕы ассоциацията үлэлиирин, кэккэ ыарахаттар баалларын аахсыбакка, улуус инники ыытыллыбыт тоҕус Олоҥхо Ыһыахтарыгар көхтөөхтүк кыттан кэлбитин, буолаары турар ыһыахха бэлэмнэнии хаамыытын иһитиннэрдэ. Олоҥхо Ыһыаҕын тэрийиигэ Михаил Рожин салайааччылаах биэс киһилээх дирекция тэриллибит. Олоҥхо Ыһыаҕын тутууларын ыытыыга өрөспүүбүлүкэ бюджетыттан уопсайа 80 мөл. солкуобай көрүллүбүт. Онтон 50 мөл. солкуобайа улууска Олоҥхо дьиэтин тутууга барара былааннаммыт. Ыһыах кэнниттэн ити дьиэҕэ музыкальнай оскуола көһөн киириэхтээх. Улуус киинигэр Баатаҕайга тутуллуохтаах элбэх хайысхалаах култуура киинэ – Арчы дьиэтэ быйыл 18 мөл. солкуобайга тутуллан, ахсынньы ортотун эргин үлэҕэ киириэхтээҕэ биир туспа үөрүүлээх сонун буолан иһилиннэ. Дьааҥы куоратыгар Култуура дьиэтин уларытан тутууга 12 мөл. солкуобайдаах үлэ ыытылларыгар докумуоннар оҥоһуллан бэрэбиэркэҕэ бэриллибиттэр. Баһылык этэринэн, барыллааһын быһыытынан улууска 1400 ыалдьыты көрсөр кыахтаахтар, ону таһынан улуус 17 нэһилиэктэрин олохтоохторо кэлиэхтэрин сөп. Ыалдьыттар уопсай ахсааннара быһа барыллаан 8 тыһ. кэриҥэ буолуон сөп. Ыалдьыттары уонна кыттааччылары аһынан хааччыйыыны Тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл политикатын министиэристибэтэ сүрүннүөхтээх. Виктор Павлов иһитиннэрбитинэн, Транспорт министиэристибэтэ атыыласпыт автобустара улууска кэлбиттэр, оттон Үөрэх министиэристибэтиттэн автобустар кэлиэхтээхтэр. Улуус үс автобуһу, оскуолалартан 14 массыынаны эбии туруорар кыахтаах. Олору өрөмүөннээһиҥҥэ, саппаас чааһынан хааччыйыыга олохтоох бюджеттан үп көрүллүбүт. Оттон такси өҥөтүгэр Баатаҕай, Дьааҥы куоратын, Остуолба нэһилиэгин предпринимателлэрэ үлэлиэхтэрэ. Ыраах сытар, суола-ииһэ суох 9 нэһилиэктэн дьону вертолетунан харыыта суох таһаллара былааннанарынан, билигин сайаапканы хомуйа олороллор.
Улуус сирин-уотун уонна Олоҥхо Ыһыаҕа ыытыллар ирдэбиллэрин учуоттаан, бастатан туран, суол-иис, тутуу уонна үбүлээһин боппуруостарыгар сүрүн болҕомто ууруллар. Тутуу бырайыактара бигэргэтилиннэхтэринэ, үбүлээһин көрүллэн, бэдэрээтчиттэр быһаарыллан, үлэ мантан ыла күүскэ саҕаланаары турар. Кыһыҥҥы суол сабылла илигинэ ыһыахха наадалаах таһаҕас, тутуу матырыйааллара аҕалыллыахтаахтар. Онон бу өттүгэр көрүллэр үбүлээһин сөптөөхтүк туһаныллыытыгар, тутуулар кэмигэр бүтэн үлэҕэ киириилэригэр Александр Жирков тус эппиэтинэһи СӨ Тутууга уонна архитектураҕа министерствотын архитектураҕа уонна тутууну былааннааһыҥҥа отделын салайааччытыгар Семен Сергеевкэ сүктэрдэ.
Мунньахха суол-иис ырааҕа, уустуга, улуус таһыттан кэлиэхтээх ыалдьыт ахсаанын барыллааһын, дьону түһэрэр дьиэни-уоту бэлэмнээһин, төһө ас-үөл наадатын уо.д.а. быһаарыыны эрэйэллэрэ бэлиэтэннэ. Ол курдук Дьааҥы куоратын баһылыга Евгений Потапов куорат көстүүтүн тупсарыыга ыытыллыбыт үлэлэри сэргэ өссө да элбэх үлэ күүтэрин бэлиэтээтэ. Кырдьык, куоракка киһи олорбот эргэ дьиэлэрэ, быраҕыллыбыт производственнай дьиэлэр көстөллөр. Олортон сууллар туруктаах эргэ 6 улахан тутуу көтүрүллүбүт, аны да 17 оннук дьиэ көтүрүллэн, тиэллиэхтээх. Уулуссалары сырдатыыга сыллата 300 тыһыынча солкуобайы көрөллөр эбит, билигин светодиоднай лаампанан сырдатыыга көһүөхтээхтэр.
Куорат ортотугар баар «Байҕал» күөл тулатын ыраастааһыҥҥа, ортотугар фонтаны тутууга, тулатыгар сынньанар сирдэри оҥорууга уо.д.а. 4 мөл. 615 тыһыынча солкуобайы көрүммүттэр. Бочуот уонна Албан аат скверин тутары былааннаабыттар. Элбэх квартиралаах үс дьиэ өрөмүөнүгэр 10 мөл. солкуобайы укпуттар. Куорат баһылыга этэринэн, быйыл сайын Дьааҥы кырдьаҕас куората хаһааҥҥытааҕар да сибэкки ыһыаҕар сууланыа. Ол курдук 50 тыһыынча кэриҥэ сибэкки сиэмэтэ, ол иһигэр өлгөмнүк сибэккилииринэн, тулуурдааҕынан биллэринэн, үксэ петуния сиэмэтэ, атыылаһыллыбыт. Олохтоохтор билигин үөрэх управлениета булан биэрбит дьиэтигэр бастакы 10 тыһыынча сиэмэни олордоору сылдьаллар. Чааһынай дьиэлээх дьон баҕа өттүлэринэн 1 мөл. 655 тыһыынча солкуобайы хомуйаннар, олорор дьиэлэрин, тиэргэннэрин, олбуордарын саҥардыыга анаан Дьокуускайтан 30 тонна тутуу матырыйаалын аҕалтарбыттар. Куоракка баар 9 пааматынньыгы саҥаттан сэргэхситэн оҥоруохтаахтар. Евгений Потапов улуус уонна Дьааҥы куоратын олохтоохторун өрөспүүбүлүкэ таһымнаах Олоҥхо Ыһыаҕын бэлэмнээһиҥҥэ күүскэ кытталларыгар ыҥырда.

Соруктар чопчулар

Александр Жирков Олоҥхо Ыһыаҕар субсидиялаах авиабилеты атыылааһынтан саҕалаан, ыһыах кыттааччыларын олохтооһуҥҥа уонна иһэр уунан, аһынан, сибээс бары көрүҥнэринэн хааччыйыыга, “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр компания ыһыах тэрээһиннэрин тутатына биэриитигэр, Дьааҥытааҕы культура дьиэтин саҥардан оҥорууга, Олоҥхо уонна Арчы Дьиэлэрин тутууга тиийэ дьүүллэһиллибит араас таһымнаах боппуруостары ким, ханнык тэрилтэ, хайдах быһаарарыгар чопчу сорудахтары биэрдэ. Ол курдук тэрийээччилэр сүрүн болҕомтолорун алта сүрүн хайысхаҕа ууруохтаахтара бэлиэтэннэ: тутууга, ыһыахтыыр сиргэ дьону таһыыга-тиэйиигэ транспорт өҥөтүн оҥорууга, ыһыах кыттыылаахтара уонна ыалдьыттара түһэр сирдэрин бэлэмнээһин, аһынан-үөлүнэн хааччыйыы, ыһыах программатын ис хоһооно, сиэри-туому толоруу, куоталаһыылары тэрийии, бириистэр кэрэхсэбиллээх буолалларын ситиһии итиэннэ түмүккэ кэлбит ыалдьыттары дьоһуннук үөрдэ-көтүтэ атаарыы.
Олоҥхо иккис уон сылын бэлэмнээһиҥҥэ уонна ыытыыга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ этэринэн, тэрийээччилэр Дьааҥы улууһун ыраах-чугас олорор бары нэһилиэктэриттэн ыһыахха кыттыан баҕалаах дьон кэлиитин-барыытын хааччыйыах тустаахтар. Онон олунньу 29 күнүгэр диэри улуус салалтата нэһилиэк дьаһалталарын кытта төһө кыттааччы уонна ыалдьыт кэлэрин барыллаан ааҕан бараннар, социальнай дотациялаах рейстэргэ сайаапканы кэмигэр сөпкө оҥорор инниттэн, рейс ахсаанын, салгынынан айан хайысхаларын быһааралларыгар сорудах бэрилиннэ.
Правительство бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Дьячковскай тэрийэр кэмитиэт чилиэннэригэр уонна ыһыаҕы тэрийиигэ улуус дирекциятыгар туһаайан, Боронуктан уу суолунан дьону таһыы сэрэхтээҕин учуоттаан, төһө кыалларынан Дьааҥы куоратыгар элбэх киһини түһэрэр дьиэлэри-уоттары, утуйар орон, матараас, аһыыр иһит-хомуос ахсааныгар тиийэ өссө төгүл чуолкай быһааралларыгар, туох баар тутар үлэлэри бэс ыйын 15 күнүгэр диэри бүтэрэллэригэр дьаһайда.
Маны таһынан улуус салалтата Баатаҕайга, Остуолбаҕа уонна Дьааҥы куоратыгар үс сиргэ массыына көлүөһэтин өрөмүөннүүр мастарыскыайдары аһарыгар, суолга саахал тахсыытын сэрэтэр дьаһал быһыытынан суол кытыытыгар саба үүммүт талахтары, мастары ыраастыыр сөбө ыйылынна.
Дьааҥыларга биир үөрүүлээх сонунунан сибээс тупсуохтааҕын туһунан иһитиннэрии буолла. Сибээскэ уонна информационнай технологияларга министри солбуйааччы  Прокопий Неустроев этэринэн, быйыл Эһэ Хайа, Үүттээх уонна Чөрүмчэ нэһилиэктэригэр «Вымпелком» «Билайн» суотабай төлөпүөн сибээһин киллэриэхтээх. Онтон ыам ыйыгар Баатаҕай бөһүөлэгэ, Дьааҥы куората уонна өссө түөрт нэһилиэк цифровой телевидениеҕэ холбонуохтара. Ыһыах кэмигэр сибээс бары көрүҥнэрин күүһүрдэр туһугар суотабай сибээс үс оператора бары онуоха сөптөөх тэрили бэлэмнээбиттэр, олору бу күннэргэ массыына суолунан аҕалыахтаахтар уонна итини ыһыах чугаһыгар анал специалистар кэлэннэр үлэҕэ киллэриэхтээхтэр. Телевизор биэриилэрин көрдөрүү, сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэр харгыһа суох үлэлииллэрин туһугар туспа канал аһыллара күүтүллэр. Wi-Fi өҥөтүн «Ягдстар» компания хааччыйыахтаах. Онон дьааҥылар Олоҥхо Ыһыаҕын биир үтүө дьайыытын быһыытынан сибээс тупсаары турарын бэркэ үөрэ иһиттилэр.
Тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл политикатын министерствотын аска-үөлгэ уонна астыыр промышленноска департаменын салайааччыта Андрей Андреев «Полюс Холода» ТХПК (Портнягина Е.А.), улуус предпринимателлэрэ ыһыах дьонун аһынан хааччыйыыга үлэлииргэ бэлэмнэнэллэрин, 8 тонна кымыс, 36 тонна иһэр уу бэлэмнэниэхтээҕин, элбэх бурдук ас оҥоһуллуохтааҕын, Остуолба нэһилиэгэр технологическай тэрил суоҕунан сибээстээн, манна 200 ыалдьыты аһатыы ыарахаттардаах буолуоҕун туһунан иһитиннэрдэ.

Сүргэни көтөҕөр тэрээһиннэргэ элбэх киһи кыттыаҕа

Ыһыах ыытыллар программатыгар эппиэттээх өрөспүүбүлүкэ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министрин солбуйааччы Николай Макаров иһитиннэрбитинэн, тохсунньуга «Дьааҥы улууһугар Олоҥхо Ыһыаҕа» иккис научнай-практическай конференция улууска ситиһиилээхтик ыытыллыбыт, ыһыах аһыллыытын уонна сабыллыытын программата, 9 куонкурус ыытыллара чуолкайдаммыт, ыһыаҕы ыытыыны уопсай сүрүннээччинэн Андрей Борисов анаммыт. Олоҥхо Ыһыаҕын аһыллыытын уонна сабыллыытын сиэригэр-туомугар 500-тэн тахса киһи кыттыаҕа, олор истэригэр Дьокуускайтан 100-120 артыыс, онтон ордуга олохтоохтор – 200-түү улахан киһи уонна оҕо. Саха академическай театрын сүрүн режиссера Руслан Тараховскай Дьааҥыга ыытыллыахтаах Олоҥхо Ыһыаҕын сүрүн режиссерунан анаммыт, ыһыах аһыллыытын уонна сабыллыытын сиэрин-туомун сценарийыгар кыттар бөлөх быһаарыллыбыт. Кыттааччылар таҥастарын тигиигэ анаан көстүүмнэр быһыылара уонна киэптэрэ электроннай почтанан ыытыллан, улуус хаһыатыгар бэчээттэниэхтээх.
Олоҥхо Ыһыахтарын тутууларын үгүс улуустар күн бүгүҥҥэ диэри көдьүүстээхтик туһана олороллор. Итини этэн туран, Александр Жирков  мунньах кыттыылаахтарын болҕомтотун бу тутуллуохтаах тутуулары кэлин улуус дьоно-сэргэтэ социальнай өттүнэн салгыы туһанарын курдук, суоттаан тутар табыгастааҕар туһаайда.
Александр Жирков Олоҥхо Ыһыаҕар бэлэмнэнии хаамыытын дьүүллэһиини түмүктүүрүгэр: «Ыһыах култуурунай өттө төһө үчүгэй буолара эһигиттэн, улуус олохтоохторуттан элбэх тутулуктаах. Хас биирдии олохтоох ыһыахха кыттар баҕатыттан, хайдах кыттарыттан тэрээһин таһыма тутулуктаах буолуоҕа. Ыһыах кэнниттэн ыалдьыттаргыт сүргэлэрэ көтөҕүллэн, махтанан тарҕаһалларын курдук, оттон эһиги, Дьааҥы олохтоохторо, Олоҥхо Ыһыаҕын үрдүк таһымҥа ыыппыккытыттан астынаргыт курдук, дьаһаныахтааххыт», – диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Түмүккэ Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков Дьааҥы куоратын бочуоттаах олохтооҕор, Дьааҥы туһунан кинигэ авторыгар, библиотека сэбиэдиссэйигэр Анна Васильевна Слепцоваҕа парламент Бэрэссэдээтэлин Махтал суругун итиэннэ куорат уонна оскуола библиотекаларыгар кинигэлэри үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарда.

Дьокуускай – Дьааҥы – Дьокуускай.

Василий КОНОНОВ хаартыскаҕа түһэриилэрэ.