Үйэ чиэппэриттэн ордук кэтэһэн

Аата – “Олимпиады по черчению, часть 7”. Ити хапытаалынай үлэ 6-с чааһа 1991 с. Дьокуускайга күн сирин көрбүтэ. Итинтэн кэлиІІи чаастара 1500-3000 экз. тахсыталаабыттара.Бары Саха АССР Үөрэҕин министиэристибэтинэн биһирэммиттэрэ, бигэргэтиллибиттэрэ. Онтон Москваҕа, “Просвещение” издательствоҕа 99.000 экземплярынан “Проведение олимпиад по черчению” диэн ааттанан, 1981 уонна 1990 сс. тахсан, дойду үрдүнэн бэрт хамаҕатык тарҕаммыттара.
Үйэ чиэппэриттэн ордук кэм ааспытын кэннэ ити кинигэлэр салгыылара дьэ бэчээттэннэ. Ону бэчээккэ профессор Н.С.Николаев бэйэтэ уонна кини биир бастыҥ үөрэнээччитэ Василий Васильевич Гуляев, билигин Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын ис политикаҕа Департаменын салайаач­чыта, бэлэмнээтилэр. Маныаха В.В.Гуляев СГУ-га (ХИФУ-га) черчение, инженернэй графика итиэннэ начертательнай геометрия диэн предметтэри профессор Н.С.Николаев көмөтүнэн уонна салалтатынан үөрэп­питэ улахан оруоллаах буолбута саарбаҕа суох. Кинигэ тираһа – 330 экз.
Манна даҕатан эттэххэ, кинигэ бастакы чааһын аан тылыгар оччолорго И.И.Чарин, СӨ үөрэҕин министиэристибэтин инспектора, п.н.к. маннык суруйбута: “Автор Николаев Н.С. улахан кэскиллээх көҕүлээһини саҕалаата. 1962 сыллаахха Дьокуускайга черчение предметигэр Саха сиригэр аан маҥнайгы олимпиаданы тэрийбитэ. Ону тэрийээри хас да сыл устата араас семинардары, мунньахтары, куруһуоктары, курстары уо.д.а. үгүс өрүттээх бэлэмнэнии үлэтин анаан-минээн ыыппыта, ыытар. Бэйэтин тула үчүгэй учууталлары түмтэ. Хаһыат, радио үлэһиттэрин, төрөппүттэри эмиэ бэйэтин тула түмэр. Черчение олимпиадата билиҥҥитэ Саха сиригэр эрэ киэҥ тэрээһиннээхтик ыытыллар. Ити барыта кини тус бэйэтин үтүөтэ, өйө-санаата, үлэтэ буолар”.
Кинигэ иккис чааһын аан тылын Москва профессора, Н.Э.Бауман аатынан үрдүкү техническэй училище “Начертательная геометрия и машинно-строительное черчение” кафедратын сэбиэдиссэйин бастакы солбуйааччыта Юрий Этумович Шарикян суруйбута. Кини 6-с Олимпиада жюритын чилиэнинэн үлэлээбит үтүөлээх. Саха сирин оҕолорун, учуутал­лары улаханнык хайҕаан барбыта.
Кинигэ 3-4-с чаастарыгар аан тылларын А.Д.Ботвинников, ССРС-ка оччолорго бу эйгэҕэ саамай бөдөҥ специалист, пед. наука доктора, профессор, ССРС Үөрэҕин министиэристибэтин черчениеҕэ үөрэтэр-методическай сүбэтин бэрэссэдээтэлэ суруйбута элбэҕи этэр. Кини Саха сиригэр ыытыллар олимпиадаларга үрдүк сыанабылын биэрэн манныгы бэлиэтээн суруйбута: “…В результате многолетней системной целенаправленной работы по организации и проведению республиканских олимпиад школьников достигнуты небывалые результаты в деле дальнейшего совершенствования преподавания предмета во всех учебных заведениях республики, особенно в средних школах, гимназиях, лицеях, в том числе в школах арктических районов нашего Северного края. Итоги (результаты) радуют, обнадеживают. Работа в этом направлении продолжает набирать темпы…”.
Кинигэ 5-с чааһын профессор Николаев Н.С. биир бастыҥ үөрэнээччитэ, техническэй наука доктора, профессор А.Е.Слепцов редакциялаан таһаарбыта.
Кинигэлэр уопсай кээмэйдэрэ сүүстэн тахса бэчээтинэй лиис буолла. Олоххо, үөрэххэ улахан наадалаах, туһалаах үлэ диэн сыаналыыбыт. Учуутал аймах кинигэ тахсарын кэтэспитэ ыраатта, ордук киин регионнартан, тас дойдулартан кытта. Бүтүн Россия, СНГ үрдүнэн маннык үлэ, кинигэ көстө илик.
Кинигэҕэ уопсайа 156 сорудах киллэриллибит, онон үлэ силигэ сиппит. 51 сыл устата ыытыллыбыт олимпиадалар суоттара бу 7 кинигэҕэ толору бэчээттэннилэр. Кинигэ сыаната итиннэ сытар.
Кинигэ тас өттүгэр 36 киһи хаартыската үгүс дьон болҕомтотун тардар. Кинилэр ортолоругар бааллар: Саха сирэ бүтүннүүтэ киэн туттар уһулуччулаах учууталларбыт, улахан учуонайдарбыт, бастыҥ-мааны оҕолорбут, олимпиадалар араас сыллардааҕы абсолютнай чемпионнара. Кинилэри кытта кэккэлэһэ олороллор: Нобелевскай бириэмийэ 2008 с. лауреата, Финляндия 10-с Президенэ Ахти Саари Мартти (билигин Нью-Йорка олорор, ХНТ-гэр үлэлиир), академиктар В.Н.Виноградов (Белоруссия), Г.Н.Родионов (Дьокуускай), аан дойду ааттаахтара Пертти Пиатаринен, биллиилээх саҥаны айааччы, суруйааччы – Хельсинки, Финляндия, профессор Н.И.Гермогенов (Дьокуускай), профессор А.Д.Ботвинников (Москва), С.Н.Назаров (архитектор, судаарыстыбаннай деятель, Москва) уо.д.а.
Бу дьон бука бары черчение дьыалатын өр сыллар усталара өйөөбүт, өйүүр бөдөҥ специалистар, биһиги Улахан учууталбыт, профессор Николаев Н.С. саамай чугас дьоно, коллегалара, өйдөһөр доҕотторо, биһиэхэ күүс-көмө дьон буолаллар.

И.С.Жегусов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала,

Р.Т.Афанасьева,черчение учууталларын холбоһугун урукку салайааччыта,

Л.В.Ушницкая, черчение, технология учуутала,

Н.И.Ушницкай,В.С.Чириков аатынан оскуола директора.