Норуот уһулуччулаах уолугар — үйэлээх өйдөбүнньүк

Мустубут дьон күргүөмнээх ытыс таһыныыларын ортотугар Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Евгений Чекин, М.К. Аммосов сиэнэ Максим Аммосов, Нам улууһун баһылыга Александр Атласов, “Чингиз Айтматов аатынан Иссык-Куллааҕы форум” Норуоттар икки ардыларынааҕы уопсастыбаннай тэрилтэ президенэ Аскар Айтматов аалай лиэнтэни быстылар.
Нам улууһун баһылыга Александр Атласов болуоссаты саҥардыыга уонна Максим Аммосов пааматынньыгын туруорууга актыыбынайдык кыттыбыт Анатолий Афанасьевка (“Легионстрой” ХЭТ) улуус Бочуоттаах грамотатын туттарда.
Александр Жирков Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин литературатын уонна искусствотын күннэрэ чуолаан Максим Кирович Аммосов пааматынньыгар сибэкки ууруутуттан саҕаламмыта улахан суолталааҕын бэлиэтээтэ. «Бу бырааттыы норуоттар судаарыстыбаннастарын төрүттэспит саха норуотун уһулуччулаах уолугар дириҥ ытыктабыл бэлиэтэ буолар”, — диэтэ Ил Түмэн спикерэ.
Ити кэннэ кини 1966 с. Кыргыз литературатын күннэрин чэрчитинэн Нам улууһугар биллиилээх суруйааччылар кэлэн Максим Аммосов төрөөбүт сиригэр – Хатырыкка сылдьан, холкуостаахтары кытта көрсүбүттэрин, сэргэ туруорбуттарын аҕынна.

Салгыы спикер Кыргызстаҥҥа Максим Аммосов аатын үйэтитиигэ улахан үлэ барарын иһитиннэрдэ. Кини олохтоохтору улуу гуманист-суруйааччы Чингиз Айтматов уолун Аскар Айтматовы эҕэрдэлииргэ ыҥырда. «Биһигини духуобунаспыт уопсай төрүттэрин бэлиэтин быһыытынан Максим Аммосов, Торекул Айтматов, Чингиз Айтматов ааттара түмэллэр”, — диэн түмүктээтэ Александр Жирков.
Салгыы СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Евгений Чекин, Кыргызстан Өрөспүүбүлүкэтин Президенин сүбэһитэ Мира Карыбаева тыл эттилэр. Мира Карыбаева Максим Кирович Аммосовы үйэтитии үлэтэ салҕаныаҕын бэлиэтээтэ.
Максим Кирович Аммосов сиэнэ Максим Аммосов: «Биһиги дьиэ кэргэн: ийэм, кини икки бииргэ төрөөбүттэрэ, биһиги көлүөнэ бары Максим Кирович туһунан өйдөбүлгэ, ахтыыларга иитиллибиппит. Мин аан бастаан манна 16 саастаахпар кэлэ сылдьыбытым, элбэхтик истибит Саха сирин, нэһилиэги бэйэм эт харахпынан көрүөхпүн баҕарбытым».
Максим Аммосов Саха сирин, Кыргызстан, Казахстан социальнай-экономическай сайдыыларыгар эһэтин кылаатыгар тохтоото. «Кини дьону бэйэтигэр тардар, араас өрүттээх сайдыылаах киһи этэ, элбэх тылы билэрэ, ыллыырын сөбүлүүрэ. Бары дьоҕурун, талаанын дьоҥҥо сулууспалааһыҥҥа толук уурбута. Кини Сахатын сирэ сайдыан, манна олорор дьон олохтон үөрүүнү эрэ ылыахтарын ыраланара. Бүгүн аныгы Саха сирин туһугар сүрэх үөрэр, тоҕо диэтэр, мин эһэм ыра санаалара олоххо киирдилэр», – диэтэ уһулуччулаах киһи сиэнэ.
Үөрүүлээх түгэн кыттыылаах­тарыгар туһаайан, кыргыз улуу суруйааччыта Чингиз Айтматов уола Аскар Айтматов манныгы бэлиэтээтэ: «Максим Аммосов пааматынньыгын аһыыга кыргыз делегациятын састаабыгар баарым миэхэ улахан чиэс буолар. Бу биһиги уопсай историческай кэриэстэбилбит. Ааспыты умнубут норуот кэскилэ суоҕа биллэр. Таҥараҕа махтал, кыргызтар да, сахалар да бэйэлэрин ааспыт олохторун өйдүүллэр, судаарыстыбаннаһы тутууга улахан оруолу ылбыт уһулуччулаах дьоннорун ытыктыыллар. Ити биһигини түмэр, ону сэргэ чуолаан Максим Аммосов курдук дьон баар буолан, Кыргызстан да, Россия да демократическай судаарыстыбаларынан биллэллэр, иннилэрин диэки эрэллээхтик көрөллөр. Аммосов өҥөтүнэн Саха сирэ сүүнэ улахан Россия биир саамай сайдыылаах регионунан буолар».
«Бүгүн биһиги манна пааматынньык аһыллыытыгар баар буолуубут — үгүс өттүгэр Кыргызстан улахан доҕоро Александр Николаевич Жирков өҥөтө. Кини биһиги сыһыаннаһыыларбыт сайдыыларыгар саҥа тэтими биэрбитэ. Манна билигин буола турар тэрээһиннэр Кыргызстан уонна Саха сирэ күүскэ бииргэ үлэлээһини саҕалыылларыгар, бэйэ-бэйэни үчүгэйдик билэр туһугар бастакы хардыылары оҥороллоругар ыҥырыы. Саха сирин уонна Кыргызстан икки ардыларыгар бары эйгэҕэ сибээстэр күүһүрүөхтэригэр биһиги эрэнэбит», — диэн бэлиэтээтэ Аскар Айтматов.
Бу тэрээһин Максим Кирович Аммосов пааматынньыгар сибэкки ууруутун сиэринэн-туомунан түмүктэннэ.

Елена БАИШЕВА.

Василий КОНОНОВ
хаартыскаҕа түһэриилэрэ.