Арктика медицината хайдах буолуохтааҕый?

Дьокуускай куорат Бүтүн Россиятааҕы дьүүллэһии былаһааккатынан бүгүн эмиэ буолар. Парламеҥҥа РФ Федеральнай Мунньаҕар Госдума доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин “Россия Федерациятын Арктикатааҕы сирин-уотун субъектарыгар “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыагы олоххо киллэрии” диэн темаҕа төгүрүк остуола тэриллэр.

Бу тэрээһини Судаарыстыбаннай Мунньахха (Ил Түмэҥҥэ) РФ Госдуматын доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Морозов салайан ыытыаҕа, манна Госдума уонна РФ регионнарын депутаттара, СӨ бар дьонун депутаттара, былаас федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи толорор уорганнарын бэрэстэбиитэллэрэ уо.д.а. кыттыахтара.
Суолталаах түгэн иннинэ “Ил Түмэн” суруналыыстара Арктика регионнарын интэриэстэрин туруулаһар парламентарийдартан кинилэр регионнарыгар национальнай бырайыагы олоххо киллэрии уратыларын уонна бастакынан ханнык проблемалар быһаарыллыах тустаахтарын туһунан ыйыталаста.

Балыыһалары үбүлээһини уларытар  наада

Госдума доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Федот Тумусов:

— Билигин биир сүрүн боппу­руоһунан доруобуйа харыстабылын үбүлээһин мэхэньиисимигэр уларытыыны киллэрии ирдэнэрэ буолар. Хотугу регионнарга уонна Арктика территориятыгар медицинаны үбүлээһин бириинсиптэрин уларытар наада. Россия Федерацията олус улахан, регионнара килиимэттэринэн, сирдэринэн-уоттарынан уратылаһаллар. Ол гынан баран доруобуйа харыстабылын туһунан федеральнай сокуоҥҥа кэккэ уратыларбыт, холобур, суола-ииһэ суох ыраах сытар уонна аҕыйах нэһилиэнньэлээх пууннар аахсыллыбаттар.

Билигин Арассыыйа доруобуйа харыстабылыгар балыыһалары эмтиир дьонун ахсаанынан көрөн үбүлүүллэр. Ол, биллэн турар, элбэх нэһилиэнньэлээх сирдэргэ үчүгэй. Оттон аҕыйах нэһилиэнньэлээх регионнарга маннык үбүлээһин бириинсибэ барсыбат. Ол иһин медицинаны сметанан көрөн үбүлээһиҥҥэ көһөрүөххэ наада.

Өссө биир улахан тиэмэнэн учаастактааҕы балыыһалары атын көрүҥҥэ көһөрүү буолар. Ол эбэтэр эргэрбит балыыһалары саҥардан уларытыы. Ол аата саҥа балыыһа дьиэлэрин тутуохха, кадрдарынан хааччыйыахха, саҥа оборудованиелары туруоруохха, ол иһигэр телемедицинаны киллэриэххэ наада. Тыа сиригэр ыалдьыбыт киһи киин сир быраастарын консультацияларын, Дьокуускайтан, оннооҕор Москваттан сүбэ ылар кыахтаах буолуохтаах. Бу манныкка дьулуһабыт.

Өссө биир боппуруоһунан эми-тому хааччыйыы буолар. Ыалдьыбыт киһи балыыһаҕа сытар буоллаҕына эми босхо биэрэллэр.  Оттон балыыһаттан таҕыста даҕаны уонна амбулаторияҕа сылдьан эмтэнэр да буоллаҕына, бэйэтэ атыылаһарга күһэллэр. Бу быраабыланы уларытыахха наада. Киһи ыалдьар уонна быраас көрүүтүнэн эмтэнэр буоллаҕына, эми-тому босхо ылыахтаах. Кылаабынайа, бу уларыйыылар аныгы доруобуйа харыстабылын бастакы суолталаах хайысхаларын кытары сэргэ киириэхтээхтэр. Урут доруобуйа харыстабылын күүһэ ыарыыны кытары охсуһууга ыытыллара. Оттон бүгүҥҥү сорук – киһи ыалдьыа суохтааҕын уонна Арассыыйа гражданина 80 сааһыгар диэри уонна онтон салгыы олорор буоларын ситиһии. Маныаха медицинскэй-санитарнай көмө бастакы сүһүөҕэ улахан оруолу оонньуур.

Санавиация  сүүнэ суолталаах

Ненецкэй автономнай уокурук депутаттарын Мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ Александр Лутовинов:

— Ненецкэй автономнай уокурукка “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыак бырагыраамаҕа ыйыллыбыт тэрээһиннэрин олоххо киллэрии регион уратыларын кытта сибээстээх.

Бастатан туран, бу тыа сирин нэһи­лиэнньэлээх пууннарын үгүстэригэр айан-сырыы ыарахаттардааҕа, административнай киин – Нарьян-Мар Россия атын субъектарын кытта да, нэһилиэнньэлээх пууннар икки ардыларыгар да сылы эргиччи массыына тырааныспарынан сибээстэһиилэрэ суоҕа. Манан сибээстээн, биһиги уокурукпутугар сүүнэ суолталааҕынан санитарнай авиация буолар. Кини тыа сирин олохтоохторугар суһал уонна сүбэлиир медицинскэй көмөнү оҥорууга, тыа сирин нэһилиэнньэлээх пууннарыттан, төрүт олохтоох дьону көһө сылдьар миэстэлэриттэн, вахта бөһүөлэктэриттэн, Баренцев муоратын акваториятыттан, муора судноларыттан уонна “Приразломная” муус үрдүнээҕи муора платформатыттан, сир баайа үөскүүр миэстэлэриттэн ыарыһахтары Нарьян-Марга тиэрдиигэ туһаныллар. Итинтэн сиэттэрэн, “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыакка РФ субъектарын бюджеттарын үбүн суотугар оҥоһуллар көтүүлэри сэргэ санавиация эбии көтүүлэрин ахсааныгар федеральнай бюджеттан үбүлээһин көрүллэрэ биһиги региоммутугар суолталаах.

Нэһилиэнньэлээх пууннар медицинскэй киинтэн ыраахтарын, сиринэн сибээстэһии суоҕун уонна күн-дьыл уустугун кытта сибээстээх Арктика усулуобуйаларыгар ыраах сытар сирдэр олохтоохторугар хаачыстыбалаах медицинскэй көмөнү оҥорор туһугар биир тыын суолталаах ньыманан телемедицина буолар. Тэрилтэлэр материальнай-техническэй базаларын хаҥатыыга боччумнаах ситиһиилэр бааллар, ЕГИСЗ (доруобуйа харыстабылыгар иһитиннэрэр система) үлэтэ хааччылынна уонна сайда турар. Маны сэргэ биир кыһалҕанан ыраах сытар сирдэргэ интернет хаачыстыбата буолар, билигин уокурукка тыа сиригэр үрдүк скоростаах интернети биэриигэ үлэ ыытыллар.

Ненецкэй автономнай уокурук сиригэр үгэс быһыытынан олорор аҕыйах ахсааннаах норуоттарга, ону сэргэ ыраах сытар тыа сирдэригэр медицинскэй көмө тииһимньилээх буолуутун үрдэтэр сыалтан уокурук эмтиир тэрилтэлэрэ үлэ көһө сылдьар көрүҥүн туһаналлар. Көһө сылдьар медицинскэй этэрээт састаабыгар араас исписэлиистэр киирэллэр: хирург, акушер-гинеколог, отоларинголог, офтальмолог, невролог, эндокринолог, функциональнай диагностика бырааһа, психиатр-нарколог, тиис бырааһа. Нэһилиэнньэлээх пууннарга сөмөлүөт рейсинэн 1-2 исписэлиис 4-5 күҥҥэ тахсар. Быраастар нэһилиэнньэҕэ профилактическай көрүүнү, диспансеризацияны ыыталлар, гражданнарга медицинскэй мэктиэлээһини оҥороллор, ол иһигэр сааны атыылаһыыга лицензияны ылалларыгар уонна тырааныспары салайыыга көҥүллүүр медицинскэй ыспыраапканы биэрэллэр, флюорографическай уонна ультразвуковой чинчийиилэри ыыталлар.

Уокурукка сыллата “Кыһыл чуум” диэн социальнай бырайыак ыытыллар. Ол уокурук бюджетын уонна ньиэп хампаанньаларын үбүн суотугар үбүлэнэр. Бырайыак сыалынан Заполярье киһи айанныырыгар ыарахаттардаах регионнарыгар көс олохтоох дьоҥҥо медицинскэй көмө тииһимньилээх буолуутун хааччыйыы, табаһыттар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрин доруобуйаларын чинчийии уонна эмтээһин, сэрэтэр үлэлэри ыытыы, чуум үлэһиттэрин бастакы медицинскэй көрүүнү оҥоруу ньымаларыгар уонна медицинскэй аптечкалары туһаныы быраабылаларыгар үөрэтии, табаһыттар биригээдэлэрин эминэн хааччыйыы буолаллар.

Биһиги региоммутугар тэриллибит медицинскэй тэрилтэлэр көһө сылдьар үлэлэрин көрүҥэ ханна да суох ураты буолар уонна тыа сирин олохтоохторугар көдьүүстээх бастакы медицинскэй көмөнү тэрийии практикатын быһыытынан Россия Федерациятын атын регионнарыгар туһаныллыан сөп диэн ааҕабын.

Региоммутугар бастакы суолталаах соругунан ыарыылары эрдэтинэ диагностааһыны хааччыйыы, ол иһигэр искэн ыарыыларын эрдэтээҥҥи стадияларыгар булууну улаатыннарыы буолар. Ол инниттэн региоҥҥа сыллата ыытыллар диспансеризацияҕа төһө кыалларынан элбэх дьону тардыыга медицинскэй тэрилтэлэр үлэни ыыталлар.

Бу уонна да атын ылыллар дьаһаллар, саарбаҕа суох, региоҥҥа медицинскэй хааччыйыыны хаачыстыба өттүнэн тупсарар, түмүгэр уокурук олохтоохторун олоҕун таһымын үрдэтэр кыахтаныахтара.

Күүспүтүн  түмэн, көдьүүстээхтик туруорсуоҕуҥ!

Сергей Эммануилов, Архангельскай уобалаһын депутаттарын Мунньаҕын социальнай политикаҕа, доруобуйа харыстабылыгар уонна спорка кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:

— Арктикаҕа киһи доруобуйатын харыстааһыҥҥа, Уһук Хоту сир усулуобуйаларыгар доруобуйа харыстабылын тиһигин сайдыытыгар сыһыаннаан Арктика регионнара бииргэ түмсэн үлэлииллэрэ бүгүн суолталаах. Саха сирэ, эмиэ Архангельскай уобалас курдук, климатын усулуобуйалара уустугунан, ыраах сытар сирдээҕинэн-уоттааҕынан уонна айанныырга ыарахаттардааҕынан, тырааныспар инфраструктурата ситэ сайдыбатаҕынан уратылаах. Ити, холобур, санавиацияҕа ороскуоттар улаатыыларыгар тиэрдэр, ол курдук сөмөлүөтүнэн эрэ тиийиэххэ сөп нэһилиэнньэлээх пууннар бааллар.

Регионнар араастаһыыларын коэффициенын ааҕыыга, ОМС федеральнай фондатыттан медицинскэй көмөнү оҥорууга анаан субвенциялары тыырыыга, хомойуох иһин, Арктика сирин-уотун уратылара учуоттамматтар. Тыа сиригэр медицинскэй үлэһиттэргэ социальнай өйөбүл дьаһалларыгар, ону сэргэ кинилэр сынньана барар миэстэлэригэр уонна онтон төннүүгэ айаннарын төлөбүрүгэр ороскуоттар тариф састаабыгар киллэриллибиттэрэ балаһыанньаны уустугурдар. Бу эмиэ доруобуйа харыстабылын тиһигэр эбии ноҕуруусканан буолар. Биһиги санаабытыгар, маннык социальнай эбэһээтэлистибэлэр ОМС бырагырааматынан буолбакка, туспа үбүлэниэхтээхтэр.

Бүгүҥҥү күҥҥэ Архангельскай уобалаһын Мунньаҕын депутаттара регион бырабыыталыстыбатын кытта бары регионнарга ОМС систематын үбүнэн хааччыйыыга тэҥ усулуобуйалары үөскэтэр, медицинскэй үлэһиттэргэ тарифка киллэриллибит социальнай өйөбүл дьаһалларын быһаччы үбүлүүр туһугар ааҕыы-суоттааһын методикатыгар уларытыылары киллэриигэ этиилэри бэлэмнииллэр.    Онон биһиги СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕыттан кэллиэгэлэрбит  Россия Федерациятын Арктикатааҕы зонатыгар доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр балаһыанньаны тупсарыыга туһаайыллыбыт көҕүлээһиннэрин өйүүбүт. Хотугу сирдэргэ медицинскэй көмө тииһимньилээх уонна хаачыстыбалаах буолуутун үрдэтэр инниттэн федеральнай таһымҥа Арктика регионнарын интэриэстэрин күүспүтүн түмэн, көдьүүстээхтик туруорсар кыахтаныахпыт.

Е.Воробьева, С.Кузьмина, А.Бурнашева, В.Прокопьев бэлэмнээтилэр

Подробнее читайте в свежем номере газеты по указанной ссылке.

Уважаемые читатели!

1. Покупая электронную версию Издания, вы осознаете, что покупаете ее исключительно для личного (семейного) пользования. Перепродажа или любая другая передача купленного вами номера газеты третьим лицам запрещается и может преследоваться по закону.
2. Обязанности продавца, в качестве которого выступает Издание, считаются выполненными с момента отправки Покупателю ссылка на скачивание купленного и оплаченного им номера газеты.
3. Стоимость газеты в розницу 30 руб.

ВАЖНО! Иногда, по независящим от Издания причинам, спам-фильтры Покупателя перебрасывают письмо с заказанной вами ссылкой в папку «Спам». Поэтому если вы не получили от нас автоматически сгенерированного письма со ссылкой, для начала проверьте папку «Спам». Если его нет и там — обращайтесь в нашу редакцию.