Амма уонна Дагестан: кыайыыларга сирдиир ситим

Амма эдэр бөҕөстөрө Дагестаҥҥа биир ыйдаах анал эрчиллиини аастылар

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана  Айсен Николаев Ил Түмэн депутаттарыгар Анал этиититтэн

“Саха Өрөспүүбүлүкэтин маҥ­найгы Президенэ Михаил Ефи­мо­вич Николаев  чөл, чэгиэн олоҕу тутуһуу туһунан бэрт кэскиллээх стратегията билигин үчүгэй түмүктэри биэрэр. Саха сирин хас үһүс олохтооҕо спордунан дьарыктанар. Биһиги сорукпут – хас биирдии иккис киһи дьарыктаныахтаах!

Физическэй спордунан дьарыктаныан баҕарар дьоҥҥо  спорт объектарын салгыы тутан, аһан иһиэхпит. 2019 сылга Аммаҕа Саха си­рин норуоттарын VII спортивнай оонньууларын,   2021 сылга Бэрдьигэстээххэ  “Манчаары оонньуулара” XXI спартакиаданы ыытыахпыт.

Саха сирин спорда – биллэр бренд буолла. Ону кытта, биһиги дойду президенэ “биһиги национальнай көрүҥнэрбит олимпийскай дьиссипилиинэҕэ киириэхтээхтэр” диэн этиитин чопчу толорон иһэбит. Мас-рестлинг Россияҕа, аан дойдуга киэҥник тарҕанан эрэрэ ону туоһулуур. 2019 сылга Дьокуускайга ыытыллыахтаах көҥүл тустууга аан дойду Кубога биһиги өрөспүүбүлүкэбитин  аан дойду көҥүл тустуу сайдыытын биир киининэн оҥоруоҕа диэн эрэнэбин!”

2018 сыл, ахсынньы 17 күнэ.

Амма эдэр бөҕөстөрө Дагестаҥҥа биир ыйдаах анал эрчиллиини аастылар

Николай Захаров-Сахаачча аатынан Амматааҕы оҕо спортивнай оскуолатын эдэр бөҕөстөрө Дагестан республикатыгар Хасавюрт куоракка «Спартак» оҕо спортивнай оскуолатыгар биир ыйдаах анал эрчиллиини аастылар.

Төһө да быйыл Амма халаан уутуттан улаханнык эмсэҕэлээтэр, улууспут салалтата, Амматааҕы оҕо спортивнай оскуолата, чааһынай урбаанньыттар, тустуу туһугар ыалдьар биирдиилээн дьон, төрөппүттэр өйөөн, быйылгы сылга туруоруммут сыалбытын — Дагестаҥҥа ыытыл­лыахтаах дьарыкпытын ситистибит, — диэн этэр Амматааҕы оҕо спортивнай оскуолатын тустууга тренерэ Илья Анатольевич Солдатов.
Биир ыйдаах дьарыгы харчытыгар суоттаан таһаардахха, 500 тыһ. солк. тэҥнэһэр. Амма улууһун, Болугур, Сулҕаччы нэһилиэктэрин дьаһалталара, улуустааҕы тустуу федерацията, Ил Түмэн депутата, урбаанньыт, меценат Руслан Федотов, Эмис нэһилиэгиттэн төрүттээх республикаҕа биир биллэр тутааччы Прокопий Николаев, Амма улууһун урбаанньыттара Наталья Шишигина, Людмила Куприянова, Гавриил Васильев, Иван Заровняев уонна төрөппүттэр көмөлөрүн тренер биир бастакынан махтана ааттыыр.
Дагестан республикатын Хасавюрт куоратын «Спартак» оҕо спортивнай оскуолатын кытта 2006 сыллаахтан бииргэ үлэлиибит. Ити кэмтэн саҕалаан, Амма эдэр бөҕөстөрө сайын аайы Хасавюрт оскуолатыгар анал эрчиллиини бараллар. Бу сырыыга үлэбит хайысхатын кэҥэтэн, ыытыллар болдьоҕун уһатан, биир ый устата дьарыктанныбыт. Урукку өттүгэр наар сайыҥҥы сынньалаҥ кэмигэр сылдьар эбит буоллахпытына, бу сырыыга сэтинньи ыйга сэттэ оҕону илдьэ сырыттым. Быйылгы дьарыкпыт өссө биир уратытынан оҕолор тустуунан эрэ буолбакка, Хасавюрт оскуолатыгар кылаастарынан арахсан үөрэннилэр. Онон биир ый устата үөрэхтэрин программатын көтүппэт усулуобуйаларын эмиэ тэрийдибит, — диэн кэпсиир Илья Анатольевич.
Уолаттар тренердэрин кытта ССРС уонна Россия үтүөлээх тренерэ Магомед Гусейнов аан дойдуга аатырбыт Хасавюртааҕы көҥүл тустуутун оскуолатыгар, Махачкала куоракка Гамид Гамидов аатынан тустуу оскуолатыгар, Грознай куоракка сырыттылар. Олимпийскай чемпионнары иитэн таһаарар тустуу оскуолаларын тренердэрин кытта көбүөргэ бииргэ үлэлээтилэр. Маны таһынан эдэр бөҕөстөр көҥүл тустуу бүгүҥҥү чаҕылхай “сулустарын” — олимпийскай чемпион Абдулрашид Садулаевы, 2011 с. аан дойду чемпионун, 2012 с. Олимпийскай оонньуулар чемпионнарын, 2016 с. Олимпиада боруонса призерун Шарип Шариповы, 2018 с. аан дойду, Россия хас да төгүллээх чемпионун Заур Угуевы кытта көрүстүлэр.

Биир ыйдаах дьарык туһунан Амма эдэр бөҕөстөрө туох санаалаахтарын истиэххэйиҥ

Андрей Мидловец, Амма 2 №-дээх орто оскуолатын VIII “А” кылааһын үөрэнээччитэ:

— Дагестаҥҥа тустуу — бас­такы нүөмэрдээх спорт. Би­һи­гини кытта саастыы уолаттар бары олимпийскай чемпион буолар ыра санаалаахтар. Ол иһин дьаныһан туран эрчиллэллэр. Урут наар сайын сылдьар этибит. Бу сырыыга сэтинньи ыйга тиийэ сырыттыбыт уонна оскуолаҕа Хасавюрт оҕолорун кытта биир паартаҕа олорон үөрэннибит. Мин үөрэммит кылааспар 20 оҕо баар. Бары тустуук уолаттар. Биир да кыыс суох. Дьарыкка 300-кэ уол кэлэр. Тренердэрэ олус кытаанах ирдэбиллээхтэр. Биир да сөкүүндэ хойутаан кэллэхтэринэ, дьарыкка киллэрбэттэр. Тустуу албастарын сыыһа оҥордохторуна улаханнык мөҕөллөр.

Дархан Каримов, Амма 2 №-дээх орто оскуолатын VI “Б”  кылааһын үөрэнээччитэ:

— Дагестаҥҥа мин бастакыбын сырыттым. Биһиэхэ кыһын, хаар тымныы эбит буоллаҕына, кинилэргэ сылаас. Ол гынан баран салгына наһаа сииктээх. Фрукта арааһа үүнэн турар. Оскуолата биһиэнинээҕэр уратыта элбэх. Үөрэтэллэрэ эмиэ атын. Учууталлара, кыргыттар бары былааттаах, уһун сарапааннаах сылдьаллар. Наһаа кытаанахтар. Бэрээдэги күүскэ ирдииллэр эбит.

Витя Иванов, Амма 1 №-дээх орто оскуолатын VI “Б” кылааһын үөрэнээччитэ:

— Хасавюрка быйыл үһүс төгүлүн сырыттым. “Спартак” бэйэтэ туспа оскуолалаах эбит. Онно үөрэннибит. Сылын аайы ыытар “Памяти друзей” диэн тустуу турнирыгар икки төгүл чемпионнаабытым. Быйыл иккис миэстэ буоллум. Бу турнирга биһигиттэн өссө Андрей Мидловец чемпионнаата, Лука Данилов үһүс миэстэ буолла. Махачкала куоракка баран, биир нэдиэлэ дьарыктанныбыт, Грознай куоракка сырыттыбыт. Өссө да Дагестаҥҥа барыам диэн эрэнэбин. Маннык дьарыкка сылдьан сайдабын, эбиллэбин, элбэххэ үөрэнэбин.

Иосиф Гольдеров, Болугур орто оскуолатын IV кы­лааһын үөрэнээччитэ:

— Тустуунан иккис кылаастан дьарыктанабын. Хасавюрка иккис төгүлүн сырыттым. Биһиги саастыы уолаттар бары тустуунан дьарыктаналлар. Биһигини Дагестан тренердэрэ дьарыктаабыттара. Бастаан сүүрдэллэр, эбиэттэн киэһэ тустуу албастарын үөрэтэллэр. Күн устата туохха үөрэммиккин барытын киэһээҥҥи дьарыкка тустан көрдөрөҕүн. Сыыһа оҥороргун тренердэр сөбүлээбэттэр. Фрукта арааһын сиэтибит. Сыаната чэпчэки баҕайы. Грецкай эриэхэ бөҕөтө үүнэн турар. Дьоммутугар кэһии гынан аҕаллыбыт. Сыл аайы Дагестаҥҥа сылдьан, сайдабын, элбэҕи билэбин. Тренербэр Илья Анатольевичка махтанабын.

Эрик Давыдов, Амма 1 №-дээх 7 “Б” кылааһын үөрэнээччитэ:

— Тустуунан иккис кылаастан дьарыктанабын. Дагес­таҥҥа сылдьыбыт күннэрбит элбэх умнуллубат түгэннэри хааллардылар. Олимпийскай чемпионнар Абдулрашид Садулаев, Шарип Шарипов, аан дойду, Россия хас да төгүллээх чемпиона Заур Угуев көбүөргэ хайдах үлэлииллэрин, дьарыктаналларын көрдүбүт. Махачкала, Грознай куораттарга сылдьан дьарыктанныбыт. Кыайыы элбэх үлэттэн кэлэрин Олимпийскай чемпионнар холобурдарыгар көрдүм.

Алеша Илларионов, Амма 1 №-дээх орто оскуолатын V “Б” кылааһын үөрэнээччитэ:

— Дагестаҥҥа оҕолор тустуунан күүскэ дьарыктаналлар эбит. Наһаа тулуурдаахтар. Кыһыннары фрукта үүнэн турарын көрөр дьикти баҕайы. Каспийскай муораҕа сырыттыбыт.

Лука Данилов, Сулҕаччы орто оскуолатын V кылааһын үөрэнээччитэ:

— Дагестан республикатын киин куоратыгар Махачкала куоракка көтөн тиийэрбитигэр 17 кыраадыс сылаас этэ. “Спартакка” күннээҕи режими күүскэ тутуһаллар. Сарсыарда 6 чааска турабыт. 7 чааска бастакы дьарык саҕаланар. 8 чааска – сарсыардааҥҥы аһылык. 9 чааска — үөрэх, 11 чааска — дьарык, 13 чааска – эбиэт, 14, 16 чааска – дьарык, 19 чааска — киэһээҥҥи аһылык, 21 чааска утуйаҕын. Биһигини кытта Чурапчыттан, Чечняттан, Дагестантан 30-тан тахса оҕо дьарыктанар этэ. Дагестаҥҥа  бастакыбын сырыттым. Москва, Махачкала, Грознай куораттары көрдүм, элбэх саҥа доҕоттордоннум, Кавказ омуктарын төрүт үгэстэрин биллим, тустууга араас элбэх албастары оҥорорго үөрэнним. Бастакы тренербэр Михаил Михайлович Неустроевка, биһигини бэйэтин оҕолорун курдук илдьэ сылдьыбыт тренербитигэр Илья Анатольевич Солдатовка, күүс-көмө буолбут дьоммор махтанабын.

* * *

Амма уонна Дагестан тустуутун оскуолаларын бииргэ үлэлээһиннэрин сибээһин салгыыр саҥа көлүөнэ тустууктарга биир ыйдаах дьарык умнуллубат түгэннэри хаалларда. Ол барыта түмүллэн, өйгө-санааҕа сааһыланан, күүһү-уоҕу, эстибэт эрчими эбэн, чаҕылхай кыайыыларга сирдээтин!