90 сыл кэнниттэн көстүбүт хараабыл

Экипаһа суох

Куба былаастара ыам ыйын 16 күнүгэр аан бастаан ити хараабыл Карибскай муораҕа уста сылдьарын көрбүттэрэ. Гавана куорат арҕаа өттүгэр, хараабыллар сырыылара бобуллар миэстэлэригэр аан бастаан устар аал тахсан кэлбит.
Бастаан утаа кубинецтар хараабыл экипаһын кытта сибээстэһэ сатаабыттар, ханнык да сигнал кэлбэтэх. Онтон биэрэк харабылын үс патрульнай катерын ыыппыттар. Кубинецтар булбут хараабыллара киэҥник биллэр-көстөр SS. «Cotopaxi» диэн американскай пароход буолан биэрбит.
Ити хараабыл 1925 сыллаахха ахсынньы 1 күнүгэр “Бермудскай үс муннукка” сураҕа суох сүппүт. Пограничниктар соһуччу көстүбүт булумньуларыттан олус диэн соһуйбуттар, сөхпүттэр. Хараабылы бүтүннүү дьэбин быһа сиэбит, эргэ устар аал буолара таһыттан көстө сылдьар эбит. Пограничниктар хараабылга ыттан киирэн баран көрбүттэрэ, кубус-кураанах, өлбүт киһи уҥуохтара да суох үһү.

Хапытаан дневнигэ

Ити булуллубут хараабыл кэлин чинчийии түмүгэр “Бермудскай үс муннукка” сүппүт Америка устар аала буолара биллибитэ.
Судноны чинчийээччилэр хапытаан бэлиэтээһиннэри оҥорор дневнигин булан ылбыттар. Ити дьиҥнээх борт сурунаала буоларын Куба эксперэ Родольфо Крус Сальвадор бигэргэппит. Устар аал сүтэр кэмигэр Clinchfield Navigation Company диэн хампаанньаҕа сулууспалаабыт. Кини хапытаан дневнигэр экипаж күннээҕи олоҕун-дьаһаҕын туһунан сыаналаах сибидиэнньэлэр баалларын туһунан кэпсээбит.
Ол эрээри, хомойуох иһин, борт сурунаалыгар хараабыл уонна кини хамаандата сүтүүтүн туһунан туох да туоһу, сибидиэнньэ суох буолан биэрбит. Дневниккэ устар аал сүтүөр диэри эрэ, араас интэриэһинэй түгэннэр бэлиэтэммиттэр. Бүтэһик бэлиэтээһин 1925 сыллаахха ахсынньы 1 күнүгэр оҥоһуллубут эбит. Ити күн SS. «Cotopaxi» SOS биллэрбит уонна ол кэнниттэн сибээскэ тахсыбатах.

“Бермудскай үс муннук” номоҕо

Биир үйэни эрэ кыайбат кэм устата ити устар аал туһунан туох да биллибэтэх, иһиллибэтэх. Хараабыл тимирэн эрэрин туһунан сигналы тутаат, американецтар көрдүү-ирдии сатаабыттар да, тугу да булбатахтар. Муҥ саатар, устар аал кырамтатын да…
Онон 1925 сыллаахха ахсынньы 1 күнүгэр сирдээн тимирбитэ, халлааннаан көппүтэ биллибэт, сураҕа суох симэлийэн-сүтэн хаалбыт хараабылы “Бермудскай үс муннукка” сүппүт реестргэ киллэрбиттэрэ. Устар аал ити үс муннук уос номоҕун сорҕотунан буолбута.

Таас чох тириэрдэр соруктаах

SS. «Cotopaxi» хараабыл ити сураҕа суох сүтэр айаныгар 1925 сыллаахха сэтинньи 29 күнүгэр Соҕуруу Каролина Чарльстон пордуттан туруммут. Экипажка 32 моряк баар эбит. Хапытаан Майер кинилэри баһылаан-көһүлээн илдьэ сылдьыбыт. Онон устар аал муораҕа баара-суоҕа икки күн устата эрэ устаахтаабыт.
Пароход Куба киин куоратыгар Гаванаҕа 2340 тонна таас чоҕу тириэрдэр соруктаах эбит. Куба Министрдэрин Сэбиэтин вице-президенэ, генерал Абелардо Коломе судно дьиктитик сүппүт биричиинэтин Куба былааһа хайаан да билиэхпит, арыйыахпыт диэн бигэ тылын биэрбит.

Үрдүкү күүстэргэ күтүрүүллэр

Ааҕааччыларга “Бермудскай үс муннук” Бермуд, Майами уонна Пуэрто-Рико икки ардыларынан тайаан сытарын санатабын. Ити оройуоҥҥа уонунан сөмөлүөттэр уонна хараабыллар сураҕа суох сүппүттэрэ. Кинилэр дьылҕаларын туһунан күн бүгүҥҥэ диэри туох да биллибэт. Таайыллыбатах таабырын буоланнар киһи аймах историятыгар хааллахтара.
Уфологтар сөмөлүөттэр уонна хараабыллар ити оройуоҥҥа сүтүүлэрин үрдүкү күүстэргэ эбэтэр инопланетяннарга кү­түрүүллэр. Оттон учуонайдар уфологтар этиилэригэр төрдүттэн сөбүлэспэттэр. Кинилэр “Бермудскай үс муннукка” симэлийбит көтөр, устар ааллары ыыталларыгар икки атахтаах сыыһа-халты туттунууларын уонна айгыр-силик айылҕа араас көстүүлэрин кытта сибээстииллэр.
Ол эрээри SS. «Cotopaxi» хараабыл 90 сыл кэнниттэн көстөн кэлиитэ, наука үлэһиттэрин болҕомтолорун күүскэ тарпыт. Итинтэн киһи сыыһата уонна айылҕа көстүүтэ ситимэ суоҕа көстөн кэлэр. Сир үрдүгэр таайыллыбатах таабырын олус элбэх. Ити хараабыл онтон биирдэстэринэн буолар.