Дэриэбинэҕэ матасыыкылынан, Хотугу полюска — ледоколунан

Россия парламентарийдарыгар быйыл сааскы сессия саамай уһун уонна тыҥааһыннаах буолла. Онон кинилэр үчүгэйдик сынньанар баҕалаахтара өйдөнөр. «Парламент хаһыата» депутаттар каникулларын ханна атааралларын туоһуласта: сорохтор көҥүл бириэмэни муҥутуурдук туһаныахтара, оттон атыттары номнуо сотору үлэ күүтэр.
Эмиэ ааспыт сылга курдук, Федерация Сэбиэтин чилиэннэрэ дойду устун айанныыр былааннаахтар. Кинилэр маршруттарын түмүктүүр сиринэн үгүстүк Крымы ааттыыллар. Манна даҕатан эттэххэ, тумул арыыга регионнар палааталарын спикерэ Валентина Матвиенко сынньанар баҕалаах.
«Туох да сэкириэт уонна саҥардыы суох – мин, биллэн турар, каникуллары Россияҕа атаарыаҕым, — диэтэ кини. – Муораны олус сөбүлүүбүн, онон булгуччу Крымҥа барыаҕым».
Сенатор Елена Мизулина «Парламент хаһыатыгар» кэпсээбитинэн, уоппускатын кэмигэр Нуучча сирин айылҕатын ортотугар уонна Россия кэрэ көстүүлээх куораттарыгар астына сынньаныаҕа.
«Инникитин күүтэр түбүктээх үлэҕэ бэлэмнэнэн, биһиги быйыл сайын Тихвин, Новгород куораттарга күүһү-уоҕу мунньунуохпут, Санкт-Петербурга бара сылдьыахпыт, — диэн быһаарда кини. – Кэргэммин кытта уруккуттан да дьикти уоннай баай историялаах Дивеевоҕа – Нижегородскай уобалас саамай кырасыабай сэлиэнньэлэриттэн биирдэстэригэр тиийэ сылдьар ыра санаалаахпыт».

Соҕотоҕун — матасыыкылынан

Федерация Сэбиэтин норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Константин Косачев бэйэтин каникулларын экстремальнай аҥаардааҕынан ааттаата. Сенатор Москваттан Удмуртияҕа диэри үс күн устатыгар соҕотоҕун матасыыкылынан айанныыр былааннаах. «Онно, нуучча улуу композитора Петр Ильич Чайковскай итиэннэ СС-20 кынаттаах ракеталар үөскээбит Воткинскай куорат анныгар мин эһэм уонна эбэм көмүс уҥуохтара бааллар, — диэтэ кини “Парламент хаһыатыгар”. – Мин маннык соҕотоҕун итиэннэ чуолаан матасыыкылынан айанныырбын ордоробун. Матасыыкылынан айаннаабытым ыраатта. Ааспыт сылга эмиэ итинник Кострома уобалаһыгар өбүгэлэрим көмүллүбүт сирдэригэр бара сылдьыбытым».

Оттон атырдьах ыйын ортотугар Константин Косачев атын сенатордары кытта планета саамай хотугу туочукатыгар айанныаҕа.
«Биһиги Росатомтан ыҥырыы туппуппут, онон атырдьах ыйын 13-23 күннэригэр аан дойдуга саамай бөдөҥ «50 лет Победы» ледоколунан Хотугу полюска айанныахпыт», — диэн быһаарда кини.

Өрөбүллэргэ үлэ күүтэр

«Парламент хаһыата» чуолкайдаабытынан, Федерация Сэбиэтин чилиэннэригэр холоотоххо, депутаттар үгүстэрэ сайыҥҥы ка­никулларыгар үлэлиэхтэрэ. Ол курдук, балаҕан ыйын 10 күнүгэр дойду 20 регионугар субъектар баһылыктарын уонна олохтоох парламеннар быыбардара ыытыллыахтара, ол иһин билигин партиялар быыбардааччыларын куоластарын иһин охсуһуулара күүһүрэр чинчилээх.
«Баҕар, ким эрэ сынньалаҥҥа төһө эмэ кэми аныаҕа, — диэтэ от ыйын 21 күнүгэр сааскы сессия сабыллар түгэнигэр Госдума бэрэссэдээтэлэ Вячеслав Володин. – Мин билэрбинэн, үгүстэр Крымҥа, Сочига, Краснодарскай кыраайга, бэйэлэрин дьиэлэригэр бараллар. Булгуччу кыраныысса таһыгар тахсыахтааххын диэн буолбатах».
Спикер этэринэн, политиктарга уоппуска да диэн, дьиҥэр, суох: депутаттар ону быыбардааччыларын кытта көрсүһүүгэ туһаныахтара. Эмиэ итинник санааны РЛДП фракциятын салайаач­чыта Владимир Жириновскай тутуһар.
«Сайын депутаттар, ол курдук, РЛДП депутаттара сынньанар кыах­тара хаһан да суох буолаач­чы, — диэн бэлиэтээтэ кини. — сыл аайы балаҕан ыйыгар быыбардар, сайын – бу онно бэлэмнэнии. Номнуо парламент каникулларын бастакы күннэриттэн депутаттар бэйэлэрин регионнарыгар быыбардааччылары кытта көрсөллөр. Оттон миэхэ сынньалаҥ диэн суох: куорат араас бырааһынньыктарыгар уонна тэрээһиннэригэр ыҥырыы элбэх, гражданнары кытта көрсүһүүлэр, эфирдэр, быыбар хампаанньатын салайыы – үлэ хара баһаам».
Үгүс сылларга парламент уонна президент быыбардарыгар кини оппоненынан уонна күрэстэһээччитинэн буолар Геннадий Зюганов эмиэ сынньанар санаата суох.
Сайын ханна сынньанарын туһунан ыйытыыга хоруйдаан, РФКП баһылыга киниэхэ итиэннэ партия бары чилиэннэригэр уоппуска диэн көрүллүбэтин, балаҕан ыйынааҕы быыбардарга бэлэмнэнэллэрин иһитиннэрдэ.
«Биһиэхэ өрө көтөҕүллүү уонна сырдык идея кэмэ, ол иһин үлэ эмиэ элбэх. Нэһилиэнньэни кытта үлэлиэхпит, кини биһиэхэ иннинэн буолла. Хамаанда бүтүннүүтэ регионнарга үлэлиэҕэ уонна ити соруктары быһаарыаҕа», — диэтэ депутат.
Оттон «Сиэрдээх Россия» фракциятын салайааччыта Сергей Миронов үлэтин расписаниетыгар кылгас сынньалаҥҥа миэс­тэ ордорбут. Ол эрээри итини сынньалаҥынан ааттыыр уустук.
«Нэдиэлэтээҕи уоппускабын Чукоткаҕа XVII-XVIII үйэлэрдээҕи Хоту сири чинчийээччилэр тохтообут миэстэлэригэр экстремальнай экспедицияҕа атаарыаҕым, – диэн политик сайыҥҥы былааннарын үллэһиннэ. — Европа миэхэ сабыылаах, Штаттар эмиэ сабыылаахтар. Оттон бу манна — сир алтыс чааһа, ханна да бар, ураты миэстэлэр, бэйэтэ туспа кырасыабай көстүүлэр. Маныаха мин дьон тэпсибит сиринэн маршруттары сөбүлээбэппин, киһи атаҕа үктэммэтэҕэ ырааппыт сирдэригэр сылдьарбын ордоробун. Итиннэ геологияны кытта сибээстээх ааспыт олоҕум биллэр — мин ыарахаттары, балаакканы, киэһээҥҥи кутаа уотун суохтуубун».
Госдума бэрэссэдээтэлин үөрэххэ уонна наукаҕа бастакы солбуйааччыта Геннадий Онищенко иһитиннэрбитинэн, кини уоппускатыгар салгыы үлэлиэҕэ – быыбардааччыларын кытта хас да көрсүһүү былааннаммыт.
«Баар үтүөттэн атын үтүөнү көрдөөбөттөр. Мин уокуругум — Хотугулуу-Арҕааҥҥы – Москваҕа экология өттүнэн саамай ыраас, онон уоппускабын онно атаа­рыаҕым», — диэн бэлиэтээтэ кини.
«Парламент хаһыатыгар» депутат Николай Валуев эппитинэн, чугастааҕы кэмҥэ кини үлэтин графигар Брянскайга, Смоленскай, Владимирскай уобаластарга уонна Федерация өссө түөрт субъегар тэрээһиннэргэ кыттыыта суруллубут.
«Сынньалаҥҥа саатар атырдьах ыйыгар балтараа нэдиэлэ хаалара буоллар, — диир кини. — Бу кэмҥэ мин дьиэбэр Санкт-Петербурга баар буолуом. Күн-дьыл табылыннаҕына, атырдьах ыйын бүтүүтэ биһиги кэмниэ кэнэҕэс Питерга сайыны билиэхпит, оччоҕуна булгуччу айылҕаҕа тахса сылдьыахпыт. Балыктыы, тэллэйдии, катерынан, борохуотунан хатааһылыы, Валаамҥа сылдьа сатыахпыт».
Депутат Виталий Милонов эмиэ кылгас уоппускатын дьиэ кэргэттэрин кытта атаарар санаалаах.
«Мин булгуччу Донецкай уобалас Горловкатыгар итиэннэ Бейрутка бара сылдьыам. Горловкаҕа быданнааҕыттан айанныыбын, онно доҕотторум элбэхтэр», — диэн кэпсээтэ кини.
Олимпийскай чемпион­ка, Госдума норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Светлана Журова Крымҥа сынньанарын уруккуттан сөбүлүүр эбит.
«Быйыл сайын мин Судакка сынньаныаҕым, — диэн былааннарын үллэһиннэ кини. – Номнуо үгүс сылларга ити үгэспин уларыппаппын. Итиннэ 10-тан тахса сыл айаннаатым, ол курдук Крым биэрэгин олус сөбүлүүбүн. Мин бэйэбин биир миэстэҕэ үөрэммит киһинэн ааҕыам этэ».
Оттон үс төгүллээх Олимпийскай чемпионка, Госдума норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэтигэр бэрэссэдээтэли солбуйааччы Ирина Роднина уоппус­катын былаанныы да илик этэ.
«Биһиги дойдубутугар киһи үчүгэйдик сынньанар миэстэлэрэ олус элбэхтэр. Ол эрээри мин уоппускабын былаанныы иликпин. Атырдьах ыйыгар сорох күннэргэ үлэлиэҕим, ол эбэтэр быыбар иннинээҕи хампаанньа бара турар. Онуоха эбии «Оҕо спорда» бырайыак кураторынан буолабын, тэрээһиннэри атырдьах ыйыгар уонна балаҕан ыйын саҥатыгар былааннаабыппыт», — диэн биллиилээх фигуристка ыгым графигынан үлэлиирин кэпсээтэ.
Госдума үлэтин бэрээдэгин быһыытынан, депутаттар үлэлэригэр номнуо атырдьах ыйын 29 күнүгэр төннүөхтээхтэр – бу күҥҥэ күһүҥҥү сессия саҕаланар. Атырдьах ыйын 29-тан балаҕан ыйын 10 күнүгэр диэри кэми кинилэр быыбардааччыларын кытта үлэҕэ аныахтара, балаҕан ыйын 11 күнүттэн палаата пленарнай мунньахтара уонна кэмитиэттэр үлэлэрэ саҕаланыаҕа.
Оттон Федерация Сэбиэтэ үлэтин хойутуу саҕалыаҕа. Сенатордар каникуллара балаҕан ыйа бүтүөр диэри салҕаныаҕа, ол кэмҥэ күһүҥҥү сессия бастакы мунньаҕа тэриллиэҕэ.