Хотугу Европа чемпиона — саха хааннаах Боһуут Пиетаринен

Боһуут — биирдиилээн  көрүҥ­нэргэ күрэхтэһиигэ коль­цоҕа Хотугу Европа дойдуларын 2018 с. чемпиона, алта көрүҥнээх күрэхтэһиигэ (шестиборье) уонна тирэнэн ойууга (опорный прыжок) — боруонса призер буолар. Онон бу кыайыынан Саха сирэ эмиэ киэн туттар бырааптаах.

Эдэр спортсмен атын сити­һиилэрэ – 2016 сылга спортивнай гимнастикаҕа Финляндия чемпионатыгар шестиборьеҕа бастакы миэстэлээх итиэннэ 2017 сылга шестиборьеҕа үһүс миэстэ буолбут. Спортивнай гимнастикаҕа чемпионат кыайыылаахтара сыл устатыгар ыытыллар 8 күрэхтэһии түмүктэ­ринэн быһаарыллаллар.

Кини чемпион буолбут кис­тэлэҥэ тэҥинэн судургу уонна уустук — сайдар баҕата, дьулуура, бэйэтигэр ирдэбиллээҕэ, дьиэ кэргэнин өйөбүлэ. Боһуут спортивнай гимнастикаҕа “карьерата” бастаан бассейыҥҥа үс миэтэрэ үрдүк вышкаттан ууга кыраһыабайдык ыстанар баҕаттан саҕаламмыт эбит. Ол туһуттан ууга харбааһыны таһынан, батутунан ыстаныы бөлөҕөр суруйтарбыт… Билигин Боһуут гимнастика саалатыгар нэдиэлэҕэ 20 чаас дьарыктанар, спорт атын көрүҥнэригэр Финляндия сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэр спортсменнар дьарыктанар Лапландия спортивнай базатыгар сылга 4 төгүл айанныыр. Оттон бу тулуура, дьулуура уол оҕоҕо хантан силис тардарый? Биллэн турар, ол дойдуга киһи бэйэтин сайыннарарыгар кыах толору баар буолуохтаах. Ону таһынан, кини бары өттүнэн кыахтаах, сайдыылаах, аныгылыы эттэххэ, “продвинутай” дьиэ кэргэҥҥэ иитиллэр, төрүттэрэ да Саха сиригэр биллэр дьон.

Боһуут Пие­таринен эһэтэ  —М.К.Аммосов аатынан ХИФУ Бочуоттаах ветерана, профессор, биһиги редакциябыт доҕоро уонна коллегабыт Н.С.Николаев. Ийэтэ – Яна Пиетаринен (Я.Н.Николаева), саха, 1993 с. Дьокуускай куорат 23 №-дээх оскуолатын, онтон 1999 с. СГУ ФЭИ-тун кыһыл дипломнаах бүтэрбит. Ол кэннэ АХШ Огайо штатын Уиттенбергскай университетыгар (2000 с.), Хельсинки университетын иһинэн Норуоттар икки ардыларынааҕы экономика үрдүкү оскуолатыгар (2003 с.) магистратураҕа уонна докторантураҕа сити­һиилээхтик үөрэммит. Экономическай наука магистра буолар. Кини уола Маркус-Боһуут Пиетаринен 2005 с. төрөөбүт, Финляндия уонна Россия гражданина. Үс сыл иһигэр үстэ чемпионнаабыт: 2016 с. – Хельсинки чемпиона, 2017 с. – Финляндия чемпиона, 2018 с. – Хотугу Европа дойдуларын чемпиона. Аҕата – Лаури Пиетаринен – “АЯНТА” диэн биллэр инвестиционнай хампаанньа генеральнай директора. Бу хампаанньа Кытай, Вьетнам, Великобритания, Швеция, Дания, Сингапур, Исландия, Гонконг, Франция, Монако, Турция уо.д.а. дойдулар хампаанньаларын кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиир. Биллэр бөдөҥ исписэлиис.

Дьэ, ити чугас дьоно. Оттон Боһуут диэн аат киниэхэ хайдах иҥэриллибитэй? Николай Спиридонович Николаев бигэргэтэринэн, кини төрөппүт аҕатын ийэтэ, ол аата эбэтэ, бииргэ төрөөбүтэ Степан Прокопьевич Алексеев — Боһуут диэн биллэр атыыһыт, баай киһи Ньурбаҕа олорбут. Ити киһи туһунан Василий Бочкарев “Илин” сурунаал 2007 с. 5 нүөмэригэр Боһуут сыдьааннара таһаарбыт кинигэлэригэр олоҕуран суруйуутуттан быһа тардан аҕалабыт.   “Боһуут Ньурба улууһун төрүтэ буолбут Ньырбачаан кыыстан удьуордаах биэс оҕолоох ыалга төрөөбүт. Аҕата аччыгый уолун Боһууту, өйдөөх диэн, Бүлүү куоратыгар үөрэттэрбит. Эрдэ тулаайах хаалан, биэс сыл үөрэнэн баран убайын Баҕыыда көмөтүнэн дьол көрдөһө көмүстээх Бодойбоҕо салааска соһуулаах барбыт. Онно эдэр саха уолун Сибииргэ аатырбыт көмүс промышленнига Иван Громов бэлиэтии көрөн бэйэтин кэнсэлээрийэтигэр үлэлэппит, устунан итэҕэллээх киһи оҥостуммут. Ол курдук Громов компаниятыгар сүүрбэ сыл үлэлээн Бүлүү уокуругун дьонуттан эттэрин-арыыларын атыылаһан Бодойбо көмүсчүттэрин хааччыйбыт.

Громов көмөтүнэн Москва атыы­­һыттарын Коковины, Басовы, Мэҥэ улууһуттан Кушнаревы кытта билсэн, кинилэр табаардарын борокуотунан Бүлүү сүнньүгэр таһар. Бэйэтэ бас билэр хас да маҕаһыыннанан байан-тайан барар. Бүлүү уокуругар мировой судьуйанан бигэргэтиллэн, дойдутугар Марха улууһугар кулубанан талыллан үлэлиир. Бу үлэлиир кэмигэр бэйэтин үбүнэн Ньурбаҕа, Чаппандаҕа икки таҥара дьиэтин, Чаппандаҕа, Оттооххо икки оскуоланы, эмтэнэр дьиэни туттаран үлэҕэ киллэрбит. Үрэхтэри-күөллэри көһөрөн ходуһа сирин, улахан айан суолун оҥотторбут, улууһугар маҥнайгы сибээһи олохтообут. Бу сөҕүмэр үтүө дьыалатын күн ыраахтааҕы үрдүктүк сыаналаан 2 орденынан, 2 үрүҥ көмүс, 3 боруонса мэтээлинэн наҕараадалаабыт. Маны таһынан ыраахтааҕы анал суруктаан улахан кыһыл көмүс чаһыны, куортугу, көстүүмү Степан Прокопьевич Алексеевка — Боһуукка бэлэхтээбит, бочуоттаах инородец аатын иҥэрбит.

Маны таһынан Боһуут уоба­ластааҕы попечительскай Совет чилиэнэ буолан дьадаҥы оҕолор үөрэниилэригэр элбэх үбү-харчыны биэрбит, сыстыганнаах ыарыылары утары охсуһар Иркутскайдааҕы обществоҕа, бааһырбыт буойуннарга, аччыктаабыттарга элбэх көмөнү оҥорбут.

Дьэ ити курдук Боһуут кулуба улахан прогрессивнай өйдөөх-санаалаах меценат, попечитель, патриот буолан төрөөбүт норуотугар сүдү үтүөлээҕин бу кинигэттэн ааҕан билиэххэ сөп”, — диэн В.Бочкарев суруйар.

Оттон маннык үтүө киһи аатын билигин ыраах Финляндияҕа саха төрүттээх Боһуут сүгэр. Ити ааты киниэхэ эһэтэ Николай Спиридонович биэрбит.

Манна сыһыаран эттэххэ, Яна аҕата Н.С.Николаев 10 кылааһы бүтэрээт, сиэбигэр 3 эрэ солкуобайдаах Москваҕа үөрэнэ барбыта, онно полиграфия оборудованиетыгар идэтийэр аан дойдуга бэрт сэдэх институттан биирдэстэригэр киирэн, кыһанан-мүһэнэн үөрэммитэ. 1956 с. дойдутугар кэлэн, Дьокуускайдааҕы типография массыыналарын таҥыытыгар үлэлэспитэ. Онон Саха сиригэр бэчэт сайдыытыгар эмиэ кылааттаах буолан тахсар. Өссө студенныы сылдьан, киэһэтин оҕолору үөрэппитин, билиҥҥитэ репетиторынан үлэлээбитин билэн, Саха судаарыстыбаннай университетыгар преподавателинэн ылбыттар. Ытык киһи билигин да ыччаты кытта үлэлиир, биллиилээх профессор, Россия инженернэй Академиятын чилиэн-корреспондена, республикаҕа черчение олимпиадаларын төрүттээбитэ.

Хаартыскаттан көрдөххө, уол саха хааннааҕа тута биллэр. Хара баттахтаах, бааһынайдыҥы. Итини тэҥэ Боһуут Сахаайа — Катарина диэн балтылаах. Соторутааҕыта Пиетариненнар дьиэ кэргэн Саха сиригэр төрөппүттэрин, эһэлэрин билсэ кэлэн бардылар. Кинилэр Хельсинки чугаһыгар 460 кв. м иэннээх үс этээстээх тупсаҕай дьиэлээхтэр. Оҕолорун сайдыытыгар улахан болҕомтону уурар дьон. Бэйэлэрэ аныгы тэтимнээх үйэ эргийэр киинигэр сылдьаллара биллэр. Дьоно оҕолоругар сахалыы ааты биэрэн, дойду тас өттүгэр саха хааннаахтарын бу курдук биллэрэллэрэ кэрэхсэбиллээх.

Биһиги элбэҕэ суох ахсааннаах норуоппут. Онон хас биирдии саха киһитин ситиһиилэрэ, кыайыылара, сыыһа-халты да туттуулара дьон хараҕын далыгар буолар. Саха сириттэн төрүттээх биир дойду­лаахтарбыт ханна да сырытталлар, бэйэлэрин төрүт сирдэрин ааттаттыннар, сайда, үүнэ-чэчирии турдуннар, кыайыылара үксээтин диэн баҕа санаалаах бу суруйууну түмүктүүбүн.