Кэрэ эйгэтинэн угуттаан иитии

Атырдьах ыйын 13-15 күннэригэр Хаҥалас улууһугар «Өлүөнэ кыраайа» форумҥа «Музыкальное и художественное образование — путь к успеху» диэн СӨ музыка уонна ойуулуур-дьүһүннүүр искусство учууталларын форума буолан ааста. Быйыл Саха сирин учууталларын хас сыл ахсын ыытыллар мунньахтарыгар оҕону музыкаҕа, уруһуйга уһуйуу туспа сүрүн боппуруос быһыытынан аан бастаан көрүлүннэ.
Форум үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыытыгар СӨ бастакы президенэ, СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ Михаил Николаев, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Дьячковский, СӨ үөрэххэ уонна наукаҕа миниистирэ Владимир Егоров, СӨ үөрэххэ уонна наукаҕа миниистирин бастакы солбуйааччы Феодосия Габышева, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин солбуйааччы Марина Силина, Соҕуруу Кореятааҕы Искусство үрдүкү оскуолатын преподавателэ Ким Ан Сук, архитектура, дизайн уонна искусство Новосибирскайдааҕы судаарыстыбаннай университетын декана, Сибиирдээҕи федеральнай уокурукка Россия дизайнердарын Сойууһун боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Владислав Тихов, Москва куорат «Жар-птица» 324 №-дээх оскуолатын дириэктэрэ, педагогическай наука кандидата Елена Зотова, Москва куорат Ломоносовтааҕы орто оскуолатын музыкаҕа учуутала Артур Заруба, хормейстер, Москва куорат 324 №-дээх оскуолатын вокалга педагога, РФ үтүөлээх учуутала Зинаида Богачева уо.д.а. бочуоттаах ыалдьыттар кыттыыны ыллылар.

Саха сирин парламенын спикерэ Александр Жирков форум кыттыылаахтарын уонна ыалдьыттарын Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин аатыттан үөрэх үлэһиттэрин атырдьах ыйынааҕы мунньахтара саҕаламмытынан эҕэрдэлээтэ. Кини тыл этиитигэр бүгүҥҥү форум түөрт сыллаах улахан үлэ түмүгэ буоларын бэлиэтээтэ: ««Музыка – барыбытыгар» диэн бырайыак Саха сиригэр 2013 с. алтынньы 1 күнүгэр официальнайдык саҕаламмыта. 2015 с. атырдьах ыйыгар «Музыка – барыбытыгар» диэн II Аан дойдутааҕы конгресс ыытыллыбыта. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр оҕону музыкаҕа үөрэтиигэ судаарыстыба өйөбүлэ өссө 90-с сылларга, өрөспүүбүлүкэ бастакы Президенэ М.Е.Николаев Ыйааҕынан ураты үөрэх тэрилтэтэ – Саха Өрөспүүбүлүкэтин музыка үрдүкү оскуолата тэрил­лиэҕиттэн ыла, саҥа таһымҥа тахсыбыта».
Александр Жирков өрөс­пүүбүлүкэҕэ музыкальнай уонна художественнай үөрэхтээһин инники сайдыытыгар икки түгэни бэлиэтээтэ.
Бастакытынан, үөрэх тэрилтэлэрин материальнай уонна үөрэтэр базалара, музыка оскуолаларын дьиэлэрин туруга, инструменнарынан хааччыллыылара буолар. «Ити проблемалары тиһиктээхтик быһаарар туһугар үөрэх уонна култуура министиэристибэлэрэ уталыппакка бэйэлэрин этиилэрин бэлэмнээн Бырабыыталыстыбаҕа, Парламеҥҥа киллэриэхтэрин наада. Маны уһатар, тардар табыллыбат», — диэтэ спикер.
Иккиһинэн, Александр Жирков оскуола иннинээҕи музыкальнай, художественнай үөрэхтээһини бэлиэтээтэ. Манна кини «РФ үөрэҕин туһунан» федеральнай сокуоҥҥа сөп түбэһиннэрэн саҥа үөрэх стандарта киллэриллибитин, оскуола иннинээҕи үөрэх туспа кэрдиис быһыытынан араарыллыбытын санатта.
«Биһиги өрөспүүбүлү­кэбитигэр оскуола иннинээҕи үөрэх тэрилтэлэрин ахсаана оскуола ахсааныттан быдан элбэх. Оскуола иннинээҕи үөрэх тиһигин үлэһиттэрэ – идэлэрин толору баһылаабыт элбэх ахсааннаах дьон бигэ коллектива буолар. Бүгүн оҕону үөрэтии уонна иитии ирдэбилэ саҥа таһымҥа таҕыста, маныаха оскуола иннинээҕи үөрэххэ ураты, бастааҥҥы суолта ууруллар. Оҕону үөрэтиигэ уонна иитиигэ оскуола иннинээҕи кэми мүччү туттахха, ону оскуолаҕа ситиһэр уонна толуйар кыаллыбатын дьон өйдөөн эрэр», — диэтэ Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ. Александр Жирков СӨ үөрэххэ министиэристибэтигэр туһаайан бу боппуруоска бэйэлэрин этиилэрин бэлэмнииллэригэр эттэ уонна оскуола иннинээҕи үөрэхтээһин систиэмэтин боппуруоһа күһүн Ил Түмэҥҥэ анаан-минээн көрүллүөҕүн иһитиннэрдэ.

Итиэннэ спикер бү­гүҥ­ҥү форум биһиги өрөс­пүү­бүлүкэбитигэр «Бары уруһуйдуубут» программа олоххо киириитигэр олук уурарын бэлиэтээтэ.
Түмүккэ Александр Николаевич «Жар-птица» Москватааҕы үөрэх киинин дириэктэригэр Елена Зотоваҕа, С.Ф.Гоголев аатынан Дьокуускайдааҕы педагогическай колледж музыкаҕа салаатын уһуйааччытыгар Владимир Жирковка, Дьокуускай куорат «Лучик» оҕо саадын музыкальнай салайааччытыгар Марина Охлопковаҕа Саха өрөспүүбүлүкэтигэр музыкальнай искусство сайдыытыгар кылааттарын иһин махталын биллэрдэ.
СӨ бастакы президенэ Михаил Николаев тыл этиитигэр бүгүҥҥү көрсүһүү сыала оҕолору иитии тиһигэр музыканы уонна ойуулуур-дьүһүннүүр искусствоны дириҥэтэн туһаныыны тэрийии буоларын бэлиэтээн эттэ.
«Биһиги оҕолорбут талааннарын уонна дьоҕурдарын киэҥ далааһыннаахтык сайыннарыахтаахпыт, итиэннэ музыка уонна уруһуй учууталларын уопсастыбаҕа статустарын көтөҕүөх, төрөппүттэр оҕолорун иитиигэ эппиэтинэстэрин үрдэтиэх тустаахпыт», – диэтэ Михаил Николаев.
Михаил Ефимович үөрэх уонна култуура министиэристибэлэрэ, төрөппүттэр түмсүүлэрэ, олохтоох бэйэни салайыныы дьаһалталара, меценаттар уонна өрөспүүбүлүкэ уопсастыбаннаһа талааннаах оҕолору иитэн таһаарыыга улахан суолталаахтарын ыйда.
Кини быйыл саас Өктөмнөөҕү лицей үөрэнээччилэрэ уонна үлэһиттэрэ биллиилээх опернай ырыаһыттары кытта «Князь Игорь» операны толорбуттарын, ол хаачыстыбалаах үөрэхтээһини тэрийиигэ бүтүн коллектив көдьүүстээх уопута буолбутун санатта.
Михаил Николаев форум кыттыылаахтарын болҕом­толорун үөрэх министиэристибэтин статистикатыгар туһаайда. Статистика дааннайдарынан, бүгүҥҥү күҥҥэ оскуола иннинээҕи тэрилтэлэргэ музыкальнай искусство специалистарынан хааччыллыы 84% тэҥнэһэр эбит, оттон үөрэх тэрилтэлэригэр – 65%, ойуулуур-дьүһүннүүр искусствоҕа – 53%.
«Музыка уонна уруһуй учууталларын ортолоругар оскуолаларга консерватория уонна үрдүкү академическай үөрэхтээх биир да учуутал суох», — диэн Михаил Ефимович баар кыһалҕаны ыйда.
«Музыкальное и худо­жес­твен­ное образование – путь к успеху» форум чэрчитинэн икки күн устата «Музыка – барыбытыгар» уонна «Бары уруһуйдуубут» стратегическай сессиялар ыытылыннылар. Форум үлэтэ атырдьах ыйын 16 күнүгэр «Музыка — барыбытыгар» бырайыак кыттыылаахтарын кэнсиэринэн түмүктэннэ.