“Кыһалҕаны икки өттүттэн көрөн баран сыаналааҥ

Егор Борисов, өрүү буоларын курдук, ыйытыыларга хоруйдуон иннинэ, өрөспүүбүлүкэ социальнай уонна экэнэмиичэскэй балаһыанньатын кылгастык кэпсээтэ. Кэлиҥҥи сылларга дойду экэниэмикэтигэр сатыылаабыт кириисис биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр эмиэ дьайыыта биллибит. “Бары билэҕит, биһиги экэниэмикэбит улахан бырамыысыланнай тэрилтэлэртэн тутулуктанар. Онтон олор аан дойдуга олохтонор балаһыанньаны кытта сибээстээхтэр. Холобур, алмаас хостооһунун ылан көрүөххэ. Уопсай көрдөрүүтэ кыччаабыта биллэр. Аны, билэргит курдук, “Мир” рудникка буолбут саахал эмиэ дьайыыта улахан”, — диэн кини саҕалаата. Ньиэп, гаас, чох хостооһунугар оҥорон таһаарыы көрдөрүүтэ халбаҥныырыттан, барыска нолуок кыччаан, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр ааспыт сылы кытта тэҥнээтэххэ, 19 млрд. солк. киирбэтэх. Егор Борисов, төһө да уустук кэмнэр кэлбиттэрин иһин, ылыммыт социальнай соруктары толорорго дьулуһалларын туһунан эттэ. Ол курдук, кини ол этиитин дакаастаан соторутааҕыта өрөспүүбүлүкэҕэ тутуллубут эбийиэктэр туһунан альбом-кинигэни көрдөрдө. “Бу сыллар тухары 18 тыһ. 22 эбийиэк тутуллубут. Манна олорон билбэппит, миэстэтигэр сырыттахха, хайдах курдук кыраһыабай, киэҥ-куоҥ, сырдык социальнай, оҥорон таһаарар тэрилтэлэр дьиэлэрэ тутуллубута көстөр”, — диэн тоһоҕолоон эттэ. Баһылык саахалланар уонна хаарбах туруктаах дьиэттэн көһөрүү бырагырааматыгар тохтоон ааста. 2017 сыллаахха 622 тыһ. кв. м иэннээх дьиэ кирбит. Өрөспүүбүлүкэ 2018 сылга пилотнай бырайыак быһыытынан саахалланар туруктаах уонна эргэ дьиэттэн көһөрүү бырагырааматын салгыырын туһунан эттэ. 2012 сыл кэнниттэн саахалланар туруктааҕынан билиниллибит дьиэлэр бу бырагыраамаҕа хапсалларын, тыа сиригэр олорор дьиэни туттууну өйөөһүн салҕаныаҕын туһунан кэпсээтэ.

ЭРЭДЭЭКТЭЭХ ЫЙЫТЫЫЛАР

— Спорт миниистирэ Георгий Балакшин предприниматель Александр Яковлевы кытары мөккүһүүлэригэр эн сыһыаныҥ?

— Хаһан эрэ доҕордоһо сылдьыбыт дьон уопсастыба көрүгэр сыһыаннарын быһаарсыылара үчүгэйэ суох. Оттон мөккүөр ис хоһоонун бэрэбиэркэлииргэ тустаах уорганнарга сорудах биэрбитим.

— Егор Афанасьевич, 2019 сылга буолар өрөспүүбүлүкэ баһылыгын быыбарыгар кыттар санаалааххын дуо?

— Дьон буола турар түгэни түргэтэтэ сатыыллар. Мин ханна да ыксаабаппын. Миигин дьонум-сэргэм үлэлиэҕэ диэн эрэнэн уонна үлэлээ диэн сорудахтаан талбыттара. Мин норуокка ылсыбыт бырагыраамабын толоруом диэн тылбын биэрбитим. Онон ылсыбыт эбээһинэспин толоро сылдьабын.

Хоруйу эрэйэр ыйытыылар

«Саха» көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньа суруналыыһа Руслана Максимова: Коррекционнай оскуолаларга анаан саҥа дьиэ хаһан эмит тутуллуо дуо? Чуолаан 1№дээх мөлтөхтүк саҥарар оҕолор оскуола-интернаттарын дьиэтэ?

— Улуустарга, куораттарга саҥалыы тииптээх оскуолалар тутуллаллар. Төһөнөн тутабыт да, оччонон хаарбах туруктаах дьиэлээх оскуолалар элбээн иһэр курдуктар. 20-30 сыл анараа өттүгэр туппуттарбыт уочаракка тураллар. Доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолорго анаан эмиэ реабилитационнай кииннэр тутуллаллар. Бүлүү трагар турар киин биир бастыҥынан биллэриллибитэ. Оттон быйыл саас өрөспүүбүлүкэтээҕи улахан реабилитационнай киин тутуута түмүктэнэн үлэтин саҕалыаҕа.
Онон бу тутуу киирдэҕинэ, хаарбах туруктаах дьиэҕэ баар коррекционнай оскуолаларбытыгар киирсиэхпит.

— Халаан уутуттан эмсэ ҕэлээбит Орто Халыма улууһун Березовка сэлиэнньэтин дьылҕата хайдаҕый?

— Былырыын Орто Халымаҕа бара сылдьан, халаан уутуттан эмсэҕэлээбит нэһилиэктэргэ балаһыанньаны билсибитим. Березовка сэлиэнньэтин үрдүк сиргэ көһөрүү үлэтэ саҕаланна.

«Вести-Саха» судаарыстыбаннай теле-араадьыйа хампаанньатын суруналыыһа Оксана Николаева: Усуйаана Де путатскай бөһ үөлэгэр ууну хаайар сирдэрин дамбата алдьанар туруктааҕыттан уунан хааччыйыы уустугурбут. Ону хайдах быһаарыахтарай?

— Муниципалитеттар үлэлэригэр биир кыһалҕа баар. Уунан хааччыйыы ситимэ бастаан муниципалитет, онтон ДьУоКХ көрүүлэригэр-истиилэригэр бэриллэ сылдьан, кыһалҕа кэмигэр туоратыллыбатах. Бу үлэ хонтуруолга ылыллыаҕа.

 “SakhaNews” сайтан Елена Кузьмина: Улахан хампаанньаларга нолуок төлөбүрүгэр сынньалаҥ биллэриллибитэ, аччыгый бизнескэ хайдаҕый?

— Аччыгый бизнес бэрэстэбиитэллэрин кытары көрсүһүүгэ аччыгый бизнескэ нолуогу кыччатар туһунан эрэннэрбитим. Билигин 6%-тан 3 %-ҥа диэри кыччатыы боппуруоһа турар. Быһаарыы ылыммыппыт, тустаах судаарыстыбаннай структура утарылаһа сатаабыта. Резервэ баар, онон кыччатыллыбыт 3% толуйуҥ диэн сорудах биэрбитим. Саҥа дьыл иннинэ сокуон барылын бэлэмниир сорук турбута. Онон салгыы бу сокуон барыла олоххо киириэҕэ.

Мэҥэ-Хаҥалас улууһун «Эркээйи» хаһыатын редактора Алена Докторова: Олохтоох дьону бырамыысыланнас үлэтигэр тардыы, ол иһигэр тыа сиригэр олорор ыччаты үлэнэн хааччыйыы соруга туруоруллубута. Ити олоххо төһө киирдэ?

— Ааспыт сыл түмүгүнэн олохтоох 2200 киһи, ол иһигэр 300 курдук тыа ыччата бырамыысыланнай тэрилтэлэргэ үлэлиирин туһунан көрдөрүүгэ бэлиэтэммитэ. Улахан бырамыысыланнай хампаанньалары кытары бу хайысхаҕа ситимнээх үлэ ыытыллар. — 2017-2018 сс. олохтоох оҥорон таһаарыы салаатын сайыннарыы туһунан докумуон хайысхатынан ханнык үлэлэр ыытылыннылар? — “АЛРОСА-Ньурба” акциятын пакетыттан ылыллыбыт 10% үп – 2,5 млрд. солк. оҥорон таһаарыыны өйүүр пуондаҕа, онтон 1,5 млрд солк. олохтоох оҥорон таһаарыы салаатыгар анаммыта.

“Блокнот Якутска” шефредактора Айталина Никифорова: “Сургутнефтегаз” ААУо бас билэр “Витим-Талакаан” массыына суолунан олохтоохтор айанныылларыгар уустуктары көрсөллөр. Соторутааҕыта буолбут түбэлтэ да ону туоһулуур. Бэкээринэтигэр бу суолунан бурдугу таһар предпринимательтэн “Сургутнефтегаз” олус улахан усунуос ыларын иһин килиэбин сыанатын үрдэтэригэр күһэллибитэ. Бу боппуруоһу хайдах эмэ быһаарыахха сөп дуо?

— Бу кыһалҕа икки сыллааҕыта тура сылдьыбыта. Онно кыһалҕа быһаарыллыбыта. Олохтоохтор удамыр сыананы төлөөн бу суолунан айанныыллар. Эн олохтоохтор уонна “Сургутнефтегаз” иккиэннэрин өттүттэн балаһыанньаны көрөн объективнай сыана биэрэриҥ туһугар Витимҥэ суруналыыстар десаннарын тэрийэргэ бэлэммин.

“Якутск Вечерний” хаһыат суруналыыһа Вера Софронеева: Электрическай уот тарыыбын Арассыыйа үрдүнэн тарыыбы кытары тэҥнээһин дьаһала үс сылга ылыллыбыта. Ити салҕаныа дуо?
— Уот тарыыбын тэҥнээһин Саха сиригэр билиннэ. 58% чэпчэтии оҥоһуллан, уопсайа 16 млрд солк. барыстаах буолуохпутун сөп. Ол эрээри, билиҥҥитэ чэпчэтии үс сыл устата эрэ оҥоһуллар диэн. Ол иһин Президент Владимир Путин аатыгар бу дьаһалы өссө 10 сылга уһаталларыгар этиилээх тахсыбыппыт. Хоруйу кэтэһэбит, үлэлэһэбит. Тележурналист Микаэл Заболотнай: Республикатааҕы ийэ хапытаалын туһанар уустук. Дьиэ кэргэн бастаан балаһыанньаҕа сөп түбэһэр хайысханан транспорт эбэтэр тутуу матырыйаалын атыыласпытын, чиэктэрин көрдөрбүтүн эрэ кэннэ, ийэ хапытаалын үбэ бэриллэр. — Мин бу боппуруоһу көрөн, кыһалҕалары туораталларын туһунан Үп министиэристибэтигэр сорудах биэрбитим ыраатта. Кыһалҕаны өссө да туората иликтэрэ куһаҕан. Хонтуруолга ылыам.

“Забота-Арчы” хаһыат редактора Александр Веревкин: Доруобуйаларыгар хааччахтаах дьоҥҥо анаан Пушкин аатынан уулуссаҕа олус үчүгэй дьиэлэр тутуллубуттара. Салгыы маннык хабааннаах тутуу барыа дуо?

— Мин социальнай уонна бэтэрээннэр дьиэлэрэ аналлаах соруктарын толорботтор диэн көрөбүн. Дьиэлэргэ ордук аймахтара, оҕолоро олохсуйбуттар.

“Шторм24” сайт редактора Марина Сантаева: Аччыгый авиацияны сайыннарарга үлэ барар дуо?

— Аччыгый авиация уустук бала һыанньалаах, быһаарарга бары кыахпытын уурабыт. Ан-2 сөмөлүөттэр үлэлиир кыахтарын уһата сатыыбыт. “Сессна” диэн сөмөлүөтү атыылаһарга этэллэр. Бу сөмөлүөттэр биһиги тыйыс усулуобуйабытын тулуйуохтара суоҕа диэн куттал баар. Бу күннэргэ Бурятияҕа тустаах специалистар уопут атастаһа барыахтаахтар.

СИА суруналыыһа Григорий Фоменко: Предпринимательство уонна инвестиционнай сайдыы миниистирэ Антон Сафронов химсобуот тутуутун туһунан этиитин хайдах сыаналыыгын?

— Саха сирэ сайдыан баҕарар буоллаҕына, араас хайысханан бөдөҥ бырайыактарга ылсан үлэлиэхтээх. Саха сирэ биэрэр сир баайын сырьетунан Уһук Илин регионнар оҥорон таһаарар салааларын сайыннараллар. Ханнык баҕарар бырайыак экологическай өттүнэн үөрэтиллэр. Сорох утарылаһар дьону мин сымыйа патриоттар дии саныыбын. Өрөспүүбүлүкэни сайыннарыах курдук бырайыактары утарылаһаллар уонна аҥар уостарынан баайдык-тоттук олорбоппут диэн суланаллар.