«Кыра-улахан түөлбэҕэ олорорун аахсыбакка, оҕо сайдар кыаҕа тэҥ буолуохтаах»

Бастакытынан спикер Саһылыкаан оскуолатыгар Билии күнүн бэлиэтиир тэрээһиҥҥэ кытынна. Саһылыкаан Суотту нэһилиэгин кырыы сытар, киһитин ахсаанынан дьоҕус бөһүөлэгэ буолар. Быйылгы үөрэх дьылын оскуолаҕа 9 үөрэнээччилээх көрсөллөр. Маҥнайгы кылааска икки оҕо үөрэнэ киирдэ. Оскуола төһө да кыра буоллар, каадыр хамсаабакка, коллектив бигэ туруктаахтык, айымньылаахтык үлэлиир.
Александр Жирков Ил Түмэн уонна өрөспүүбүлүкэ салалтатын аатыттан саҥа үөрэх дьыла саҕаламмытынан эҕэрдэлээтэ. Кини олохтоохторго туһаайан этиитигэр Сахабыт сиригэр аҕыйах ахсааннаах нэһилиэнньэлээх пуун элбэҕин, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 50-ну кыайбат оҕолоох 200-тэн тахса оскуола баарын санатта. Бу киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин уратыта буоларын, дьоммут-сэргэбит тарҕанан олохсуйбут сириттэн тэйиэ суохтаах уонна ол төһө кыалларынан өйөнүөхтээх диэн санаанан өрөспүүбүлүкэ салалтата үлэлиирин бэлиэтээн эттэ. «Билигин үөрэтии уонна атын сирдэри, дойдулары кытары ситим күүскэ сайдар кэмигэр оҕо билиини ыларыгар мэһэйдэр улам аччаан иһэллэр. Онон биһиги ырааҕыттан-чугаһыттан, бөдөҥүттэн-кыратыттан тутулуга суох, төһө кыалларынан үөрэтии саҥа технологияларынан оскуолалары тэҥҥэ хааччыйыыга үлэлэһиэхтээхпит. Оччоҕуна оҕолор интернет ситиминэн, уо.д.а. киэҥ эйгэҕэ тахсар ньымаларынан бэйэлэрин төрөөбүт түөлбэлэригэр олорон, үөрэҕи-билиини тэҥҥэ ылар уонна ол таһымнарынан кимиэхэ даҕаны хотторбот, үтүрүйтэрбэт гына биһиги оннук дьаһаныахтаахпыт. Биллэн турар, киэҥ эйгэ суоҕа оҕоҕо арыый да охсуулаах буолар. Ону суохтаппакка, араас улахан тэрээһиннэргэ, күрэстэргэ оҕолору оҕо саадыттан саҕалаан ыыталаан, ити дьарыктарга барытыгар тэҥҥэ барсан иһиэхтэрин сөп. Кыра түөлбэ оҕолоро киһи быһыытынан өр кэмҥэ диэри өйдөрүн-санааларын ыспакка, чөл тутан олорор кыахтаахтара бу атын ханнык да киин, улахан түөлбэлэргэ суох кинилэр ордуктара, ону эмиэ умнумуохха наада. Итиэннэ биир өттүнэн бу маннык кыра бөһүөлэктэргэ үөрэх тэрилтэлэрэ бааллара бу түөлбэлэргэ дьон үптээх-харчылаах, үлэлээх буолуутугар ситимнээх, бэйэ-бэйэтигэр туһалаах буоллаҕа. Инники өттүгэр кыра түөлбэлэри өйөөһүн политиката өрөспүүбүлүкэҕэ тохтуо суоҕа, салҕанан бара туруоҕа. Сүрүн өттө эһигиттэн бэйэҕититтэн тутулуктаах, төһө кыалларынан сиргитин-уоккутун тутан, чөкө, үчүгэй баҕайытык олоруҥ, үлэлээҥ», — диэтэ спикер уонна оҕолорго, оскуола педагогическай коллективыгар, бары үлэһиттэргэ быйылгы 2018-2019 үөрэх дьыла ситиһиилээх буоларыгар баҕа санаатын эттэ.
Улуус үөрэҕин управлениетын начальнига Ирина Тарская, Суотту нэһилиэгин баһылыга Василий Иванов, оскуола директора Василий Филиппов, маҥнайгы кылаас учуутала Эльвира Бурнашева бэйэлэрин эҕэрдэлэрин тиэртилэр, үөрэнээччилэргэ үчүгэй бэрээдэги, кыһаллан үөрэнэллэригэр, төрөөбүт дойдуга туһалаах дьон буола улааталларыгар, коллективка үрдүк ситиһиилэри, саҥа үөрэх дьылыгар үлэ өссө тэтимнээхтик барарыгар бары күүһү ууралларыгар баҕардылар.

Хоноҕорго

Хоноҕор сүрүн оскуолата, өрөспүүбүлүкэ биир кырдьаҕас үөрэҕин кыһата, ааспыт үөрэх дьылыгар 125 сылын туолбута. Сэрии сылларыгар оскуола базатыгар үс оройуонтан сэриигэ барааччылар байыаннай бэлэмнэниини ааспыттара. Бу тирэх пуун тэриллибитэ 75 сылыгар улуус үөрэнээччилэригэр байыаннай үөрэх ыытылынна. Бу ааспыт үөрэх дьылыгар хоноҕордор оскуола аатын сүгэр Сергей Васильев-Борогонскай төрөөбүтэ 110 сылын туолбутун бэлиэтээбиттэрэ.
Оскуола директора Таисия Шамаева быйылгы үөрэх дьылыгар оскуолаҕа 41 оҕо үөрэнэрин, маҥнайгы кылааска 6 оҕо үөрэнэ киирбитин, 36 үлэһиттэн учуутала 20-тин, бастакы категориялаах 4 учуутал, үрдүк категориялаах 3 учуутал баарын билиһиннэрдэ. Быйылгы үөрэх дьылыгар английскай тыл предметигэр уонна алын сүһүөх кылааска икки саҥа учуутал үлэлии кэлбит.
Хоноҕор — урут-уруккуттан үөрэх-билии эргийэр киинэ. Ол курдук манна техникум үлэлиир. Техникум директора Андрей Стрекаловскай Хоноҕор оскуолата улуус үөрэхтээһинин биир форпоһа буолуо диэтэ. Билигин буолар хамсааһыннарга кыттыһан, саҥа идэлэргэ, айти-технологияларга киириигэ бэлэм буолуохтаахпыт диэн эттэ.
Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков Хоноҕор оскуолата Саха сиригэр, улууска биир кырдьаҕас оскуола буоларын, кини баай историята өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин сайдыытын историятыгар сурулла сылдьарын, онон ити үөрэнээччилэргэ, коллективка, төрөппүттэргэ улахан эппиэтинэстээҕин бэлиэтээтэ. Спикер өрөспүүбүлүкэбитигэр инники өттүгэр элбэҕэ суох нэһилиэнньэлээх түөлбэлэри төһө кыалларынан илдьэ хаалар уонна кинилэри салгыы сайыннарар туһугар үлэ барыахтааҕын эттэ.

Суоттуга

Суотту агротехнологическай хайысхалаах оскуолатын директора Ирина Петухова билиһиннэрбитинэн, саҥа үөрэх дьылын 15 кылааска 200 оҕолоох көрсөллөр. Маҥнайгы кылааска 12 оҕо киирбит, 11 кылааска 16 оҕо үөрэнэр. Быйыл оскуоланы 22 оҕо, ол онтон иккитэ кыһыл көмүс мэтээлинэн бүтэрбит. 11 оҕо үрдүк үөрэххэ киирбит. Сайыҥҥы сынньалаҥҥа оскуола базатыгар 5 үлэ, сынньалаҥ лааҕыра үлэлээбит. Оҕолор оҕуруот аһын олордууга, сайылыкка ньирэй көрүүтүгэр, от оттооһунугар, күрүө тутуутугар уо.д.а. үлэлээбиттэр. Үүнэр көлүөнэ фондата ыыппыт көрүүтүгэр оскуола үрдүкү кылааһын оҕолоро бырайыак оҥорон, 100 тыһ. солк. грант ылбыттар.
Спикер Александр Жирков: “Саҥа үөрэх дьыла эһиэхэ хас биирдиигитигэр үчүгэй ситиһиилэрдээх, үтүө түмүктэрдээх буоллун. Төрөөбүт дойдубут, норуоппут туһугар үлэҕэ дьулуурдаах, күүстээх санаалаах буолуоххайыҥ», — диэн Суотту оскуолатын коллективын эҕэрдэлээтэ.
Билии күнүнэн СӨ экологияҕа, айылҕа баайын туһаныыга, ойуур хаһаайыстыбатыгар миниистирин солбуйааччы Яков Заровняев эҕэрдэтин тиэртэ. Кини өрөспүүбүлүкэҕэ 15 тыһ. тахса оҕо бастакы кылааска киирбитин иһитиннэрдэ. Бу оҕолортон кэнэҕэс туруу үлэһиттэр, дойдуларын ааттатар үтүө дьон тахсыахтара. Ол инниттэн ситиһиилээх, олоххо дьулуурдаах дьон буолуҥ диэн баҕа санаатын эттэ.

Арыы Тииккэ

Салгыы Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Арыы Тииккэ алын сүһүөх оскуола-саадыгар сырытта. Манна быйылгы үөрэх дьылыгар үс оҕо үөрэнэр, маҥнайгы кылааска киирэр оҕо суох. Оҕо саадыгар 6 оҕо сылдьар. Коллектив 10 үлэһиттээҕиттэн учуутала — икки, иитээччитэ — биир.
Үөрүүлээх түгэнинэн бэйэлэрин эҕэрдэлэрин Александр Жирков, Бороҕон нэһилиэгин баһылыга Василий Алексеев, оскуола директора Анастасия Поротова эттилэр.
Бу күн Ил Түмэн спикерэ Суотту нэһилиэгин олохтоохторун кытта көрүстэ. Нэһилиэккэ билиҥҥи үлэ-хамнас туругун, кыстыкка бэлэмнэнии туһунан нэһилиэк баһылыга, тэрилтэлэр салайааччылара иһитиннэрии оҥордулар, ханнык тирээн турар кыһалҕалар баалларын кэпсээтилэр. Спикер өрөспүүбүлүкэ социальнай-экономическай туругун, билиҥҥи кэмҥэ туох уларыйыы тахсарын, сүрүн болҕомто ханнык боппуруостарга уурулларын сиһилии кэпсээтэ.
Спикер итини сэргэ Бэрт Ууһун олохтоохторун кытта көрүстэ. Хочуолунайы, оскуолаҕа өрөмүөн ыытылла турарын көрдө. Оскуолаҕа быйылгы үөрэх дьылыгар 134 оҕо үөрэнэр, педколлектив 47 үлэһиттээҕиттэн 27-тэ педагог. 17 оҕо маҥнайгы кылааска киирбит. Федеральнай программанан тутуута саҕаламмыт, эһиил үлэҕэ киириэхтээх култуура-сынньалаҥ дьиэтин көрдө. Маны сэргэ спикер I Өспөх нэһилиэгэр саҥа кулууп аһыллыытыгар кыт­тыыны ылла. Ити курдук түөрт нэһилиэги хабар спикер сырыыта көдьүүстээхтик түмүктэннэ.