Массыы­наны ититэргэ, кыһыҥҥы бириэмэҕэ сүүрдэргэ сүбэлэр

Чысхаан дьыбар ортотугар массыына барахсан кэһэйэрэ элбэх. Эрэһиинэ чааһа муос курдук токуччу тоҥор, биир чаас таһырдьа турбут массыына хоҥнон айанныыра да үгүс күчүмэҕэйдээх, түөрт муннук буолбут көлөһө түөрэҥэлии айанныыра манан аҕай буолбатах. Мотуоргун үчүгэйдик бүрүйбэтэххинэ, элбэх кыһалҕаны көрсүөххэ сөп. Массыынаҥ алын өттүн бүрүйбэтэххинэ, улахан тымныыга арыыта тоҥон айаныҥ табыллыбат түгэннэрдээх. Түннүктэргин дьиэҥ киэнинээҕэр кичэллээхтик оҥосторуҥ ирдэнэр – муус кырыа тонировка онто да суох ыыс-быдан тумаҥҥа наадата суох, итиэннэ тымныынан аргыйара да ынырык буолааччы. Оһоҕуҥ үлэлээбэт буоллаҕына, ыраах айанныы да сорунума – алдьархайга тэбиэн сөп.
Ол да буоллар, саталлаах суоппар кыһал­ҕаттан иҥнэн-толлон турбат. Кыһыҥҥы айаны ордорор да дьон баар. Сорох-сорохтор кыһын эҥин-араас салаҥ дьону аара көрсүбэккин, массыына да аҕыйыыр диэн үөрэллэр.
Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Автотехника, суол тутуутун факультетын «Массыына систиэмэтин уонна механизмын диагностикатын уонна эрэллээх буолуутун» үөрэтэр-оҥорон таһаарар мастырыскыа­йын салайааччыта Семен Адамов сүбэлиир: «Массыы­наны ититэргэ, кыһыҥҥы бириэмэҕэ сүүрдэргэ хайдах оҥостору массыыналаах киһи барыта билэр буоллаҕа дии. Ол гынан баран, сүрүн өттүн кэпсээтэххэ маннык: массыынаны кыһыҥҥыга бэлэмнээһин олус элбэҕи эрэйэр, кыраҕа да улахан болҕомто уурар ордук. Бастатан туран, мотуоргун ититэҕин, салгыны эҕирийэрин уларыта тутаҕын эбэтэр таһырдьаттан салгын оборор турбатын бүөлүү анньаҕын. Трансмиссиятын тымныы үрбэтин диэн массыынаҥ аннын бириһиэнниэххэ сөп. Ол гынан баран, манна таһырдьа уһуннук туруорар буоллаххына, бүрүйэр ордук, гаражтан гаражка сылдьар киһиэхэ бу наадата суох. Хайаан да хойуу арыы оннугар кыһыҥҥы убаҕас арыыны куттаҕын. Өстүөкүлэлэргэр хос таас олордоҕун. Манна сыһыарар матырыйаал аҥардас өстүөкүлэҕэ эрэ сыстыахтаах. Оннук гымматахха конденсат үөскүүр. Мотуор үрдүнэн бэлэм автосуорҕан ылан бүрүйэр ордук. Манна матырыйаалын көрөн ылыахха наада. Тоҕо диэтэр, сорох матырыйаа­лы стекловатанан оҥороллор, ол быылын оһох оборон ылан, араас кыһалҕаны үөскэтэр. Үгүс дьон пенофолунан бүрүйэр. Ол соччото суох ньыма – пенофол электропроводник буолуон сөп, аккумуляторгын таарыйдаҕына замыкание кутталын үөскэтэр. Салонуҥ иһигэр тымныы киирбэтин гына, ааннарын эрэһиинэтин быыһын-хайаҕаһын көннөртүүр, саҥардар ордук. Тыаһы-ууһу, сылааһы тутар матырыйаалынан бүрүйэр тоҕоостоох. Ол гынан баран бу түгэҥҥэ сыты-сымары, сииги иҥэрбэт састааптаах матырыйаа­лы талар орун­наах».

Массыынаны кыһын илдьэ сылдьарга аныгы ханнык тэриллэр атыыга таҕыстылар?

«Билигин мотуору ититэргэ аныгы маннык тэриллэр бааллар: электроподогреватель уонна автономнай предпусковой подогреватель. Массыына мотуорун электроподогрев нөҥүө сылытарга биир кэлим температураны тутарыгар, мотуор чаастарын тоҥорбот олус табыгастаах тэрил. Ол эрээри уратыта диэн массыынаҥ 220 вольт уокка холбо­нуон наада уонна илиигинэн холбуохха (араарар эбит буоллаххына, предпусковой подогреватель үчүгэйэ диэн, наада буоллаҕына холбуохха) араарыахха сөп, итиэннэ уокка иитиллэн турбакка, туспа үлэлиир кыахтаах».
«Маны таһынан ханнык баҕарар ититэр ньыманы туттарга, ол чаастара массыынаҥ помпатыгар, генераторга, вентилятор приводыгар, ременнэргэ, түспэтин, таарыйбатын курдук кытаанахтык, бөҕө-таҕа гына туттартыыр наада. Аны туран, таһырдьа халлаан сылыйдаҕына, радиатор аһары итийбэтин гына, сороҕор арыйан биэрэр гына бүрүйэр ордук», — диэн Семен Адамов тоһоҕолуур.

Ирина ХАНДЫ.