Майаҕаска оҕо саадын саҥа дьиэтэ дьэндэйдэ

Хоро нэһилиэгин Майаҕас бөһүөлэгэр саҥа оҕо саадын үөрүүлээх арыллыытын, аалай лиэнтэни быһыы сиэрэ-туома өрө көтөҕүллүүлээхтик ааста. Төрөппүттэр, нэһилиэнньэ үөрүүтэ үгүс. Саргылаана Афанасьева, үс оҕолоох ийэ: “Икки кырам маннык сырдык, кыраһыабай саҥа оҕо саадын дьиэтигэр сылдьар буолла. Онон манна үлэлэспит дьоҥҥо махталбыт муҥура суох. Иитээччилэрбит араас тэрээһиннэргэ хото кытыннараллар, оҕолорго сыһыаннара да үчүгэй”.

Ярослава Степанова математика учууталынан ананан кэлэн үлэлээбитэ иккис сыла: “Оҕом бастаан утаа эргэ мас оҕо саадыгар сылдьыбыта. Онно, биллэн турар, кыараҕас этэ. Оҕо аймах сүүрүөн-көтүөн баҕарара кэмнээх буолуо дуо? Онон саҥа дьиэ киэҥ-куоҥ, толору хааччыллыылаах, оҕо сайдарыгар бары өттүттэн табан, көрөн, учуоттаан оҥоһуллубута кэрэхсэтэр. Биһиги нэһилиэккэ быйыл бу улахан үөрүүлээх түгэн”.

«Чуораанчык» оҕо саадын сэбиэдиссэйэ Таисия Базарова уһуйаан үлэтин төрдүс сылын иилиир-саҕалыыр. «Майаҕаска 60-ча оҕоттон 50-чатын оҕо саадынан хааччыйан олоробут. 14 үлэһиттээхпин, онтон биэһэ педагог. Бу күүтүүлээх түгэн буолар, өр кэмҥэ туруорсан үлэҕэ киирбититтэн олус үөрэн олоробут. Биһиги уһуйааммыт оҕону саха төрүт үгэстэригэр сыһыаран иитэр соруктаах», — диир кини.

Ыҥырыылаах ыалдьыттар саҥа дьиэни кэрийэн көрдүлэр. Киэҥэ-куоҥа, тупсаҕайа, оҕо бары өттүнэн күөмчүлэммэккэ, киирэрэ-тахсара, оонньуура, дьарыктанара табыгастаах, чахчы кыһаллан оҥоһуллубута тута харахха быраҕыллар. Таисия Васильевна ыалдьыттарга бэйэтэ оҥорбут куукулаларын көрдөрдө. Хас биирдии куукула пластиктан оҥоһуллубут, аныгы Барби куукулалартан итэҕэһэ суох имигэс, хас сүһүөҕэ барыта хамсыыр, олус кэрэ быһыылаах-таһаалаах буолан биэрдэ. Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков оҥоһуктары биһирээтэ, “салгыы симээн, өссө тупсаран сайыннаран ис” диэн сүбэлээтэ.

Уһуйаан арыллыытын үөрүүлээх чааһыгар нэһилиэк олохтоохторо, төрөппүттэр, оҕолор, оҕо саадын үлэһиттэрэ, бэтэрээннэр, нэһилиэк, улуус салалтата кыттыыны ыллылар. Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков саҥа дьиэни көрөн, уһуйаан үлэтин сүрүн тосхоллорун билсэн баран эттэ: «Тутуллара былааҥҥа киирэн баран, саамай уһун кэмҥэ тутуллубакка турбут улуус үрдүнэн Майаҕас оҕо саада этэ. Бу дьиэ олоххо киирбитэ олохтоохторго эрэ буолбакка, бастатан туран, салайааччыларга, бу тутууну саҕалаабыт дьоҥҥо уонна күүппүт-кэтэспит дьоҥҥо, тутааччыларга бүгүн иэс төлөөһүн күнэ буолар. Хара маҥнайгыттан бу оҕо саадын биһиги үчүгэй оҕо саада буолуо диэн былааннаабыппыт. Бастатан туран, акылаатын түһэрбит, бу туһугар үлэлээбит дьоннору махтана ахтан-санаан ааһыаҕыҥ. Иккиһинэн, Майаҕас бөһүөлэгэ инникитин кэҥиир кэскиллээх. Онон бу оҕо саада улахан, киэҥ, сиэдэрэй гына, инникитин оҕо-уруу эбиллэрин учуоттаан оҥоһуллубута саамай сөп».

Александр Николаевич уһуйаан коллективыгар, олохтоохторго сайдыыны, чөл, туруктаах олоҕу баҕарда. Оҕо саадын үлэһиттэригэр, сэбиэдиссэйгэ туһаайан: «Мындыр, үлэлиэн баҕалаах, оҕо туһугар кыһамньылаах дьонноохпут. Үлэлээн-хамсаан кэлбит дьоҥҥут үтүө холобурун, дьоһуннаах саҕалааһыны ханан да мөлтөппөт саҥа көлүөнэ үлэһиттэр бу оҕо саадыгар үлэлии сылдьаллар эбит диэн үөрэ көрдүм. Кытаатыҥ, норуоппут, оҕолорбут кэнэҕэски кэскилэ сахалыы хомоҕой тыллаах-өстөөх, күүстээх санаалаах буоларын туһугар бука бары күүспүтүн түмэн салгыы үлэлиэххэйиҥ!» — диэн баҕа санаатын тиэртэ.

“Оҕону кыра эрдэҕиттэн бэйэбит фольклорбутугар, остуоруйаларбытыгар, олоҥхолорбутугар уһуйарбыт сөптөөх. Олоҥхо тылын курдук баай, дириҥ ис хоһоонноох айымньы омук аайы суох. Биһигиннээҕэр кыахтаах омуктар биһиги курдук эпическэй нэһилиэстибэлэрэ суох. Оҕо өбүгэ айымньытын иҥэринэ сылдьара, тылын-өһүн сүһэн ылара, онон саҥара үөрэнэрэ кэнникитин да,  ханнык да идэни таллын, бэйэтигэр тирэх, көмө уонна өйөбүл буола туруо”, — диэн туран, саҥа уһуйааҥҥа Александр Жирков олоҥхо матыыбынан оҥоһуллубут куукулалары бэлэх уунна.

Үлэ бэтэрээннэрэ Мария Заболоцкая уонна Вера Крылова Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин Махтал суругун туттулар. Вера Николаевна «Чуораанчык» уһуйааҥҥа үлэлээбитэ 44 cыл буолбут. Оттон 89 саастаах Мария Никитична манна холкуоска үлэлии сылдьан 60 сыллаахха оҕо саадыгар үлэлии киирбит. «Биэнсийэҕэ тахсыахпар диэри үлэлээн кэлбитим. Куоракка олорбутум үс сыл буолла. Үлэлээбит оҕо саадым саҥа дьиэтин үөрүүлээх арыллыытын истэн, бу кэлэн турабын. Маннык бырааһынньыкка сылдьар ахсааннаах. Урут үлэ бөҕөнү үлэлээн кэлбиппит. Оһох оттон, мас кыстаан, дьиэ таһын күрдьэн, таҥас сууйан. Оҕолорбутун ферматтан үүт таһан аһаталыыр, көрөр-истэр буоларбыт. Оччотооҕуга барыта хары үлэтэ этэ “.., — диэн уһуйааҥҥа 25 сыл үлэлээбит ытык кырдьаҕас Мария Заболоцкая ахтар.