Үөрэххэ туттарсыы төһө сыралааҕый?

Лукина Сахая, Горнай улууһун С.И.Тарасов аатынан Өрт орто оскуолатын выпускнига:
— Мин биир кэлим эксээмэҥҥэ математиканы, нуучча тылын уонна физиканы талан туттарбытым. БКЭ-ни туттарарга киһи олус долгуйар эбит, ол гынан баран учууталларбыт көмөлөрүнэн, кинилэр кыһамньыларынан барытын этэҥҥэ аастыбыт. Эксээмэним бааллара үчүгэйдэр. БКЭ-ни, кыһамньылаахтык бэлэмнэннэххэ, син туттарыахха сөп эбит. Мин эдьиийдэрим үрдүк үөрэҕи ылбыт кыһаларыгар, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ-га киирэрбин уруккуттан ыра санаа оҥосто сылдьыбытым. Ол иһин Инженернэй-техническэй институкка “Землеустройство и кадастр”, “Проектирование и гражданское строительство” диэн идэлэргэ уонна Физико-техническэй институкка “Медицинская физика” диэн идэҕэ докумуоннарбын туттардым. ХИФУ-га эрэ докумуоннарбыт туттардым, онон ХИФУ тутар комиссиятын үлэтэ олус сааһыламмыт буолан, улахан ыарахаттары көрсүбэтим. Ол гынан баран медицинскэй ыспыраапка ыларбар кыра уустуктары көрсүбүтүм. Мин кыра эрдэхпиттэн ыра санаа оҥосто сылдьыбыт үөрэхпэр киириэм диэн эрэллээхпин. Убаастыыр учууталларбар Васильева Татьяна Алексеевнаҕа, Тимофеева Людмила Николаевнаҕа уонна Андреева Ольга Анатольевнаҕа улахан махталбын тиэрдэбин. Кинилэр сыралаах үлэлэрин, ахсаабат кыһамньыларын түмүгэр биһиги БКЭ-мит бааллара үрдүктэр. Уонна бииргэ үөрэммит оҕолорбор, бары абитуриеннарга ситиһиини баҕарабын, баҕарбыт үөрэххитигэр киирэн үтүө үлэһит буолуҥ!

Михаил Попов, Нам 2 нүөмэрдээх орто оскуолатын выпускнига:
— Мин ЕГЭ-ни физика, информатика, математика, нуучча тылын предметтэригэр туттарбытым. Үс предмеппэр холбоон 230 баалы ылбытым, бу куһаҕана суох көрдөрүү дии саныыбын. ЕГЭ диэн үөрэнээччи оскуолаҕа төһө үчүгэйдик үөрэммитин, төһө хаачыстыбалаах билиини иҥэриммитин тургутан көрөр эксээмэн. Мин М.К.Аммосов аатынан ХИФУ-га туттарса сылдьабын. Докумуоннарбын техническэй үөрэхтэргэ биэриэҕим, уонна “МЧС” идэтигэр туттарсан көрөр баҕалаахпын. Үөрэххэ туттарсыы кэмигэр медицинскэй көрдөрүүнү ааһар олус ыарахаттардаах, сыралаах эбит дии санаатым. Түгэнинэн туһанан, үөрэппит учууталларбар махталбын тиэрдиэм этэ.

Листикова Наташа, Чурапчы улууһун С.Д.Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолатын бүтэрбит:
— Мин быйыл биэс бойобуой уордьаннаах Семен Дмитриевич Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолатын бүтэрдим. Барыта үс эксээмэни – нуучча тылын, математиканы уонна физиканы – туттарбытым. ЕГЭ-м баалларын сирбэппин диэххэ сөп. Арай физикабын, наһаа долгуйаммын быһыылаах, кыра баалга туттарбытым. Билиҥҥи ЕГЭ-ҕэ үөрэнээччи олус долгуйар, инники дьылҕаҥ быһаарыллар курдук. Металлоискатель, онлайн камера бааллара өссө күүскэ долгутар. Ол эрэн, оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммит оҕо үрдүк баалга туттарар кыахтаах. Мин кыра эрдэхпиттэн техническэй хайысханы интэриэһиргиирим уонна байыаннай дуу, полиция сотруднига дуу буолуохпун баҕарар этим…Ити баҕа санаабын толороору, билигин Санкт-Петербург куоракка С.М.Буденнай аатынан сибээс байыаннай академиятыгар туттарса сылдьабын. Саас эрдэ туһааннаах докумуоннарбын хомуйан ыыппытым, онтон ыҥырыы ыыппыттарын иһин, кэлэммин туттарса сылдьабын. Уопсайа үс тургутууну ааһабыт: идэҕэ талыы, байыаннай-быраас хамыыһыйата, эт-хаан төһө бэлэмнээҕэр. Ону барытын аастахха биирдэ куонкуруска киирсэҕин. Казармаҕа олоробут, устаап үөрэтэбит, барыта олус кытаанах. Ону таһынан улахан куонкурустаах. Ол курдук, билигин 60 миэстэҕэ 700 кыыс буолан туттарса сылдьабыт. Сорохтор бэйэлэрин баҕаларынан, сатаан тулуйбакка, эбэтэр тургутууну ааспакка номнуо дьиэлэригэр төнүннүлэр. Мин төһө кыаҕым баарынан, ыһыктан кэбиспэккэ туттарса сылдьабын, кыра да буоллар эрэл баар. Үөрэххэ туттарсыы кэмигэр сытыы-хотуу буолуохха, киирэн-тахсан, ыйыталаһан, сып-сап хамсанан иһиэххэ наада. Бытаара сылдьан, ону-маны өйдөөбөккө, сыыһа-халты хамсанан миэстэҕин да куоттарыаххын сөп. Быйыл оскуоланы бүтэрбит оҕолор бары сөбүлүүр үөрэхтэригэр киирэллэригэр баҕарабын! Сорох оҕолор төрөппүттэрэ ханна ыйаллар да, онно бараллар. Мин маны олох сыыһа дии саныыбын. Киһи сөбүлээбэт үөрэҕэр хайдах да сатаан үөрэммэт! Идэни сөпкө талыы наадалаах!
* * *
Түмүктээн эттэххэ, кэнники кэмҥэ үөрэххэ туттарсыы уратыта диэн, олох сайдыытын баттаһа да буолуо, оҕолор ордук техническэй хайысхалаах факультеттарга докумуоннарын биэрэ сатыыр буолбуттар. Идэни талыыга туһаайар үлэни 10-11 кылаас оҕолоругар эрэ буолбакка, кыра кылаастан саҕалаан ыытыахха наада. Билигин оҕолор БКЭ-ҕэ эрдэттэн кыһамньылаахтык бэлэмнэнэн, эксээмэннээбит предметтэрин түмүктэринэн көрөн докумуоннарын мээнэ үлүбээй туттаран кэбиспэккэ, эрдэттэн быһаарынан, толкуйданан үөрэххэ туттарса кэлэр буолбуттар. Ол эрээри, кистэл буолбатах, “үөрэх эрэ буоллун, киирбит эрэ киһи” диэн баҕалаахтар да бааллар. Инникилэрин ырытан, ырыҥалаан көрбөккө үөрэххэ туттарсыбыт оҕолор үксүгэр кыайбакка, сөбүлээбэккэ эрэйдэнэллэр. Дьиҥинэн, бэйэҕэ сөптөөх идэни талыы – киһи олоҕун түстүүр, сүдү суолталаах, быһаарыылаах түгэн эбээт. Бары абитуриеннарга ситиһиилэри баҕарыаҕыҥ!

Кэпсэттэ Мария ПАВЛОВА.