Пааматынньыктары харыстыыр – ытык иэспит

История уонна култуура пааматынньыктарын харыстыыр туһунан өрөспүүбүлүкэ сокуона ылыллан, быйыл култуура нэһилиэстибэтин харыстыыр үлэҕэ аналлаах департамент тэриллибитэ. Департамент салайааччыта Айталина Захарова иһитиннэрбитинэн, билиҥҥи туругунан өрөспүүбүлүкэҕэ 1723 история уонна култуура пааматынньыга баар. Сылын аайы саҥа тутуулар киирэллэрин, археологическай уонна култуурунай суолталаах пааматынньыктар булуллалларын түмүгэр 40-60 паамытынньык эбиллэр диэн Айталина Афанасьевна бэлиэтээтэ. Билигин департамент сүрүн соругунан өрөспүүбүлүкэбитигэр баар бары пааматынньыктары биир кэлим федеральнай электроннай испииһэккэ киллэрэн, салгыы сокуонунан харыстыыры хонтуруоллааһын буолар.

Департамент салайааччыта кэккэ кыһалҕалаах боппуруостары таарыйда. «Бу күҥҥэ диэри пааматынньыктары  учуоттуур докумуон оҥоһуллубатах буолан, пааматынньыктар туруктарын хонтуруоллуур судаарыстыбаннай надзор суоҕун кэриэтэ этэ. Билигин 38 сүтэриллибит култуурунай пааматтынньыктаахпыт. Ол иһигэр, холобур, 1927 сыллаахха Аммаҕа үрүҥнэр киирбиттэригэр Афанасий Жирков сытан эрэ утарыласпыт маҕаһыын дьиэтэ баар. Бу эбийиэги харыстааһын ыытыллыбатаҕыттан, урусхалламмытын туһунан акт оҥордубут уонна тустаах уорганнарга ыыттыбыт», — диэн кэпсээтэ.

Биир кыһалҕалаах боппуруоһунан лицензията суох тэрилтэлэр  култуура нэһилиэстибэтин эбийиэктэрин өрөмүөннүүллэригэр, реставрациялыылларыгар алдьаталлара-кээһэтэллэрэ буолар. Јрөспүүбүлүкэҕэ «Главэнергострой» ХЭУо, «Сахапроект» ААУо, «Уран» дизайн-устуудьуйа эрэ култуура пааматынньыктарын реставрациялыырга лицензиялаахтар.

Пардамент истиилэригэр бу эйгэҕэ үлэлиир тэрилтэлэр эмиэ санааларын эттилэр. История уонна култуура пааматынньыктарын харыстыыр Бүтүн Арассыыйатааҕы общественнай тэрилтэ регионнааҕы салаатын бэрэссэдээтэлэ Руслан Васильев история суолталаах сэлиэнньэлэрин туһунан кэпсээтэ. Ол курдук, Нам улууһун Никольскай нэһилиэгэ Саха сиригэр бурдук олордуутун историятын илдьэ сылдьар нэһилиэк буоларын эттэ. Ол иһин манна баар дьиэлэри, култуурунай эбийиэктэри харыстыыр наадатын бэлиэтээтэ. Маны таһынан кини Павловскайга баар тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаммыт былыргы итэҕэллээх дьон (старовердар) олоро сылдьыбыт уулуссаларын, Хаҥалас Еланкатыгар баар судаарыстыба дьаамсыктара таарыйар почта станциятын култуура паамытынньыгар тэҥнээн харыстаан илдьэ сылдьар туһунан эттэ.

СЈ Национальнай художественнай музейын генеральнай дириэктэрин солбуйааччыта Ия Егорова НХМ уонна М.Ф.Габышев аатынан омук искусствотын галереятын дьиэлэрэ эргэрэн, саахалланар турукка тиийбиттэрин туһунан иһитиннэрдэ. «Художественнай музей акылаатын 2005 сыллаахха бөҕөргөппүттэрэ. Ол эрээри, ардах уутун сүүрдэр халдьата уонна акылаата ноҕуруусканы кыайбаттарыттан, музей дьиэтэ сууллуон сөп. М.Ф.Габышев аатынан омук искусствотын галереятын дьиэтэ уруккута Уезднай хааһына дьиэтэ этэ. Јрөмүөннэнэн, 1995 сыллаахха галерея дьиэтинэн буолбута. Ол эрээри, эмиэ ардах уута сүүрбэт сарайдаах буолан, дьиэ кирпииччэтэ сиигирэн, урусхалланар туруктаммыт. Сахабыт сирин бөдөӨ култуурунай эбийиэктэригэр киирсэр бу икки дьиэни өрөмүөннүүргэ үп көрүллэ илик», — диэн кыһалҕаларын кэпсээтэ.

Итиэннэ парламент истиилэригэр култуурунай эбийиэктэргэ нолуок түһэрии, онто да суох кыра бүддьүөттээх тэрилтэлэри кыһалҕаҕа анньарын туһунан кэпсэттилэр. Түмүгэр култуура уонна история пааматынньыктарын сокуонунан харыстааһын хонтуруолун күүһүрдэр, тустаах сокуоннарга уларытыы киллэрэн, муниципальнай тэриллиилэргэ пааматынньыктары харыстааһын боломуочуйатын сүктэрэр, култуура уонна история эбийиэктэрин нолуок төлүүртэн босхолуур туһунан боппуруостары көрөргө этии киирдэ.