Патриотизм диэн тугуй? (ыйытык)

Настя Тимофее­ва, Өк­төм­нөөҕү лицей 11 б кылааһын үөрэнээччитэ:

Настя Тимофее­ва

— Патриотизм диэн, мин санаабар, идеалгар сүгүрүйүү, кинини өрө тутуу, киниэхэ таптал. Холобурга ылан көрдөххө, саха суруйааччыларын хоһоонноро патриоттуу тыыннаахтар. Тимофей Сметанин буорах сыттаах хоһоонноро патриот киһи хайдах буолуохтааҕын көрдөрөллөр. Патриот төрөөбүт дойдутун туһугар сэриигэ барар, норуотунан киэн туттар. Киһи патриот буолбатаҕа эбитэ буоллар, сыала, соруга суох буолуо этэ.

Айаан Ноговицын, И.П. Жегусов аатынан Тааттатааҕы гим­назия 10 кылааһын үөрэнээччитэ:

Айаан Ноговицын

— Биһиги көлүөнэ ыччат үксүн бэйэтин туһугар кыһаллар. Туора дьон туһа диэн умса-төннө түһэр билиҥҥи кэм ирдэбилигэр сөп түбэспэт дии саныыбын. ХХ үйэни ахтар-суохтуур, онно төннө сатыыр —- Сэбиэскэй Сойуус өрөгөйүн билбит дьон тыла.

Валентина Воронцова, Дьокуускайдааҕы тыа хаһаа­йыстыбатын академиятын устудьуона:

Валентина Воронцова

— Патриотизм диэн, мин санаабар, төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолуу. Холобур, мин билигин устудьуоммун. Үөрэнэн, идэбин баһылаан, үлэһит киһи аатын сүгэн, Сахам сиригэр туһаны аҕалыахтаах буоллаҕым. Барыта биир киһиттэн тутулуктаах уонна кыраттан саҕаланар.

Дьулустаан Осипов, ХИФУ магистрана:

Дьулустаан Осипов

— Патриот киһи диэн, мин өйдүүрбүнэн, төрөөбүт сирин муҥура суох таптыыр киһи. Киһи, иэйиитин сиэринэн, тапталын харыстыыр, көмүскүүр, кини туһугар кыһаллар. Дойдум туһа диэн олорор киһи – дьиҥ патриот.

Дикей Данилов, урбаанньыт:

Дикей Данилов

— Патриот диэн дойдутун, омугун туhyгар, төрөөбүт ийэ тылын туhyгар охсуhaр киhu. Уопсайынан, хорсун быhыылаах, майгылаах, оннук такайыллан биитэр оннук ананан төрөөбүт киhu буолар. Биир тылынан эттэххэ, айылҕаттан туспа майгы, талаан дии саныыбын.

Надежда Попова, нолуок сулууспатын үлэһитэ:

Надежда Попова

— Мин манна биири этиэм этэ. Дойдугуттан атын сиргэ көһөн бардыҥ да, патриот буолан бүтэҕин диэн буолбатах. Атын сиргэ-уокка да сылдьан, эн дойдуҥ бэрэстэбиитэлэ буолаҕын, ону өйдүүр, сыаналыыр, национальнай уратыларгын илдьэ сылдьар буоллаххына, тоҕо патриот буолуоҥ суоҕай? Элбэх тас дойдуга сырыттым. Бэйэм Казахстаннааҕы Норуоттар доҕордоһууларын университетын бүтэрбитим. Үөрэнэр сылларбар үгүс омуктардыын алтыспытым. Омук-омук тус-туспа майгылаах, менталитеттаах буолара биллэр суол. Ол гынан баран төрөөбүт дойдуларын чахчы ытыктыыр омуктары киһи бэлиэтии, убаастыы көрөр. Холобур, туроктары олус патриоттар эбит дии санаабытым. Этэргэ дылы, былаахтарын тэлибирэппитинэн, гимннарын ыллаабытынан сылдьар этилэр. Былаахтарын уһугун ууруулларын дьиктиргии көрбүтүм. Чуолаан Арассыыйа омуктарыттан дагестаннары бэлиэтии көрөөччүбүн. Хаһан да, ханна да буоллаллар бары бииргэ суулаһан сылдьаллар, бэйэ-бэйэлэригэр көмөлөһөллөр, дьоннорун көмүскэһэллэр. Көхсүлэригэр “Дагестан” диэн суруктаах таҥастарын тиирэ кэтэ сылдьааччылар. Киһи сороҕор сонньуйар да буоллар, өрөспүүбүлүкэлэринэн киэн тутталларын, бэйэлэрин национальностарыттан кыбыстыбаттарын бу да көрдөрөр дии саныыбын. Кытайдары ылан көрүөх. Олус элбэх буолан, аан дойдуга тарҕанан олороллор. Хаһан да атын омук тылын, култууратын ылымматтар, симэлийбэттэр. Бэл, астарын-үөллэрин, ырыаларын-тойуктарын илдьэ тиийэн, ханнык да омук сирин муннугар туспа дьаһанан, кытай куоратын, дэриэбинэтин, уулуссатын баар гыммыт буолаллар. Баҕар, ол да иһин итинник санаалаах омук эстибэтэ-быстыбата, ассимиляцияҕа бэриммэтэ буолуо.

Алексей Томскай, “Аттила” култуура киинин дириэктэрэ:

Алексей Томский

— Патриотизм диэн бэйэҥ төрөөбүт сиргин, дьоҥҥун-сэргэҕин, сахаҥ тылын, култууратын өрө тутуу. Ыччаппыт үчүгэй үөрэххэ тардыһарын өйүүбүн, ити хайысхаҕа билигин миэхэ өссө да элбэх үлэ баар. Саха оҕолоро, саха артыыстара, худуоһунньуктара, суруйааччылара, поэттара, фотографтара омук дойдутугар буолар фестивалларга, быыстапкаларга уо.д.а. тэрээһиннэргэ кытталларыгар куруук тирэх, өйөбүл буола сатыыбын. Тас дойдуга тахсан, бэйэбит үрдүк таһымнаах култуурабытын көрдөрөргө, саха диэн омук баарын, тугунан тыынарын сөпкө тиэрдэргэ, доҕордуу сыһыаны олохтооһун өттүгэр хото үлэлиибин, көмөлөһөбүн. Ити икки холобур да түмүгэр мин бэйэбин патриоппун дэнэбин.

Андрей Саввинов, профессор, ХИФУ философия кафедратын салайааччыта:

Андрей Саввинов

— Сахалар — аҕыйах ахсааннах омук. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр, аас-туор олохтон хоргуйан, ыалдьан өлбүт саха ахсаана быһа холоон 100 тыһыынча диэн дааннайдар кэпсииллэр. Санаан да көрдөххө, ынырык дии. Бэйэтэ да сэрии иннинэ 300 тыһыынчаттан эрэ тахса киһи баара буолуо. Оттон итиччэ киһини сүтэрии диэн охсуута сүр буоллаҕа дии. Ол гынан баран итиннэ сыһыаран биири этээри гынабын. Арай, оччолорго биһигини аҕыйах ахсааннаах норуот диэн ойуччу тутан, тыыппакка хаалларбыттара буоллар, биһиги чыҥха атын санаалаах буолуо этибит. Бүтүн дойду дьылҕата быһаарыллар суол­талаах кэмигэр кыттыспакка туора турбуппут буоллар, нация быһыытынан бэйэни билиниигэ, патриотизм өйдөбүллэригэр улахан охсууну ылыахпыт этэ. Онон төһө да ыар кэмнэр аасталлар, бу сэриигэ кыттан, улуу омуктары кытта сэргэстэһэ сылдьан, биир санаанан салайтаран, биир өлүүгэ өлөн, буһан-хатан, атын норуоттары кэттэ тэҥҥэ сананар таһымҥа тахсыбыппыт. Бу суолтата, дьиҥин ыллахха, олус улахан.
Иккис түгэн. Сэриигэ араас-араас омук кытыннаҕа дии. Онтон сиэттэрэн, кистэлэҥ аҥардаах социологическай дааннайдар бааллар. Охсуһуу хонуутугар өлбүт дьон ахсаанын нэһилиэнньэҕэ сыһыаран көрөллөр. Онно сүрүн­нээн омук аайыттан 3% буолар эбит, чэ, бэккэлээтэҕинэ, 6%. Холобур, нууччалар киэннэрэ 5,5 %. Оттон чуолаан сахалары ылан көрбүттэрэ, быһа холоон, 17% буолан тахсыбыт. Манна, мин санаабар, сахалар кыраҕы харахтаах, чуор кулгаахтаах буолан, саамай эппиэтинэстээх, ыарахан учаастактарга сылдьыбыт буолуохтарын сөп. Дэлэҕэ да, бэргэн ытааччыларбытынан сураҕырыахпыт дуо.
Онон бу ыар кэми, төһө да ыраах олордорбут, чиэстээхтик аһардан, эппитинэн-хааммытынан билэн, тургутууну ааһан, атын омуктартан итэҕэһэ суох сананабыт. Өбүгэлэрбит, эһэлэрбит, эбэлэрбит хара көлөһүннэрин, кыа хааннарын тоҕон, кэнчээри ыччат кэскилин түстээтэхтэрэ дии. Маны кистии-саба тутар наадата суох, аһаҕастык киэн тутта этэрбит оруннаах. Патриотизм диэн итинтэн тахсар.

Анастасия Сергеева, Оҕо дыбарыаһын иитээччитэ:

Анастасия Сергеева

— Патриотизм диэн ийэ үүтүттэн, дьиэ кэргэнтэн, тэл­гэһэттэн саҕаланар сүдү таптал, сүдү күүс. Киһи өйүгэр-санаатыгар, сүрэҕэр-быарыгар иҥэн хаалбыт киһи дууһатын сорҕото буолар. Киһини кыра оҕо эрдэҕиттэн ол иҥэ сылдьар иэйиитин уһугуннаран, сайыннаран, иитиэхтээн, өйүгэр-санаатыгар иҥэриллиэхтээх, тилиннэриллиэхтээх. Дьэ, бу мантан бэриниилээх буолуу, тулхадыйбат тулуур, таптал саҕаланар, киһи ис дьиҥэ арыллар. Олоҕу таба көрөргө, өйдүүргэ, төрөөбүт түөлбэни таптыырга, харыстыырга, көмүскүүргэ, махталлаах буоларга бэйэбит холобурбутунан үөрэтиэхтээхпит, тиэрдиэхтээхпит.

Ирина ХАНДЫ.