ТЕСТ:«Билиҥҥи үлэҥ эйиэхэ барсар дуо?» (психологическай тест)

1. Үлэлээбитиҥ хас сыл буолла?
а) сылтан орто;
б) 3 сылтан ордук;
в) 10 сыл уонна онтон ордук;
г) аҕыйах ый.
2. Идэҕин үрдэтэргэ эбии үөрэнэр туһунан толкуйдуугун дуо?
а) суох, билиҥҥи балаһыанньам да сөп;
б) карьерата суох олох суох;
в) биллэн турар, сайдыы – саҥа кэм ирдэбилэ;
г) киһи хаһан баҕарар саҥаҕа үөрэниэн сөп;
д) чахчы бары өттүнэн барыстаах буоллаҕына.
3. Идэбэр сөптөөх хамнастаахпын дии саныыгын дуо?
а) оннук, ол гынан баран, төһөнү да төлөөтүннэр, син биир аҕыйах курдук;
б) суох, тэҥнээн көрөр уустуктардаах;
в) мин сырам-сылбам баранарын, кыһалларбын аахтахха, биллэн турар, хамнаһым онно эппиэттээбэт;
г) хамнаһым ботуччу да буолбатар, таптыыр үлэбэр сөп дии саныыбын;
д) төһөнү төлүүллэр да, оччону үлэлиибин.
4. Хайдах туруктаах үлэҕэр тиийэҕин:
а) сүрэҕим биллиргэс, хараҕым сүүрэлэс, эт-этим сап-салыбырас;
б) барыта этэҥҥэ;
в) пенсияҕа дылы төһө хаалбытын өйбөр суоттуу иһэбин;
г) түргэнник тиийэ охсон, «тугу сатыырбын барытын көрдөрүөм» диэбитинэн;
д) хайдаҕын да иһин дьиэбинээҕэр үлэбин ордоробун.
5. Үлэҥ кыһалҕаларын чугас дьоҥҥун кытта ырытаҕын дуо?
а) тойоммун күлүү-элэк оҥостон кэпсиибин;
б) туһалаах буолуо диэбиппин этэбин;
в) бу тиэмэни таарыйбат буола сатыыбын;
д) кэпсээччим эрээри үлэ тула сэһэргэһиини сэргээбэппин.
6. Уоппускаҕар муора кытылыгар таалалыы сытан, үлэҕин санаан кэлэҕин:
а) эс, сынньалаҥмар үлэ туһунан толкуй киирбэт буоллаҕа дии — өйүм-санаам атыҥҥа;
б) билигин үлэлээн букунайа олорор кэллиэгэлэргин санаан күлүккэр имнэнэҕин;
в) сынньалаҥ бүтэ охсуон баҕараҕын;
г) үлэҕин ахтан ылаҕын, бииргэ үлэлиир дьоҥҥор оннооҕор эҕэрдэ ыытаҕын;
д) уоппускам син уһун диэн үөрэ саныыгын.
7. Маннык үлэлиэм дии саныыр этиҥ дуо?
а) маннык үчүгэй буолуо диэн баҕа санаабар да суоҕа;
б) урут-уруккуттан бу эйгэҕэ маннык буолуо диэн билэрим, бу миэстэҕэ таласпытым, билигин да барытын сөбүлүүбүн;
в) эрэммитим арыый атын курдук;
г) ханна эрэ үлэлиэххэ наада буоллаҕа дии…
8. Оҕолоруҥ эн курдук идэлээх буолуохтарын баҕарыаҥ этэ дуо:
а) өскөтүн чахчы сэргиир уонна бэйэлэрэ талбыт буоллахтарына;
б) миигиннээҕэр үрдүк дуоһу­настаах буоллахтарына;
в) бу эрэ идэни талбаттарын туһугар бары күүспүн уурабын. Биир да киһи сордоноро сөп;
г) бэйэлэрэ билэллэр, туох үлэһит буолалларын быһаарына иликтэрэ буолуо дии саныыбын;
д) оннук эрэ буоллар диэн испэр эрэнэ саныыбын, оччоҕо уопуппун уонна билсиибин туһанар кыахтанабын.
9. Оҕо эрдэххинэ туох баҕа санаалаах этиҥ?
а) космонавт буолан саҥа планетаҕа бастакынан тиийэр гына;
б) биллиилээх артыыс — ытыс тыаһынан сыанаҕа тахсыахпын;
в) учуутал буолан, оҕолорго үчүгэй эрэ сыананы туруоруом этэ;
г) маанытык таҥнар, муода көрдөрөн олус кэрэ;
д) стетоскоп туппут үрүҥ халааттаах быраас.
10. Арай, маннык буоллун: сүрэҕиҥ аҥарын көрсөр үтүө түгэн дьэ үүммүт. Ол күнү күүппүтүҥ ыраатта. Ол сылдьан, үлэҕэр өссө да хас да чаас хааларга күһэллэҕин. Хайыыгын?
а) хомойуох иһин, бүгүн солом суох диигин;
б) баар дьону барытын кытта этиһэн, ааны хайа быраҕан көрсүһүүгэ үөрэ-көтө бараҕын;
в) өр дуу, өтөр дуу толкуйдаан, сыта-тура сыымайдаан баран, барбаккын, ол кэннэ санааҥ түһэр, тугу да гыныаххын баҕарбаккын;
г) көрсүһүүгүн көһөрөҕүн — үлэ туохтааҕар да ордук суолталаах, эн сүрэҕиҥ аҥара буолар киһи ону кытта сөпсөһөрүгэр эрэ тиийэр;
д) аймаҕым ыарыйда диэн сылтанан, үлэҕиттэн күрүү сатыыгын.
г) икки куобаҕы тэҥинэн өлөрөрдүү турунаҕын: үлэҕин үрдүнэн-аннынан үмүрүтэ охсоот, көрсүһүүгэр хойутаан тиийэҕин. Хомойуох иһин, болдьоспут киһиҥ кэтэспэтэх.

Түмүккүн таһаар
1. а, г – 1; б, в – 2
2. а-0; б,д-2;в-1;г-4
3. а – 2; г – 3; б, в, д – 1
4. а – 0; б – 4; в -1; г – 2; д -1
5. а, г – 2; б, в, д – 1
6. а, г – 3; в, д – 1; б – 2
7. а – 5; б – 3; в – 2; r -1
8. а-5;б-4;в,д- 1;г-2
9. а, б, в, д – 2; г – 3 10. а-7;б-5; в,д-1;г-2

38-тан 27 дылы. Олоххо-дьаһахха, үлэҕэ – барытыгар ситиһиилээххин. Бэйэҥ үтүө өрүккүтүн өрө туппаккын, онон салгыы сайдар баҕа­лааххын. Ханнык да үлэттэн толлубаккын, ылсан үлэлиир кыахтааххын. Ол гынан баран түбэһиэх үлэҕэ сөбүлэһэн иһимэ. Тугунан да дьарыктан, барыта эйиэхэ дуоһуйууну түстүүр – ону өйдөө.
26-тан 22 дылы. Дьыалыны-куолуну сатабыллаахтык оҥороҕун, ол гынан баран өссө тупсуоххун туох эрэ мэһэйдиир. Баҕар, билиҥҥи үлэҥ хабаана улахана харгыстыыра буолуо, туруккун тупсарарга кыра да буоллар ситиһии, хайҕабыл наа­да буолаарай? Тус олоххор баар кыһалҕалар, эбэтэр бииргэ үлэлиир дьоҥҥун кытта тыл-тылга киирсибэтиҥ туорайдаһар буолуохтарын эмиэ сөп. Үлэттэн дуоһуйуу ылар­га харахха быраҕыллыбат эрээри, олус суолталаах биринсиптэргэ болҕомто уурарыҥ наада – бу туһунан толкуйдаа.
22-тэн аҕыйах. Үлэҕэр эрэйи көрө­ҕүн, тугу да сэргээбэккин, салгыы сайдар кыаҕы көрбөккүн. Манна араас төрүөт бар. Өскөтүн санааҥ букатын түһэ илик буоллаҕына, бу үлэттэн эрдэ-сылла бар. Нэдиэлэ курдук сынньан, ырыҥалаа, оччоҕо күннээҕи биир күдьүс олоххор саҥа сүүрээни киллэрэр наадатын өйдүөҥ.

Ирина Ханды.