497
11 октября 2019 в 12:24
Кэтэһиилээх- манаһыылаах 2%
Кистэл буолбатах, ханнык баҕарар сокуон олоххо киириэн иннинэ үгүс мөккүөрү үөскэтэрэ баар суол. Оттон дьиэ-уот, олох-дьаһах боппуруостарын хаарыйар сокуон оннооҕор үс бүк үлүннэриилээх буолара саарбахтаммат. Уһук Илин олохтоохторугар көрүллэр 2% ипотека нэһилиэнньэ санаатын улаханнык көтөхтө. Эдэр ыал үксэ үөрэ истибитэ саарбахтаммат. Ол гынан баран били иһэ-истээх диэбиккэ дылы, сокуон туспа уратылаах, араас хааччахтардаах уонна туспа нуормалардаах буолар.
Нэһилиэнньэ бу бырагыраама олоххо киирэрин иһитиннэрэр-биллэрэр эйгэ нөҥүө сэмээр кэтэһэ сылдьара биллэр. Биһиги эрэдээксийэбит сокуоҥҥа чугас буолан, ааҕааччыларбыт бу боппуруоска мунаахсыйар ыйытыыларын биһиэхэ биэрэллэрэ оруннаах.
Өрөспүүбүлүкэбит Ил Дархана Айсен Николаев Владивостокка ыытыллыбыт Илиҥҥи экономическэй пуорумҥа эдэр ыалларга 2 %-наах чэпчэтиилээх ипотеканы олохтуур наадатын тоһоҕолоон эппитэ. Ону дойду Бэрэсидьиэнэ өйөөн, маннык көмө бырагыраама тоҕоостооҕун бэлиэтээбитэ бүтүн дойдуну тилийэ көттө. Биһиги, өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо, сокуоҥҥа уларытыыны эгди буолан көрүстүбүт. Билиҥҥи туругунан, бу сокуон усулуобуйатын, ирдэбиллэрин оҥорон, силигин ситэрэр сорук ахсынньы 15 күнүгэр дылы турбута. Инньэ гынан сотору кэминэн бу сокуон олоххо киирэр чинчилээх.
Бырагыраама 5 сыл болдьохтоох саҕаланыахтаах. Бу эдэр ыал саҥа тутуллар дьиэҕэ кыбартыыра ыларыгар, эбэтэр Уһук Илиҥҥэ гектар сири ылбыт дьон дьиэ тутталларыгар ананар.
Маннык дьаһал тоҕо ылыллар? Сокуон, бастатан туран, эдэр ыалы өйүүргэ туһуланар, Уһук Илин региоҥҥа дьону олохсутар уонна каадырдарынан хааччыйар сыаллаах. Маны сэргэ тутуу бэлиитикэтин эмиэ сэргэхситэр сорук турар.
Бу бырагыраама Уһук Илин бырагырааматыттан уонна Уһук Илини сайыннарыы пуондатыттан үбүлэнэр. Ол кэнниттэн эрэгийиэннээҕи ипотечнай агентстволарга түһэр. Салгыы бааннар үлэлэһэллэр.
2 %-наах ипотека усулуобуйата
◆ Ипотеканы “Уһук Илиҥҥи гектар” бырагыраама кыттыылаахтара уонна 35-гэр диэри саастаах эдэр ыал туһанар. 35 сааһын туолбуттар эмиэ хапсаллар.
◆ Ипотека болдьоҕо – 20 сылга диэри.
◆ Муҥутуур суумата – 5 мөл. солк. диэри.
◆ Бырагыраама үлэлиир болдьоҕо – 5 сыл.
◆ Дьиэ көрүҥэ – саҥа тутулла турар элбэх кыбартыыралаах дьиэ эбэтэр чааһынай дьиэни туттуу.
◆ Бу бырагыраамаҕа уопсайа 15 миллиард солкуобай көрүллүбүт. Саха сириттэн быһа холоон сылга 8 тыһыынча ыал ылар кыахтаах.
Билиҥҥи туругунан, сокуоҥҥа уларытыыларга рефинансирование боппуруоһа, ипотека бастакы усунуоһа чуолкайдана илик. Бу боппуруостар ахсынньы 15 күнүгэр дылы быһаарыллыахтара.
Хомойуох иһин, үгүс ыйытыыга чуолкай хоруйу ханнык да тэрилтэ биэрэр кыаҕа суох. Ипотека ааҕыныстыбатыгар тиийэн бу бырагыраама олоххо киирэр түгэнигэр хайдах усулуобуйанан үлэлиир буолаҕыт диэн ыйыппыппар, тустаах сокуон таҕыста да, үлэлэһэргэ бэлэммит диэн хоруйдаатылар. Оттон Сбербаан үлэһиттэрэ бу ыйытыыга хоруйдара бэлэм – бырагыраама үлэҕэ киирдэ да, биһиги бааммыт нөҥүө барыахтаах. Онон 2% ипотека олоххо киирэрин эрэнэ күүтэбит диэтилэр.
Ити курдук, күүттэриилээх сокуон оҥоһулла сылдьар буолан, ситэтэ суох. Тустаах уураах таҕыстаҕына, өрөспүүбүлүкэ бэйэтин көрүүтүн, этиитин тиэрдиэ диэн эрэнэбит.
Ыйытыылар, этиилэр
Зинаида Дедюкина, Ытык Күөл, Таатта, үс оҕолоох эдэр ыал: “Бу сокуон баар буолуох курдугун үөрэ истибитим. Ол гынан баран сокуон барылын үөрэтэн көрдөххө, сыныйан аахтахха, олус элбэх ыйытыы үөскүүр. Холобур, биһиги ыал бу көмөҕө сааспытынан кыл мүччү хапсабыт.
Улууска бэйэтигэр бу боппуруоска анаан үлэлиир тэрилтэ баар буолуо дуу? Куоратынан эргийбэт курдук. Биир сиргэ чопчу тиийэн туох баар мунаарар боппуруоскар, докумуонуҥ бэрийиитин ити МФЦ курдук тэрилтэ быһаарара буоллар олус үчүгэй буолуо этэ диэн баҕа санаалаахпын. Маны таһынан, ити тутуллар эбийиэктэр ханна, хайдах, хаһан тутуллан киирэллэрин ханна эрэ көрө олорор киһи, биитэр ити үөһэ этиллибит тэрилтэ быһаччы тутааччыны кытта ситимнээн, дьиэни хантан ылыахха сөбүн сүбэлиирэ-амалыыра буоллар.
Чуолаан тутуллар эбийиэктэри биир сиргэ бөрөөн ханна көрүөххэ сөбүй? Өрөспүүбүлүкэ өттүттэн бу саҥа сокуоҥҥа олоҕуран чэпчэки сыаналаах дьиэ тутуллуо дуо?”
Надежда Сидорова, Дьокуускай, эдэр ыал: «Биһиги ыал бу миэрэҕэ хапсабыт. Ол гынан баран урут-уруккаттан Арассыыйаҕа даҕаны, өрөспүүбүлүкэҕэ даҕаны бастаан утаа элбэх оҕолоохторго, онтон оҕолоох дьоҥҥо көмө оҥоһуллар. Оттон оҕото суох эдэр ыалга өйөбүл суоҕун тэҥэ. Төттөрүтүн олохтоохтук оҥостон, усулуобуйа тэринэн баран оҕо төрөтөр оруннаах буолбатах дуо? Онон эдэр ыалга көмө көрүллэрэ уолдьаста.
Бу Уһук Илин көрүллүөхтээх 2% ипотекаҕа хапсарбыт буоллар үчүгэй буолуо этэ диэн эрэнэ күүтэбит. Саамай долгутар боппуруос – бастакы усунуос төһө буолара уонна “Эдэр ыал” диэн бырагыраамаҕа киирбит буолуохтаахпыт дуу? Эбэтэр киирэ илик буоллахпытына хаһааҥҥыга диэри регистрацияны ааһыахпытын нааданый? Туох докумуон ирдэнэр? Ханна тиийэн бу боппуруоска барытыгар дуоннаах, сөптөөх хоруйу истиэххэ сөбүй? Манна эрдэ-сылла быһаарыы үлэтэ барара буоллар туттуммахтаан хаалыахпыт этэ».
Анна Петухова, Дьокуускай, эдэр ыал: “Мин бу сокуон тахсаары сылдьарын үөрэ истибитим. Эдэр ыал атаҕар турарыгар улахан көмөлөөх буолуо этэ. Мунаахсыйар сүрүн боппуруоһум диэн бу сокуон олоххо киирдэҕинэ, рефинансирование диэн баар буолуо дуо? Өскөтүн рефинансирование суох буоллаҕына, кыра бырыһыаннаах ипотеканы кытта тэҥ-тэҥэр тахсыан сөп. Оччотугар маннык ипотека суолтата суох”.
Петр Христофоров, тутааччы: “Мин саныахпар, Уһук Илин региоҥҥа дьону тарда сатаан итинник дьаһалы ылыналлар. Дьиҥ олохтоох дьоҥҥо көмө буолбатах. Ол иһин гектары ылааччылары инники күөҥҥэ таһаарбыттар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбит тыйыс усулуобуйатын билэ-билэ, букатын да 0% ипотеканы, ити Магадаҥҥа курдук, олохтуохтарын сөп этэ. Айдааннаах гектар түҥэтиллибитэ эрээри, туһаммыта аҕыйах. Соҕуруу сылдьан көрдөххө да, климаттара сымнаһыарын, олох-дьаһах усулуобуйата да дьон олороругар, уйгута тупсарыгар анаммыт курдук. Айыахха-тутуохха, үлэлиэххэ-хамныахха барыта баар. Биһиги сирбитигэр олус үлэһит уонна тулуурдаах дьон олорор. Сүрэҕэ суох дьон манна кэлбэт. Ол иһин биһиги өрөспүүбүлүкэбит салалтата ити боппуруоһу чуолаан олохтоохторго көмөнү улаатыннарар гына туруорсара буоллар, норуот эгди буолуо этэ”.
Ирина ХАНДЫ
