Оҕуруот аһын ханна, хайдах батарыахха сөбүй

Оҕуруот аһын уонна фрукталары ырыынакка, дьаарбаҥкаҕа эбэтэр оптовай баазаларга көҥүл атыылыахха сөп. Кэтээн көрдөххө, атырдьах ыйын ортотуттан Дьокуускайга автобус тохтобулун аттыгар, атыылыыр кииннэр иннилэригэр араас отону, бэйэлэрин сирдэригэр үүннэрбит оҕуруот аһын, сибэккилэри атыылыыр куорат, тыа даачатын олохтоохторо элбээтилэр. Ол эрэн, полиция дьон көҥүлэ суох атыы-эргиэн тэрийбиттэрин биллэҕинэ, атыыны тохтоторго тиэтэйэр.

Сокуоҥҥа суруллубутунан, бэйэ оҥорон таһаар­быт бородууксуйаны чааһынай урбаанньык, пиэрмэр, чааһынай хаһаайыстыба бас билээччитэ эбэтэр даача олохтооҕо тус бэйэ туһанар учаастага 0,5 га сири аһарбат иэннээх, наймыга үлэһитэ суох  буоллаҕына уонна чааһынай урбаанньык статуһун ылбыт эрэ түгэнигэр көҥүллэнэр.

Бородуукта маҕаһыыннарын аттыгар маасабайдык үүнээйини атыылааһын сокуонунан бобуллар. Полиция уонна куорат дьаһалтата  көҥүлэ суох атыыны бобору таһынан,  сокуонунан ыстарааптыыр кыахтаахтар. Ол курдук, ыстараап кээмэйэ ортотунан 500 солк. — 2000 солк. диэри тиийиэн сөп. Регионнарынан ыстараап кээмэйэ уратылардаах буолуон сөп.

Ити курдук, киһи бэйэтин үүнүүтүн атыылыырыгар тустаах сад табаарыстыбатыттан ыспыраапка биитэр олохтоох дьаһалта хаһаайыстыбаннай кинигэтиттэн быыпыска ылара ирдэнэр. Ыспыраапкаҕа эбэтэр хаһаайыстыба быыпыскатыгар учаастак хаһаайынын аата-суола, учаастак иэнэ уонна сыллааҕы үүнүү барыллаан кээмэйэ ыйыллыахтаах.Бу докумуон сылга биирдэ суруллар уонна булгуччу хаһаайын илдьэ сылдьара ирдэнэр.

Ырыынактарга үүнээйини атыылыыр миэстэтэ ким баҕалаахха көрүллэр.  Федерация Сэбиэтин аграрнай-продовольственнай уонна айылҕаны туһаныыга политика кэмитиэтин бэрэсээдээтэлин солбуйааччыта Ирина Гехт маассабай-иһитиннэрэр сириэстибэлэргэ даача олохтоохторо чааһынай урбаанньык буолан регистрация ааһаллара булгуччулааҕын, сокуону тутуспат түгэннэригэр 20 тыһ.солк. ыстараап­таналларын туһунан иһитиннэрии оруна суох диэбит. “Биһиги хаһан даҕаны, киһи үүннэрэн таһаарбыт оҕуруот аһыгар нолуог түһэрбэппит”, — диэн бэлиэтээбит.

Ити курдук, даача учаастагар үүннэриллибит оҕуруот аһын көҥүллээх атыылыыр быраабылата уларыйбат. Холобур, үүнээйи ырыынактарыгар киһи үүнээйи атыылыыр миэстэтин оҥосторо көҥүллэнэр. Дьиҥнээҕинэн, маннык ырыынактарга атыыһыкка сыһыарыллыбатах анал социальнай миэстэлэр баар буолуохтаахтар. Ким баҕалаах бу анал миэстэлэргэ атыылыыра көҥүл. Ол эрэн, ырыынакка эрдэ кэлэн миэстэ булунары сүбэлиибит. Холобур, көрүллэр социальнай миэс­тэ аҕыйах, оттон баҕалаах киһи элбэх буолар. Маны таһынан, бэйэ бородууксуйатын сезонунан үлэлиир дьаарбаҥкаларга эмиэ атыылыахха сөп. Ол эрэн, дьаарбаҥкаҕа кыттарга  эрдэтинэ тэрийээччилэри булан, усунуос төлөнөрө ирдэнэр.

Атын дьон көмөтө түргэнник туһалыа, ол эрэн хармааҥҥар аҕыйах харчы киириэ.Оҕуруотчуттар устар күн ырыынакка туран үүнүүлэрин атыылыылларыгар үксүн бириэмэлэрэ тиийбэт уонна доруобуйа мөлтөһүөр буолар. Бу түгэҥҥэ үүнээйини маҕаһыыҥҥа туттаран утарынан харчыны ылыахтарын сөп, оччотгура бэйэ атыылыырынааҕар барыс намыһах буолара чахчы. Үүнүү  элбэх буолар түгэнигэр оптовай эргиэн дьаарбаҥкаҕа туттарыахха сөп.Үүнээйи түргэнник атыыланар, ол эрэн, оптовай база үүнээйини тутар бигэргэппит тарыыба атын атыы сыанатыттан намыһах буолар. Атын холобурунан, хомуллубут үүнээйини олохтоох оҥорон таһаарар сыахха эмиэ туттарыахха сөп. Эбэтэр үүнээйини перекупщиктарга биэрэн атыылатыахха сөп. Кинилэр үксүн оптовай базаларга, ырыынактарга, дьаарбаҥкаларга “дьуһуурустубалыыр” идэлээхтэр.Төһө да буоллар намыһах сыананы эттиннэр, үүнээйи хаачыстыбата мөлтөх, ханна да атыыланыа суох көрүҥнээх бородууксуйаны тэҥҥэ холбуу атыылаһарга сөбүлэһэллэр.

Василий ПРОКОПЬЕВ