Гимназия уратыта – уол оҕону олох суолугар үктэннэрии

Көрсүһүүгэ СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирин бастакы солбуйааччы Михаил Присяжнай, ХИФУ педагогическай үөрэххэ проректора Михаил Федоров, СӨ үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин үрдүк үөрэххэ уонна тус сыаллаах (целевой) бэлэмнээһиҥҥэ отделын салайааччыта Альберт Черкашин, университет Киин приемнай хамыыһыйатын начаалынньыга Елизавета Ильина, “Уолан” гимназия дириэктэрэ Федор Татаринов, кылаас салайааччылара Саргылана Тимофеева, Розалия Петрова уо.д.а. үөрэхтээһин, идэтийии боппуруостарыгар тустаах дьон кыттыыны ыллылар.

Бэрэссэдээтэл Александр Жирков быйылгы выпускниктар ханнык үөрэххэ туттарсаары сылдьалларын көрөн баран, манныгы бэлиэтээтэ: «Бу курдук көрсүһүүнү уруккаттан ыытабыт. Сыл аайы гимназия салайааччыта аналитическай матырыйаалы биэрэр. Ону сыныйан көрдөххө, үөрэнээччилэр туох идэҕэ тардыһаллара, туох былааннаахтара манна дьэҥкэ көстөр. Сыл аайы кылаас-кылаас бэйэ-бэйэтигэр маарыннаспат, араастаһар. Быйылгы кылаас спорт өттүгэр үрдүк көрдөрүүлээх эбит. Бу, биллэн турар, үчүгэй. Ол гынан баран үөрэх тэрилтэтин концепциятынан сүрүн соруккут өрөспүүбүлүкэҕэ суох идэни баһылааһыҥҥа уонна техническэй үөрэхтээһиҥҥэ туһуланар. Мантан сиэттэрэн Арассыыйа уонна тас да дойду үөрэҕин кыһаларыгар үөрэнэ барар ыччаты иитии диэн сүрүн сыалгыт буолар. Бу – гимназия уратыта. Уол оҕону улахан олох суолугар үктэннэрэр, суолун-ииһин тэлэр сорук турар».

Маны таһынан Александр Николаевич үөрэнэччилэр сити­һиилэригэр олоҕуран, уолаттарга туһаайан үөрэхтэригэр кыһал­лалларыгар уонна өрөс­пүүбүлүкэ уонна онтон үрдүк таһымнаах олимпиадаларга хото кыттыҥ диэн ыҥырда.

Гимназия быйыл уопсайа 11 улуустан уонна Дьокуускай куораттан 193 үөрэнээччилээх. «2016-2017 cc. выпускниктар туһунан этэр буоллахха, 19 оҕо бүтэрбитэ. Онтон көмүс мэтээл­лээх Николай Ушницкай ХИФУ физико-техническэй үнүстүүтүгэр киирдэ, 11 киһи – ХИФУ-га, 3 – Арассыыйа киин үөрэҕин тэрилтэлэригэр, 3 – СГТХА, 3 оҕо орто үөрэх кыһатыгар үөрэнэ киирбитэ. Оттон быйыл 16 выпускник бүтэрэриттэн 11 – ХИФУ-га, 5 – киин үөрэх кыһатыгар туттарсарга былаанныыр. Көмүс мэтээлгэ хандьыдаат 6 үөрэнээччи баар. Билиҥҥи туругунан Бүтүн Арассыыйатааҕы олимпиадаҕа 9 гимназист кыттыбыта, өссө да билигин кытта сылдьаллар», – диэн гимназия дириэктэрэ Федор Татаринов иһитиннэрдэ.

СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирин бастакы солбуйааччы Михаил Присяжнай киин үөрэх кыһаларыгар киирии быраабылаларын кэпсээтэ. “Өрөспүүбүлүкэ техническэй үөрэхтээһиҥҥэ 153 үрдүк үөрэх кыһатын кытта үлэлэһэр. Маны сэргэ ХИФУ-га 5 техническэй идэ уонна хас да медицинаны кытта сибээстээх специалитет баар”, – диэн билиһиннэрдэ.

Михаил Юрьевич: «2016 сылга бэлиэтээбиппитинэн, кэн­ники сылларга гимназия үөрэнээччилэрэ олимпиадаҕа кыайан баран, ити үөрэххэ киирбэт түгэннэрэ элбээбитэ. Аҥардас 64-65% эрэ киирэрэ бэлиэтэммитэ. Онтон сиэттэрэн улахан кэпсэтии тахсан, былырыыҥҥы выпускниктар 100% талбыт идэлэринэн үөрэххэ киирбиттэрэ. Бу сөптөөх. Тоҕо диэтэр, тус сыаллаах үөрэхтээһин диэн усулуобуйаны ылыныы буолар. Ол курдук, үчүгэй үөрэх, үбү-харчыны уйунуу, салгыы үлэҕэ киирии – бу сүрүн тосхоллор. Онон олимпиадаҕа хото кыттыҥ. Олимпиада – үөрэххэ киирии биир сүрүн үнүстүрүмүөнэ буолар», – диэн түмүктээтэ.

Үөрэнээччилэр сүрүннээн тус сыаллаах үөрэхтээһин уонна олимпиада баалын ылыы туһунан чопчуластылар.

Николай Бурцев диэн выпускник РФ ИДьМ И.К. Яковлев аатынан Новосибирскайдааҕы байыаннай үнүстүүтүгэр туттарсар былааннаах. Чуолаан «Нацио­нальнай куттал суох буолуутун хааччыйыы» уонна “Тылбаас үөрэҕэ” диэн идэҕэ бэлэмнэнэ сылдьар. Кини “Снежный барс–2018» улуустааҕы күрэхтэһии кыайыылааҕа, футболунан дьарыктанар, математика уонна история, обществознание олимпиадатын кыттыылааҕа. Михаил Присяжнай киниэхэ анаан үнүстүүт тутар быраабылаларын бэлэмнээбит. Выпускникка туһаайан доруобуйатын туругар болҕомто уурарыгар, бириэмэ аныырыгар сүбэлээтэ. Тоҕо диэтэр, байыаннай үнүстүүт ирдэбилин көрөн баран, ураты быраабыланан туталларын ыйда.

ХИФУ педагогическай үөрэххэ проректора Михаил Федоров Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка туттарсыы быраабылаларын кэпсээтэ. «2012 сыллаах анализ баар. Ол курдук, 2012 cыллаахха «Уолан» гимназия 19 выпускнигыттан ХИФУ-га 17 киһи ортотунан 50,4 бааллаах киирбит, ааспыт сылга 19 ыччаттан ортотунан 60 бааллаах 11 оҕо биһиэхэ киирдэ. Ол аата 5 сыл иһигэр 10 баалы эппиккит. Бу үчүгэй көрдөрүү. Онон Биир кэлим эксээмэҥҥитигэр кытаатыҥ. БКЭ суох буолуо диэн сураҕы истимэҥ. Тоҕо диэтэр, БКЭ икки эксээмэни солбуйар, итиэннэ ким да туораттан туттарсыы боппуруостарыгар орооһор кыаҕа суох. Онон олус табыгастаах. Итиэннэ университекка туспа ирдэбил турар. Төһө үрдүк бааллаах киирэҕит да, соччонон үөһэттэн үбүлээһин хото көрүллэр. Онон устудьуоннарбытын үөрэхтиир усулуобуйабыт, таһыммыт онтон быһаччы тутулуктаах», — диэтэ кини.

Михаил Прокопьевич ХИФУ-га туттарсыы быраабылаларын университет сайтыгар киирэн көрүҥ диэн ыҥырда.

Университет Киин приемнай хамыыһыйатын начаалынньыга Елизавета Ильина докумуону тутуу Арассыыйа атын үөрэх тэрилтэлэрин сэргэ бэс ыйын 20 күнүттэн от ыйын 26 күнүгэр дылы ыытылларын, туттарсыы быраабылаларыгар быйылгы дьылга улахан уларыйыы суоҕун эттэ. Ол гынан баран тус сыаллаах миэстэҕэ киирэн баран, үөрэхтэрин быраҕар ыччакка кытаанах ирдэбил киириэ диэн сэрэттэ. Ыччаттарга туһаайан маннык сүбэлээтэ: «Эрдэттэн билсэ сылдьыҥ. Кыбыстыбакка ыйыталаһыҥ. Кэмпириэнсийэҕэ, олимпиадаҕа, куонкуруска кыттыы оруола улахан. Эбии баалы манна ылыахха сөп. Маны таһынан тус ситиһии эмиэ баал эбиэн сөп. Бу үөрэх кыһатыттан, факультеттан, специалитеттан тутулуктаах”.

Түмүккэ Александр Жирков үөрэх министиэристибэтигэр туһаайан, бырамыысыланнас тэрилтэтин кытта муниципалитет уонна үөрэх кыһата үс өрүттээх дуогабар түһэрсиитин олохтуур наадатын тоһоҕолоон эттэ.

«Билиҥҥэттэн идэҕитин чопчулааҥ. Хас биирдии баал туһугар дьирээлэһэн үлэлээҥ. Үөрэххитин бүтэрдигит да, ньээҥкэлэһии бүтэр, улахан күрэстэһии эйгэтигэр киирэҕит. Ол бэйэҕититтэн улахан тутулуктаах. Киһи ситэр сааһа олус түргэн. Онон туттуммахтаан хаалыҥ. Эһиги хаҕыс кэмҥэ үөрэххитин бүтэрэҕит. Онно бэлэм буолуҥ!», – диэн спикер гимназия ыччатыгар сүбэтин тиэртэ.

Оттон чуолаан гимназия үлэһиттэригэр үөрэх кыһатын сайдар перспективатын туһунан толкуйдааҥ, таһымын тута сылдьыҥ, көннөрү үөрэх тэрилтэтигэр кубулутумаҥ диэн санаатын эттэ.